Akılcı ilaç kullanımı ilkeleri doğrultusunda diş hekimliğinde kişisel analjezik listesi oluşturulması

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 4, 730 - 740, 01.12.2017

Ahmet Akıcı İpek Kırmızı Gökhan Göçmen

Öz

Hekimin hastayla karşılaşmadan önce hazırlık yaparak, ilgili
endikasyona yönelik kendi kişisel ilaç listesini oluşturması
ve bu doğrultuda hastalarının ilaçla tedavisini düzenlemesi
beklenir. Hekimin bu yaklaşımı benimsemesi, akılcı ilaç
kullanımının (AİK) gerekliliklerinden birisidir. Analjezikler,
diş hekimlerinin (DH) en sık reçetelediği ilaç grupları arasında
yer alır. Bu yazıda, “DH’lerin AİK ilkelerine uygun ilaç seçimini
nasıl yapması gerektiği” üzerinde durulmaktadır. Bu işlemin
daha kolay anlaşılması için diş hekimliğinde “kişisel analjezik
listesi” (KAL) seçimi özelinde konunun ayrıntılarına yer
verilmiştir. KAL seçimi, analjeziklere ait klinik farmakoloji
bilgisinden yararlanarak “etkililik, güvenlilik, uygunluk ve
maliyet”ten oluşan 4 seçim ölçütü kullanılarak yapılır. Bu
sayede alternatifleri arasından en iyiler belirlenir. Böylece
DH’nin reçeteleyeceği ilaçlara ait bilmesi gereken bilgi yükü
ciddi ölçüde hafifler. Piyasada mevcut çok sayıdaki analjeziği
ilgilendiren bilgi yükünden kurtulur. Sadece KAL’daki sınırlı
sayıdaki ilaca ait bilgileri iyice öğrenmesi kolaylaşır. Bu yöntem
sayesinde az sayıdaki ilacı iyi bilen bir DH, pratikte hem reçeteye
yazacağı ilacı isabetle ve kolaylıkla belirler, hem de bu ilaçla
ilgili hastasına vereceği bilgileri daha kolay aklında tutar ve
bunu daha rahat hayata geçirir. Dolayısıyla, KAL sıralamasına
sahip olan bir DH, analjezik tedavisini başarılı bir şeklide
düzenleme imkânına kavuşur. Analjezik özelinde kazanılacak
bu akılcı yaklaşımın “transfer etkisi” yoluyla antibiyotik seçimi
başta olmak üzere diş hekimliğinde ihtiyaç hissedilen diğer ilaç/
ürün gruplarının seçiminde de benimsenmesi beklenir.

Anahtar Kelimeler

Diş hekimi; akılcı ilaç kullanımı; etkililik, güvenlilik, uygunluk ilaç seçimi.

Personal Analgesic List Definition in Accordance with the Rational Use of Medicine for Dentistry

Öz

Physicians should prepare their own personal medicine list for
each indication before consulting with patients. This approach
is essential for rational use of medicine (RUM). One of the
most commonly prescribed medicine groups by dentists is
analgesics. The purpose of this review is to indicate “how to
perform medicine selection based on RUM principles”. It is
explained with the integration of “personal analgesic list (PAL)”
concept to dentistry. PAL establishment is based on 4 main
criteria, which are “efficacy, safety, suitability and cost”, and
the knowledge of clinical pharmacology of analgesics. These
principles are followed to choose the best alternative through all
medicines. Therefore, dentists might minimize their necessity
of knowledge about various kinds of analgesics. It will be
easier to learn limited number of medicines in the PAL. In this
method, dentists will precisely wise up about a few numbers
of medicines, select the most proper one through them and
easily remember every details of information that should be
given to their patients. Consequently, a dentist with PAL will be
able to perform a successful analgesic treatment. This rational
approach, initiated with analgesics, might be used by the help
of “transfer effect” in other medicine/product groups, such as
antibiotics.

