Atık Rodyum Kaplama Çözeltilerinden Rodyum Geri Kazanımı

Yıl 2014, Cilt: 26 Sayı: 3, 50 - 64, 16.03.2015

Serap Morcalı Serdar Aktaş

Öz

Kuyum sektöründe ve endüstriyel uygulamalarda rodyum metal (Rh) kullanımının artması sonucu, geri dönüştürülebilir malzemelerin (konsantreler, anot çamurları, ramat atıkları ve katalitik dönüştürücüler) yanı sıra kaplama banyolarından da rodyumun geri kazanılmasında hızlı, kolay ve ucuz metotlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada; çeşitli kimyasallar (sodyum bor hidrür ve etil alkol gibi) kullanarak Rh sülfat bayolarından Rh geri kazanımı araştırılmıştır. Geri kazanım deneylerinde, kimyasal miktarı, reaksiyon süresi ve sıcaklık deney parametreleri olarak incelenmiştir. Yapılan deneyler sonucunda Rh ihtiva eden kaplama banyo çözeltilerinden değerli Rh metalinin geri kazanımı mümkün olmuştur. Kimyasal çöktürme yoluyla %99+ safiyetinde rodyum siyahı elde edilmiştir. Elde edilen bu ürün rafinasyon işlemini müteakip Rh sulfat banyolarının hazırlanmasında kullanılabilir. 

Anahtar Kelimeler

Rodyum;Kaplama banyoları;Çöktürme;Geri kazanım

Recovery of Rhodium from Spent Rhodium Plating Solutions

Öz

The growing use of Rhodium (Rh) in jewelry and industrial applications requires fast, easy and inexpensive methods for the recovery of Rh, not only in recyclable materials, such as concentrates, anode slimes, polish waste and catalytic converters, but also from plating baths. In this paper, the recovery of Rh from spent Rh sulfate plating solutions via chemical agents (i.e. sodium borohydride and ethanol) was investigated. For the recovery experiments, the amount of reagents, reaction time and temperature were selected as variable reaction parameters. The experimental results have demonstrated that it is possible to recover the valuable Rh metal from Rh-containing plating baths. A fine Rh black powder was produced using chemical agents. The purity level of the produced metal is above 99 %. The product may be used for the preparation of fresh Rh sulfate plating solutions, after a simple refining procedure. It may then be re-used to plate items for decorative purposes.

Anahtar Kelimeler

Rhodium;Plating baths;Precipitation;Recovery

Kaynakça

• Aktas, S. (2011). Rhodium recovery from rhodium-containing waste rinsing water via cementation using zinc powder. Hydrometallurgy, 106(1), 71-75.
• Aktas, S. (2012). Cementation of rhodium from waste chloride solutions using copper powder. Int. J. Miner. Process., 114, 100-105.
• Güven, A. (2002). Atık Rodyum Kaplama Çözeltilerinden Rodyum Geri Kazanımı. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye.
• Yavuz, E. (2008). Atık Rodyum Kaplama Çözeltilerinden Metal Sementasyonu ile RodyumKazanımı. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye.
• Benhman, R.R.. (1961). Rhodium Plating to Specification. Platinum Metals Rev., 5(1), 13
• James, J.L. (2003). Coating Materials for Electronic Applications: Polymers, Processes, Reliability, Testing, William Andrew publishing.
• Julsing, H.G., McCrindle, R.I. (2001). The use of sodium formate for the recovery of precious metals from acidic base metal effluents, J. Chem. Technol. Biotechnol., 76(4), 3493
• Benguerel, E., Demopoulus, G.P., Haris, G.B. (1996). Speciation and seperation of rhodium (III) from chloride solutions: a ciritical review, Hydrametallurgy, 40(1), 135-152.
• Levitin, G., Schmuckler, G. (2003). Solvent extraction of rhodium chloride from aqueous solutions and its separation from palladium and platinum. React. Funct. Polym., 54(1), 1491
• Shafiqul Alam, M., Inoue, K. (1997). Extraction of rhodium from other platinum group metals with Kelex 100 from chloride media containing tin. Hydrometallurgy, 46(3), 373-382. Öksüz, Ş. (2007). Sodyum Borhidrür İle Çeşitli İndirgenme Reaksiyonları, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye.
• Lu, J., Dreisinger, D.B., Cooper, W.C. (1997). Cobalt precipitation by reduction with sodium borohydride. Hydrometallurgy, 45(3), 305-322.
• Awadalla, F.T., Molnar, R.E., Riteey, G.M. (1994). Recovery of platinum group metals (PGM) from acidic solutions by reduction precipitation with sodium borohydride. U.S. Patent 5,304,233.
• Svehla, G. (1996). Vogel's Qualitative Inorganic Analysis. 7. baskı, Longman press, New York.
• Lide, D.R. (2004). The Handbook of Chemistry and Physics, 85. baskı, CRC press USA.