The Relationship between Principals' Leadership Styles and Democratic Attitudes and Behaviors

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 10 - 21, 30.08.2018

Ümit Cura Ercan Yılmaz

Öz

The purpose of this
research is to examine the relationship between the leadership styles of
principals and their democratic attitudes and behaviors. The study group
consists of 173 teachers working in the public schools in the central districts
of Konya. 54,3% of the teachers are female and
45,7% of the teachers are male. Akan, Yıldırım and Yalçın’s (2014) Principals
as Leadership Style Scale and Bakır’s (2007) Democratic Attitudes and Behaviors
Scale of Principals in School Management were used in this study. As a result
of the research, it was seen that the means of democratic attitudes and
behaviors significantly differed among the principals while the point averages
of the transformational leadership, laissez-faire leadership and transactional
leadership significantly did not differ among the principals according to
gender variable of the teachers. According
to the teachers' education level, it was seen that there was no significant
difference in the means of
the leadership styles and the democratic attitudes and behaviors of principals.
According to the variation of teacher's professional seniority, the means
of democratic attitudes and behaviors of principals differed significantly. When the leadership styles were assessed in themselves, it
was found that the difference between the point averages of the
transformational leadership style and sub-dimension of the laissez-faire
leadership style was significant, whereas the difference in the sub-dimension
of transactional leadership style was not significant according to the variable
of teacher’s professional seniority. There was a significant positive
relationship between the democratic attitudes and behavior points of the
principals and their transformational leadership style. There was a significant
negative relationship between the democratic attitudes and behaviors points of
principals and the points of transactional and laissez-faire leadership styles

Anahtar Kelimeler

Principals, Leadership Styles, Democratic Attitudes and Behaviors

Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Demokratik Tutum ve Davranışları Arasındaki İlişki

Öz

Bu araştırmanın amacı,
okul müdürlerinin liderlik stilleri ile demokratik tutum ve davranışları
arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu Konya ili
merkez ilçelerindeki okullarda çalışan 173 öğretmen oluşturmaktadır.
Öğretmenlerin %54,3’ü kadın ve %45,7’si erkektir. Araştırmada Akan, Yıldırım ve
Yalçın (2014) tarafından geliştirilen Okul Müdürleri Liderlik Stili Ölçeği ile
Bakır (2007) tarafından geliştirilen Okul Müdürlerinin Okul Yönetiminde
Sergiledikleri Demokratik Tutum ve Davranışlar Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda, öğretmenlerin cinsiyetlerine göre okul müdürlerinin dönüşümcü
liderlik, serbest bırakıcı liderlik ve sürdürümcü liderlik puan ortalamaları
anlamlı bir şekilde farklılaşmazken, demokratik tutum ve davranışlar puan
ortalamasının anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Öğretmenlerin
öğrenim durumlarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile demokratik
tutum ve davranışları puan ortalamalarında anlamlı bir farklılaşmanın olmadığı
görülmüştür. Öğretmenlerin mesleki kıdem yılı değişkenine göre okul
müdürlerinin demokratik tutum ve davranışları puan ortalaması anlamlı bir
şekilde farklılaşmaktadır. Liderlik stilleri kendi içinde değerlendirildiğinde,
öğretmenlerin mesleki kıdem yılı değişkenine göre dönüşümcü liderlik stili ile
serbest bırakıcı liderlik stili alt boyutu puan ortalamalarında farklılaşmanın
anlamlı olduğu, sürdürümcü liderlik stili alt boyutunda ise farklılaşmanın
anlamlı olmadığı tespit edilmiştir. Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik puanlarıyla
demokratik tutum ve davranışları puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir
ilişki vardır. Okul müdürlerinin serbest bırakıcı ve sürdürümcü liderlik
stilleri puanlarıyla ile demokratik tutum ve davranışlar puanları arasında
negatif yönlü anlamlı ilişki vardır

