ETİK ÇERÇEVEDE MUHASEBE HUKUKU VE VERGİ HUKUKUNUN HİLE KAVRAMINA BAKIŞI VE MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUĞU

Yıl 2018, Cilt: 20 - MODAV 15. Uluslararası Muhasebe Konferansı Özel Sayısı, 310 - 333, 27.12.2018

Ahmet Somuncu Azize Esmeray

Öz

Muhasebede hile kasıtlı yapılan davranışlardır. Bir eylemin muhasebe hilesi sayılması için zarara uğrayan bir taraf olmalıdır. Vergi hukuku açısından zarara uğrayan taraf devlettir. Bu açıdan muhasebe hilesine vergi hilesi demek yanlış olmayacaktır. Bu çalışmanın amacı; etiksel bir sorun olarak ve muhasebe hukuku açısından hile kavramını, hile türleri, hilelerin tespitinin nasıl yapılabileceği konularına açıklık getirmektir. Ayrıca vergi hukuku alanında kaçakçılık suçu sayılan “hesap ve muhasebe hilesi yapmak” fiilinin; kanuni, maddi ve manevi unsurlarını ortaya koymak; mükelleflerin ve meslek mensuplarının suçun faili ve/veya iştirakçisi olması hususunu tartışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Muhasebe Hilesi, Vergi Hukuku

THE APPROACH OF ACCOUNTING LAW AND TAX LAW TO THE CONCEPT OF FRAUD IN TERMS OF ETHICS AND RESPONSIBILITIES OF THE PROFESSIONAL MEMBERS

Öz

In accounting, fraud is an intentional behaviour. There must be a party who makes a loss for an act to be considered as fraud. In terms of accounting law, the party who makes a loss is the state. In this aspect accounting fraud is not a wrong term to use instead of tax fraud. The purpose of this study is to clarify the concept, types and the parties who play part in the fraud and how to identify the fraud in terms of accounting law as an ethical problem. And also the purpose of this study is introduce material and nonmaterial fraud and argue whether the culprit of the crime should be a tax payer or a member of professions.

Anahtar Kelimeler

Ethics, Accounting Fraud, Tax Law

Kaynakça

• Açık, S., “Muhasebede Hata ve Hilelerin Vergi Hukuku Açısından İncelenmesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,16 (3).
• Alpaslan, G.N., “Mali Müşavir ve Muhasebecilere Mükelleflerinden Ötürü İştirak Fiili”, http://www.hukukihaber.net/mali-musavir-ve-muhasebecilere-mukelleflerinden-oturu-istirak-,fiili-makale,5257.html, (Erişim Tarihi, 04.08.2018).
• Bayraktar, A. 2016. Türkiye’de Muhasebe Hileleri Tarihi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Bilen, A. ve Y. Yılmaz. “Muhasebe Mesleğinde Etik Ve Etikle İlgili Çalışmalar Ethics in The Accounting Profession And Studies On Ethics” http://dergipark.gov.tr/download/articlefile/370689 (Erişim Tarihi: Haziran 2018).
• Doğan, S. ve T. Kayakıran. 2017. “İşletmelerde Hile Denetiminin Önemi”, Maliye Finans Yazıları, 108, 167-188.
• Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB). www.gib.gov.tr (Erişim Tarihi: Haziran 2018).
• Gümüş, T. ve H. Göğebakan. 2016. “Muhasebe Hata Ve Hileleri İle Muhasebe Mesleğinde Etik, Aydın İlinde Muhasebeciler Üzerine Bir Araştırma”, International Journal of Business, Economics and Management Perspectives Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 1(3), 12-27.
• Karakoç, Y. 2016. Vergi Ceza Hukuku, Genel Kısım Vergi Kabahatleri ve Suçları, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Ok, N. ve A. Gündel. 2002. Ceza Mahkemelerinin Görevine Giren Vergi Kaçakçılığı Suçları, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Okay, S. 2016. “Muhasebe Hata Ve Hilelerinin Meslek Etiği Yönünden İncelenmesi:Diyarbakır Örneği Investigation Regarding The Professional Ethics Of Accounting Errors And Cheats Example Of Diyarbakir”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, 9 (44).
• Oral, H. 2010. Muhasebe Hileleri ve Vergi Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özer, G. ve M. Uyar. 2010. “Muhasebecilerin Etik Oryantasyonlarının Mesleki Bağlılığa Etkisi Üzerine Bir İnceleme”, Mufad Journal, 48, 89-100.
• Pieper A. 1999. Etiğe Giriş, Ayrıntı Yayınları, No:265.
• Saban, N. 2006. “Bir Analiz: Türk Hukuku’nda Hile Kavramının Unsurları”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 31.
• Sayılkan, H. “Muhasebeciye ‘Sahte Fatura Düzenleme Suçuna İştirak’ Suçlaması, http://muhasebedr.com/mali-musavirlere-sahte-fatura-duzenleme-sucuna-istirak-suclamasihakan-sayilikan/ (Erişim Tarihi: 29.06.2018).
• Somuncu, A. 2014. Türk Vergi Sisteminde Belge Düzeni, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Somuncu, A. ve A. Değirmendereli. 2015. Türk ve Alman Vergi Hukukunda Pişmanlık, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Sözbilir, N. 2000. Türkiye’de Muhasebe Uygulamalarında Etiksel Boyutlar, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayın No : 26, Afyon.
• Şentürk, A. G. ve M. Alpaslan. 2009. Vergi Ceza Hukuku Uygulamasında Bir Fenomen: Hesap ve Muhasebe Hilesi, 2. Baskı, Etki Yayınları, İzmir.
• Şenyüz, D. 2017. Vergi Ceza Hukuku (Vergi Kabahatleri ve Suçları), 10. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Şimşek M.E. 2017. “Akışkan Dünyada Etiğe Bakış: Postmodern Etik”, Epokhé Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 66-83.
• Tanç, A., 2004, Muhasebede Yapılan Yolsuzluklar ve Hileli Finansal Raporlama: Vak’a Analizleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uğur, H., ve M. Elibol. 2015. Açıklamalı, İçtihatlı Vergi Suçları, Adalet Yayınevi, Ankara.
• Yalçın S. 2011. “Muhasebe Meslek Mensupları ve İşletmelerin Etik Konusunda Tutumları:Türkiye Araştırması, Muhasebe ve Finansman Dergisi”, Ekim.
• Yıldız E. ve T.D. Başkan. 2014. “Muhasebe Hilelerinin Önlenmesinde Kullanılan Araçlar: BİST Şirketleri Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, 1-18.
• Yücel R. ve C. Kartal. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/181096 (Erişim Tarihi: Haziran 2018).
• Öncel, M., A. Kumrulu ve N. Çağan. 2012. Vergi Hukuku, 21. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Parlar, A. ve G. Demirel. 2002. Açıklamalı-İçtihatlı Adli-İdari Vergi Suçları, Adil Yayınevi, Ankara.