SOSYAL DIŞLANMA- YOKSULLUK İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA ÂŞIK EŞREF’İN ŞİİRLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 47 - 61, 29.01.2018

Muhammed Avşar

https://doi.org/10.20322/littera.359947

Öz

Bir
toplumu meydana getiren bireylerin, belli koşullarda bir araya gelmesini ya da
ayrışmasını sağlayan çeşitli sosyolojik unsurlar mevcuttur. Ekonomik şartlar,
insanların kendi sosyal çevrelerini oluşturmalarındaki önemli faktörlerden biri
olarak kabul edilmektedir.  Bazı
insanların ya da grupların çeşitli sebeplerle toplumun diğer kesimlerince
ötekileştirilmesi sosyal dışlanma kavramını meydana getirmiş, 20. yüzyılın son
çeyreğinde ise yoksulluk sosyal dışlanma kavramının merkezine yerleşmiştir.
Sosyal dışlanmanın yoksullukla ilişkisi sosyolojinin konusu olmakla birlikte,
şiirleriyle alt sınıf insanların sözcüsü olma rolünü üstlenen pek çok halk
şairi ve âşık da şiirlerinde bu toplumsal soruna değinmiştir. Bu şairlerden
biri de Âşık Eşref olup Eşref’in şiirlerinde sosyal dışlanma- yoksulluk
ilişkisi çok geniş bir yer tutmaktadır. Hayatı yoksullukla geçen Âşık Eşref,
gerek kendi yaşamına gerekse toplumsal gözlemlerine dayanarak yoksulluk ve
sosyal dışlanma ilişkisini şiirlerinde ele almıştır. Âşık Eşref birçok
şiirinde, sanatçı kişiliğini oluşturan etmenlerin merkezinde kabul ettiği
yoksulluktan ötürü insanların kendisini hor görüp dışlamasından yakınmıştır.
Daktilo ile yazılmış on sekiz cilt defter içerisinde yirmi bine yakın şiiri ve
MESAM’da kayıtlı yüz elli kadar türküsü mevcut olan Âşık Eşref halen Almus’ta
yaşamakta ve üretmeye devam etmektedir. Kaynak tarama, araştırma- inceleme ve
görüşme yöntem ve tekniklerinin kullanıldığı bu çalışmayla; hem Âşık Eşref’in
bilim çevrelerine tanıtılması hem de şiirlerindeki sosyal dışlanma- yoksulluk
ilişkisinin ortaya konması amaçlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Sosyal Dışlanma, Âşık Eşref, Halk Şiiri

Kaynakça

• ADAMAN, Fikret, KEYDER, Çağlar (2007) “Türkiye’nin Büyük Kentlerinin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma”, Tes-İş Dergisi, s. 83-89.
• BORA, Tanıl, (2009) Sadaka, Sosyal Yardım, Dayanışma, Örgütlenme, Birikim, S. 241, s. 19-24.
• ÇAKIR, Özlem (2002) Sosyal Dışlanma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 4 No: 3, s. 83-104.
• DANSUK, Ercan, (1997) Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi ve Sosyo-Ekonomik Yapılarla Ölçülmesi, DPT Uzmanlık Tezleri, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Ücretler ve Gelirler Dairesi Başkanlığı, Ankara,
• ERDEM, Tevfik, (2006), Yoksulluk, Feodaliteden Küreselleşmeye Temel Kavramlar ve Süreçler, (Ed: Tevfik Erdem), Lotus Yayınevi, Ankara,
• GÖKBAYRAK Şenay (2005) AB’nin Sosyal Politika Koruma Sorunsalı olarak Sosyal İçerme Politikaları, Çalışma Ortamı Dergisi, S. 80
• KAYA, Doğan (2014) Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimler Sözlüğü, Akçağ, Ankara
• MARSHALL, Gordon, (1999) Sosyoloji Sözlüğü, (Çev: Osman Akınhay, Derya Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• ÖZHASAR, Bayram (2013) Yoksul Hanelerde Sosyal Dışlanmanın Boyutları: Aydın İli Örneği, AMÜ Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın
• SAPANCALI, Faruk (2005a) Sosyal Dışlanma, Dokuz Eylül Yayınları, İzmir
• SAPANCALI, Faruk (2005b) Avrupa Birliği’nde Sosyal Dışlanma Sorunu ve Mücadele Yöntemleri, Çalışma ve Toplum, S. 6, s. 51-106.
• SEZGİN, Ahmet-Cengiz Yalçın (1993) Türk Edebiyatında Ölüm Şiirleri Antolojisi, Ünlem Yay. İstanbul,
• Türkçe Sözlük (2012) TDK Yayınları, Ankara
• ÜSTÜN, Nejat, (2007), Sivas’ta Yoksulluk, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Ünv. SBE, Sivas.
• YARDIMCI, Mehmet (2003) Âşık Edebiyatı Araştırmaları, Ürün Yayınları, Ankara
• YÜCEL, Adnan (1992) Karacaoğlan, Altın Yayınları, İstanbul