TÜRK EDEBİYATI’NDA SECİ’ VE GÜLŞEN-İ ŞU’ARÂ ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 841 - 862, 31.07.2018

Süleyman Solmaz Muhterem Saygın

https://doi.org/10.20322/littera.422545

Öz

İfade, kişinin kendisini
karşısındakine anlatmasıdır. İnsan; duygu, düşünce istek ve hayallerini farklı
şekillerde anlatabilir. Yazı ve söz, insanın kullandığı iletişim
araçlarındandır. Yazılı iletişim ise iki şekilde gerçekleştirilebilir: Şiir ve
nesir.

İnsanoğlu duygularını, daha çok şiirle
ifade ederken düşüncelerini ise nesir (düzyazı) ile anlatmaktadır. Şiir;
ifadeyi daha etkili ve estetik bir şekilde aktarabilmek için kafiye, redif gibi
ahenk unsurlarından faydalanmaktadır. Nesir (düzyazı) ise ifadenin etkisini
arttırmak ve ifadeye güzellik katmak için, bir nevi nesirdeki kafiye
diyebileceğimiz, seci gibi ahenk unsurlarını kullanmaktadır. Bu çalışmamızda; düzyazının
kafiyesinin (seci); Türk edebiyatındaki gelişimini, Türk edebiyatının farklı
dönemlerine ait metinler üzerinden örneklendirmeler yaparak açıklamayı
hedefledik. Bu maksatla; Orhun Abideleri, Divanu Lügati’t- Türk, Dede Kokut
Kitabı ve Ahdî’nin Gülşen-i Şu’arâ adlı eserleri inceledik.

Makalemizde; Türk edebiyatında nesrin
en önemli ahenk unsurlarından olan secinin tanımı, seci üzerine yapılan belli
başlı tasnifler ve seci türleri, secinin kaynağı, secinin nesre kattığı estetik
hususiyetler, Ahdî’nin Gülşen-i Şu’arâ adlı tezkiresinin giriş kısmındaki seci
kullanımı ile ilgili örnekler ele alınacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Seci, nesir, belegât

Kaynakça

• SOLMAZ, Süleyman (hzl.) (2009). Gülşen-i Şu’arâ (İnceleme-Metin). Denizli
• YETİŞ, Kazım (1996). Talim-i Edebiyat’ın Edebiyat Nazariyesi ve Retorik Sahasına Getirdiği Yenilikler. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu AKM yay.
• YILDIZ, Ayşe (2007). Bazı Belâgat Kitaplarına Göre Secinin Tanım Ve Tasnifi Üzerine Düşünceler, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4 Fall 2007