Anahtar Kelimeler

Dentist, Rational use of medicine, Efficacy, Safety, Suitability, Medicine choosing

Kaynakça

• 1. Akıcı A, Uzuner A. Birinci Basamak Sağlık Kurumlarında Çalışan Hekimlere Yönelik Akılcı İlaç Kullanımı. T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Ankara. 2013. 2. World Health Organization (WHO). Promoting rational use of medicines: core components. WHO Policy Perspectives on Medicines no5. Geneva, WHO/EDM/2002.3. 3. Akıcı A. Akılcı ilaç kullanımının genel ilkeleri ve Türkiye’deki güncel durum. Türkiye Klinikleri J Pharmacol-Special Topics 2015; 3: 1-10. 4. Aksoy M, Alkan A İF. Sağlık Bakanlığı’nın akılcı ilaç kullanımını yaygınlaştırma faaliyetleri. Turkiye Klin J Pharmacol Special Topics 2015; 3: 19-26. 5. Holloway K, vanDijk L. The world medicines situation 2011-Rational use of medicines. World Health Organization (WHO), Geneva. WHO/EMP/MIE ; 2011:2.2. 6. Karki AJ, Holyfield G, Thomas D. Dental prescribing in Wales and associated public health issues. Br Dent J 2010;210: 21. 7. Cope A, Chestnutt I. Inappropriate prescribing of antibiotics in primary dental care: Reasons and resolutions. Prim Dent J 2014;3: 33-7. 8. Roda RP, Bagán JV, María J, Bielsa S, Pastor EC, Roda RP. Antibiotic use in dental practice . A review. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2007; 12E: 186-92. 9. American Dental Association Council on Scientific Affairs : Combating antibiotic resistance. J Am Dent Assoc 2004; 135: 484-7. 10. Azodo CC, Umoh AO. Analgesics prescription in Nigerian dental healthcare services. Niger J Basic Clin Sci 2013; 10: 86- 90. 11. Hanif A. Rational use of analgesics in dental practice. Pakistan Oral Dent J 2016; 36: 282-5. 12. Aydın M, Koyuncuoglu CZ, Kılboz MM, Akıcı A. The rational use of antibiotics in dentistry. Turkiye Klin J Dent Sci 2016; 1-15. 13. Dar-Odeh NS, Abu-Hammad OA, Al-Omiri MK, Khraisat AS, Shehabi AA. Antibiotic prescribing practices by dentists: A review. Ther Clin Risk Manag 2010; 6: 301-6. 14. Bennadi D. Antimicrobial stewardship - An alarming call in dentistry. Int J Pharm Pharm Sci 2014; 6: 46-9. 15. De Vries TPGM, Henning RH, Hogerzeil HV, Fresle DA. Guide to Good Prescribing. WHO/Action programme on essential drugs, Geneva. 1994. 16. Laskarides C. Update on analgesic medication for adult and pediatric dental patients. Dent Clin N Am 2016; 60: 347-66. 17. Kayaalp O. Türkiye İlaçla Tedavi Kılavuzu 2011-2012 Formüleri (TİK-6). Pelikan Yayıncılık, Ankara. 2011, pp 702- 719. 18. Becker DE, Phero JC. Drug therapy in dental practice : Nonopioid and opioid analgesics. Anesth Prog 2005; 52: 140- 9. 19. Hargreaves K, Abbott P V. Drugs for pain management in dentistry. Aust Dent J Suppl 2005; 50:14-22. 20. Mehlisch DR. The efficacy of combination analgesic therapy in relieving dental pain. J Am Dent Assoc 2002; 133: 861-71. 21. Şentürk T. Non-Steroid Anti-İnflamatuar İlaçlar (NSAİİ). İç Hast Derg 2014; 2: 490-5. 22. Goodman & Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics, 11th ed. Editors: Brunton LB, Lazo JS, Parker KL. McGraw-Hill, New York. 2005, pp 671-705. 23. Akici A, Gelal A. Birinci basamakta nonsteroid antiinflamatuar ilaçların akılcı kullanımı. Turkiye Klin J Fam Med-Special Topics 2011; 2: 61-70. 