Anahtar Kelimeler

Okul Müdürleri, Liderlik Stilleri, Demokratik Tutum ve Davranışlar

Kaynakça

• AKAN, Durdağı ve SEZER, Şenol (2014), “Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Okulların Öğrenen Örgüt Olma Düzeyi Arasındaki İlişki”, Turkish Journal of Educational Studies, S.1(2), ss.126-151.
• AKAN, Durdağı ve YALÇIN, İsa (2015), “Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, S.11, ss.123-150.
• AKAN, Durdağı, YILDIRIM, İsa ve YALÇIN, Sinan (2014), “Okul Müdürleri Liderlik Stili Ölçeğinin Geliştirilmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S.13(51), ss.392-415.
• APPLE, W. Michael, AASEN, Peter, CHO, Misook Kim, GANDIN, Luis Armando, OLIVER, Anita, SUNG, Youl-Kwan, TAVARES, Hannah ve WONG, Ting-Hong (2003), The State and the Politics of Knowledge, Routledge Falmer, New York (USA).
• AVOLIO, Bruce J. ve BASS, Bernard M. (1988), "Transformational Leadership Charisma and Beyond", Emerging Leadership Vitas (Ed. James G. Hunt, Bantwal Rabi Baliga, H. Peter Dachler ve Chester A. Schriesheim), Lexington Books, Lexington, MA, ss.29-49.
• BAKIR, Aslı Ağıroğlu (2007), “Sergiledikleri Demokratik Tutum ve Davranışlar Açısından İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Değerlendirilmesi: Malatya İli Örneği” Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• BALL, Stephen (2007), “Reading Michael Apple — The Sociological Imagination at Work”, Theory and Research in Education, S.5(2), ss.153-159.
• BASS, Bernard M. (1990), From Transactional to Transformational Leadership: Learning to Share the Vision. Organizational Dynamics.
• BASS, Bernard M. ve AVOLIO, Bruce J. (1999), “Re-Examining the Components of the Transformational and Transactional Leadership Using the Multifactor Leadership Questionnaire”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, S.72, ss.441-462.
• BAŞARAN, İbrahim Ethem (1982), Örgütsel Davranış, Ankara Universitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara.
• BRYMAN, Alan (1992). Charisma and Leadership in Organizations. Sage Published, London (ENGLAND).
• BULUÇ, Bekir (2009), “Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, S.15(57), ss.5-34.
• BURNS, James MacGregor (1978), Leadership, Harper & Row, New York (USA).
• CEMALOĞLU, Necati (2007), “Okul Müdürlerinin Liderlik Stillerinin Örgüt Sağlığına Etkisi”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.11(2), ss.165-194.
• CEMALOĞLU, Necati, ve OKÇU, Veysel (2012), “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Yıldırma (Mobbing) Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişki”, Uşak Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.5(3), ss.214-239.
• ÇELİK, Vehbi (1998), “Eğitimde Dönüşümcü Liderlik”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, S.4(4), ss.423-442.
• ÇETİNER, Azime (2008), “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Davranışlarını Gösterme Düzeylerine İlişkin Öğretmen Görüşleri (Burdur İli Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• ÇETİNKAYA, İpek (2011), “Ortaöğretim Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ve İletişim Becerileri Arasındaki İlişki”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ÇİMİLİ-GÖK, Ebru Burcu (2010), “Okul Müdürlerinin Liderlik Stiline İlişkin Öğretmen Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• DEWEY, John (1991), Liberalism and Social Action, Prometheus Books, New York (USA).
• DOĞAN, İsmail (2004), Toplum ve Eğitim Sorunları Üzerine Felsefi ve Sosyal Tahliller, Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• DOWNTOWN, James V. (1973), Rebel Leadership: Commitment and Charisma in the Revolutionary Process, The Free Press, New York (USA).
• GÜMÜŞELİ, Ali İlker (2001), “Çağdaş Okul Müdürünün Liderlik Alanları”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, S.28, ss.531-548.
• GÜNDÜZ, Hasan Basri ve KURUÇAYIR, Ayçelen (2010), “Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ve Empatik Eğilim Düzeyler”, V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi: Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi ve Yönetici Yeterlilikleri Bildiriler Kitabı, ss.398-411.
• HOY, Wayne K. ve MISKEL, Cecil G. (2012), Eğitim Yönetimi, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• INGRAM, Patreese D. (1997), “Leadership Behaviors of Principals in Inclusive Educational Settings”, Journal of Educational Administration, S.35(5), ss.11-27.
• İSLAMOĞLU, Ahmet Hamdi (2003), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Beta Yayınları, İstanbul.
• İŞCAN, Ömer Faruk (2006), “Dönüştürücü/Etkileşimci Liderlik Algısı ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinde Bireysel Farklılıkların Rolü”, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, S.11, ss.160-177.
