ROMAN-İDEOLOJİ İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA REFİK AHMET SEVENGİL’İN ROMANLARI VE ROMANCILIĞI

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 3, 131 - 159, 29.07.2017

Hürdünya Şahan

Öz

Refik Ahmet Sevengil roman, hikâye
tiyatro gibi edebiyatın farklı türlerde eserler vermiş, Cumhuriyet döneminin
önemli aydın ve yazarlarından biridir. Daha çok gazetecilik ve tiyatro
tarihçiliği çalışmalarıyla anılsa da Köyün
Yolu (1938) adlı bir hikâye kitabı; Çıplaklar  (1936) , Açlık
(1937) ve Perdenin Arkası (1941)
adlarını taşıyan üç roman da kaleme almıştır. Edebiyatımızda eksik olanın
ideoloji olduğu görüşünde olan Sevengil, romanlarında sıkı sıkıya bağlı olduğu
Cumhuriyet ideolojisini ve devrimlerini toplumcu gerçekçi bir anlayışla ele
almıştır. Sosyal faydayı ön planda tutan yazar, edebiyatı da devrimlerin ve
Atatürk ilke ve inkılâplarının halka anlatılması ve benimsetilmesi için bir
araç olarak kullanmıştır. Bu durum onun romanlarındaki edebî kaygının geri
plana itilmesine ve ideolojinin ön plana çıkmasına sebep olmuştur.

Başlangıcından günümüze Türk
edebiyatında edebiyat ve ideoloji birbirini besleyen iki alan olarak karşımıza
çıkmaktadır. Refik Ahmet Sevengil’in romanları da bu ilişkinin örneklerini
vermesi bakımından değerlidir.  Yazarın
romanları çeşitli yönleriyle bazı akademik çalışmalara konu edilse de romanlar,
ideoloji-edebiyat ilişkisi bağlamında şimdiye kadar ele alınmamıştır.

Çalışmada Refik Ahmet Sevengil’in
romanları, roman-ideoloji bağlamında incelenerek, Cumhuriyet ideolojisinin
eserlere nasıl sirayet ettiği ve buradan hareketle de yazarın söylemi ortaya
konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ideoloji, roman, Cumhuriyet Dönemi Türk romanı

Kaynakça

• Althusser, Louis (2014). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Çev. Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yay. Atatürk, Mustafa Kemal (2006). Söylev ve Demeçler. C.2 Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Atatürkçülük. (1988). (Birinci Kitap). Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri. İstanbul: MEB Basımevi. Çelik, Nur Betül (2005). İdeolojinin Soykütüğü 1: Marx ve İdeoloji. Ankara: Bilim ve Sanat Yay. Çıkla, Selçuk (2007). ““Türk Edebiyatında Kanon ve İnkılâp Kanonu”, Muhafazakâr Düşünce, 4 (13-14):47-68. Durakbaşa, Ayşe (2000). Halide Edip Türk Modernleşmesi ve Feminizm. İstanbul: İletişim Yay. Göle, Nilüfer (2001). Modern Mahrem. İstanbul: Metis Yay. Hançerlioğlu, Orhan (1979). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi. İlhan, Nilüfer (2016). “Servet-i Fünûn ve Cumhuriyet Dönemi Kimliğini Buluşturan Bir Roman Olarak: Açlık”. Sosyal Bilimler Dergisi 3 (6):289-295. İzgi, Özkan (1998). “Atatürk ve Milli Birlik”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. C.4(12): 671-676. Jusdanis, Gregory (1998). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür. İstanbul: Metis Yay. Karpat, Kemal (2009). İslam’ın Siyasallaşması. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay. Kavcar, Cavit (1995). Batılılaşma Açısından Servet-i Fünûn Romanı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay. Kocatürk, Utkan (1984). Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri. Ankara: Turan Kitabevi. Mardin, Şerif (1992). İdeoloji. İstanbul: İletişim Yay. Oktay, Ahmet (1993). Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı 1923-1950. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. Sancar, Serpil (1997). İdeolojinin Serüveni. İstanbul: İmge Kitabevi. Sevengil, Refik Ahmet (1936). Çıplaklar. İstanbul: Vakit Matbaası. Sevengil, Refik Ahmet (1937). Açlık. İstanbul: Vakit Matbaası. Sevengil, Refik Ahmet (1941). Perdenin Arkası. İstanbul: Vakit Matbaası. Sevengil, Refik Ahmet (1933). Bizim İstediğimiz Edebiyat. İstanbul: Bürhaneddin Matbaası. Toker, Şevket (2002). “Çıplaklar Romanında Batılılaşma Sorunu”. Türk Dili Dergisi 604: 342-353. Uras, Ufuk (1993). İdeolojilerin Sonu mu?. İstanbul: Sarmal Yayınevi. Van Het Hof, Seçil Deren (2010). “Erken Dönem Cumhuriyet Romanında Zenginler ve Zenginlik”. Kültür ve İletişim. 13(2): 81-106. Wellek, René-Warren, Augustin (1993). Edebiyat Teorisi. çev. Ömer Faruk Huyugüzel. İzmir: Akademi Yay. Yıldız, Funda U.- Günay, V.Doğan (2011). “Yazınsal Söylemin İdeolojik Boyutu”. Synergies Turquie. 4:153-167. (2001). “Refik Ahmet Sevengil”. Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C.2. İstanbul: YKY.