24. Green GA. Understanding NSAIDs : From Aspirin to COX-2. Clin Cornerstone 3:50-9. 25. Katzung BG, Masters SB., Trevor AJ. Basic and Clinical Pharmacology, 12th ed. McGraw-Hill, New York. 2012, pp 635-654. 26. Özbudak H, Ünal AZ, Sabuncuoğlu S. Gebelikte non-steroidal antiinflamatuvar ilaçların kullanımının değerlendirilmesi. Marmara Pharm J 2016; 20: 64-71. 27. Barbanoj MJ, Antonijoan RM, Gich I. Clinical pharmacokinetics of dexketoprofen. Clin Pharmacokinet 2001; 40: 245-62. 28. Ong C, Lirk P, Tan CH, Seymour RA. An evidence-based update on nonsteroidal anti-ınflammatory drugs. Clin Med Res 2007; 5:19-34. 29. Sostres C, Gargallo CJ, Arroyo MT, Staff P, Lanas A, Chief C. Adverse effects of non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs, aspirin and coxibs) on upper gastrointestinal tract. Best Pr Res Clin Gastroenterol 2010; 24 :121-32. 30. Vonkeman HE, Laar MAFJ Van De. Nonsteroidal antiınflammatory drugs : Adverse effects and their prevention. Semin Arthritis Rheum 2010; 39: 294-312. 31. Patrono C, Rocca B. Nonsteroidal antiinflammatory drugs : Past, present and future. Pharmacol Res 2009; 59: 285-9. 32. Oral A. Yaşlılarda osteoartrit tedavisinde nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar: Yan etkiler ve ilaç etkileşimleri. Türk Geriatr Derg 2004; 7: 166-72. 33. Uluoglu C. İlaç etkileşmelerine akılcı yaklaşım. Turkiye Klin J Pharmacol-Special Topics 2015; 3: 65-73. 34. Chiatti C, Bustacchini S, Furneri G, Mantovani L, Cristiani M, Misuraca C, Lattanzio F. The economic burden of ınappropriate drug prescribing, lack of adherence and compliance, adverse drug events in older people. Drug Saf 2012; 35: 73-87. 35. Akıcı A. Akılcı ilaç kullanımı ilkeleri doğrultusunda yaşlılarda reçete yazma ve Türkiye’de yaşlılarda ilaç kullanımının boyutları. Geriatr Özel Sayı 2006:19-27. 36. Weinstock RJ, Johnson MP. Review of top 10 prescribed drugs and their ınteraction with dental treatment. Dent Clin North Am 2016; 60: 421-34. 37. Gelal A. Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı. Turkiye Klin J Pharmacol-Special Topics 2015; 3: 57-64. 38. Ament PW, Bertolino JG, Liszewski JL. Clinically significant drug interactions. Am Fam Physician 2000; 61: 1745-54. 39. Akıcı N, Başaran NF. Çocuklarda akılcı ilaç kullanımı. Türkiye Klinikleri J Pharmacol-Special Topics 2015; 3:50-6. 40. Chisolm MS, Payne JL. Management of psychotropic drugs during pregnancy. BMJ 2015; 351: 5918. 41. Servey J, Chang J. Over-the-counter medications in pregnancy. Am Fam Physician 2014; 15: 548-55. 42. Jasiecka A, Maślanka T, Jaroszewski JJ. Pharmacological characteristics of metamizole. Pol J Vet Sci 2014;17: 207-14. 43. Gulmez SE, Larrey D, Pageaux GP, Bernuau J, Bissoli F, Horsmans Y, Thorburn D, McCormick PA, Stricker B, Toussi M, Lignot-Maleyran S, Micon S, Hamoud F, Lassalle R, Jové J, Blin P MN. Liver transplant associated with paracetamol overdose: Results from the seven-country SALT study. Br J Clin Pharmacol 2015; 80: 599-606. 44. Kelly LE, Jansson LM, Moulsdale W, Pereira J, Simpson S, Guttman A, Allegaert K, Askie L, Roukema H, Lacaze T, Davis JM, Finnegan L, Williamson P, Offringa M. A core outcome set for neonatal abstinence syndrome: study protocol for a systematic review, parent interviews and a Delphi survey. Trials 2016; 17: 536.