• JANTZI, Doris ve LEITHWOOD, Kenneth (1996), “Toward an Explanation of Variation in Teachers Perceptions of Transformational School Leadership”, Educational Administration Quarterly, S.32(4), ss.512-538.
• KAPTAN, Saim (1998), Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri, Takışık Web Ofset Tesisleri, Ankara.
• KARASAR, Niyazi (2005), Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• KAZANCI, Neşe (2010), “İlköğretim Okullarındaki Yöneticilerin Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları Arasındaki İlişki Düzeyi”, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• KONAN, Necdet (2015), Eğitim Yönetiminde Yeni Liderlik Yaklaşımları, Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• KUL, Murat (2010), “Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Yıldırma (Mobbing) Yaşama Düzeyleri, Örgütsel Bağlılıkları ve İş Doyumu Arasındaki İlişki”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• KÜLTÜR, Yusuf Ziya (2006), “Ortaöğretim Kurumlarındaki Yöneticilerin Liderlik Stilleri ve Kişilik Özelliklerinin Karşılaştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• LEITHWOOD, Kenneth (1992), “The Move Toward Transformational Leadership”, Educational Leadership, S.49(5), ss.8-12.
• LEITHWOOD, Kenneth ve RIEHL, Carolyn (2003), What We Know About Successful School Leadership, Laboratory for Student Success, Temple University, Philadelphia (USA).
• LEITHWOOD, Kenneth, JANTZI, Doris ve STEINBACH, Rosanne (1999), Changing Leadership for Changing Times, Open University' Press, Philadelphia (USA).
• MCCOLL-KENNEDY, Janet R. ve ANDERSON, Ronald D. (2005), “Subordinate–Manager Gender Combination and Perceived Leadership Style Influence on Emotions, Self-Esteem and Organizational Commitment”, Journal of Business Research, S.58, ss.115-125.
• NORTHOUSE, Peter G. (2014), Liderlik (Çev. Cemal Şimşek), Sürat Üniversite Yayınları, İstanbul.
• ÖZBEK, Barış (2016), “Öğretmenlerin Okul Müdürlerinin Demokratik Tutum ve Davranışlarına İlişkin Görüşlerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, S.27, ss.59-70.
• ÖZDEMİR, Adnan (2012), “İlköğretim Okul Müdürlerinin Demokratik Tutumlarının Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Algısı ile İlişkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• STARRATT, Robert Jerry (1995), Leaders with Vision the Quest School Renewal, Corwin Press Inc.
• ŞAHİN, Semiha (2005), “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Dönüşümcü ve Sürdürümcü Liderlik Stilleri”, Eğilim ve Bilim Dergisi, S.30(135), ss.39-49.
• ŞİMŞEK, Şerif, AKGEMCİ, Tahir ve ÇELİK, Adnan (2011), Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Gazi Kitabevi, Ankara.
• ŞİRİN, Erkan Faruk (2008), “Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ve Çatışma Yönetimi Stratejilerinin İncelenmesi”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• ŞİŞMAN, Mehmet, GÜLEŞ, Hatice ve DÖNMEZ, Ayşe (2010), “Demokratik Bir Okul Kültürü İçin Yeterlilikler Çerçevesi”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.3(1), ss.167-182.
• TAHAOĞLU, Filiz ve GEDİKOĞLU, Tokay (2009), “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Liderlik Rolleri”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, S.15(58), ss.274-298.
• TERZİ, Ali Rıza ve KURT, Türker (2005), “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Yöneticilik Davranışlarının Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığına Etkisi”, Milli Eğitim Dergisi, S.166.
• TÖREMEN, Fatih ve YASAN, Tezcan (2010), “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Dönüşümcü Liderlik Özellikleri (Malatya İli Örneği)”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.28, ss.27-39.
• TURA, Mustafa (2012), “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Liderlik Stillerinin Öğretmenlerin İş Doyumuna Etkisi/Karacabey İlçesi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• YAVUZ, Ercan (2008), “Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik Davranışının Örgütsel Bağlılığa Etkisinin Analizi”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• YILDIRIM, Cansu (2006), “Okul Müdürlerinin Liderlik Stillerinin Örgütsel Sağlık Üzerindeki Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ZENCİRCİ, İsmail (2003), “İlköğretim Okullarında Yönetimin Demokratiklik Düzeyinin Katılım, Özgürlük ve Özerklik Boyutları Açısından Değerlendirilmesi”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ZEREN, Halit (2007), “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Stilleri ile Bu Okullarda Görevli Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki (Şanlıurfa İli Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.