İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDE YÜKLENİCİNİN AYIPLI VE EKSİK İFASI

Yıl 2018, Sayı: 11, 317 - 339, 21.06.2018

Dr.zeynep Özcan

https://doi.org/10.18771/mdergi.437255

Öz

Yüklenici ile yapı sahibi arasında akdedilen,
yüklenicinin bir taşınmaz eser inşa etmeyi; yapı sahibinin de karşılığında bir
bedel ödemeyi karşılaştırdıkları sözleşme inşaat sözleşmesidir. İnşaat
sözleşmesinde yüklenici eseri sözleşmede kararlaştırılan nitelikleri ile yerine
getirmeyi taahhüt eder. Aksi durumda borcun gereği gibi yerine getirilmemesi
hali söz konusu olur. Borcun gereği gibi yerine getirilmemesine ilişkin olarak
Türk Hukuk Sistemi’nde ayıplı ifa ve eksik ifa ayrımı söz konusudur. Zira bu kavramlar
tanım, uygulanacak hükümler, tabî oldukları düzenlemeler bakımından farklılık
arz ederler. Ancak bu ayrım gerek sözleşmenin taraflarından birisinin kamu
gücünü temsil eden devletin olduğu kamu inşaat sözleşmesinde gerekse
sözleşmenin bir tarafının yabancı bir hükümet kuruluşu; diğer tarafının başka
bir hukuk sistemine tabî bir şirket olması halinde söz konusu olan uluslararası
inşaat sözleşmesinde yoktur. Bu durum kamu ihale mevzuatının yeterince düzenli
şekilde hazırlanmamasından kaynaklanmaktadır. Uluslararası inşaat sözleşmesi
bakımından ise, Anglo-Sakson Hukuk Sistemi’nde böyle bir ayrım bulunmaması
sebebi ile ayıplı ifa da eksik ifa da aynı hükümlere tabîdir.

Anahtar Kelimeler

İnşaat Sözleşmesi, Taşınmaz Eser, Yüklenici, Ayıplı İfa, Eksik İfa

Kaynakça

• AKINCI Ziya, Milletlerarası Özel Hukukta İnşaat Sözleşmeleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No:73, İzmir, 1996.
• AKYAZAN Sıtkı, “İstisna Akitleri”, Adalet Dergisi, S. 12, Y. 58, s. 877-892, Aralık 1967.
• ALTAŞ Hüseyin, Eserin Teslimden Önce Telef Olması (BK. m. 368), Yetkin Yayınları, Ankara, 2002.
• ALTAŞ Hüseyin, Şekle Aykırılığın Olumsuz Sonuçlarının Düzeltilmesi, Yetkin Yayınları, Ankara, 1998 (“Şekle Aykırılık”).
• ALTHAUS Stefan / HEINDL Christian, Der Öffentliche Bauauftrag, 2. Auflage, Verlag C. H. Beck München, 2013.
• ALTUNKAYA Mehmet, Edimin Başlangıçtaki İmkânsızlığı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005.
• AMSTUTZ Marc / BREITSCHMID Peter (Hrsg.), Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Schulthess, 2007.
• ARAL Fahrettin, Türk Borçlar Hukukunda Kötü İfa, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• ARAL Fahrettin / AYRANCI Hasan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
• AVCI Ali, Arsa Payı Karşılığı İnşaat Yapım Sözleşmelerinde Bağımsız Bölüm Alan Üçüncü Kişilerin Hukuksal Durumları, Adalet Yayınevi, Ankara, Eylül 2015.
• AYAN Serkan, İnşaat Sözleşmesinde Yüklenicinin Temerrüdü, Seçkin Yayınları, Ankara, 2008.
• AYDEMİR Efrail, Eser Sözleşmesi ve İnşaat Hukuku, Adalet Yayınevi, 3. Baskı, Ankara, 2016.
• BASTY Gregor, Der Bauträgervertrag, Carl Heymanns Verlag, 8. Auflage, 2014.
• BAYGIN Cem, Türk Hukukuna Göre İstisna Sözleşmesinde Ücret ve Tâbi Olduğu Hükümler, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1999.
• BECK Emil / MEIER-HAYOZ Arthur / GAUTSCHI Georg, Berner Kommentar, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht Band IV, Das Obligationenrecht: Schweizerisches Zivilgesetzbuch: Das Obligationenrecht 2. Abteilung: Die Einzelnen Vertragsverhaltnisse 3. Teilband: Der Werkvertrag Art. 363-379, Stâmpfli, Bern, 1967.
• BİLGE, Koray, “İnşaat Sözleşmesinin Sona Ermesinin Sebepleri ve Sonuçları”, (Yayımlanmamış YL Tezi), İstanbul, 2009.
• BİLİR Dilek, Kamu İhale Mevzuatına Tabi İnşaat Sözleşmelerinin Sona Ermesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2010.
• BITTERICH Klaus,Vergabeverfahren und Bürgerliches Recht, Neue Schriften zum Zivilrecht, Nomos, Baden, 2013.
• BÖGLİ Roman, Der Übergang von der unternehmerischen Leistungspflicht zur Mängelhaftung beim Werkvertrag: Zeitpunkt und Voraussetzungen, Difo - Druck GmbH, Bamberg, 1996.
• BRINKER Ingo, Vorabinformation der Bieter über den Zuschlag oder Zwei-Stufen-Theorie im Vergaberecht?, NZBau, 2000.
• BUCHER Eugen, Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil Ohne Deliktsrecht, 2. neubearbeitete und erweiterte Auflage, Schulthess Polygraphischer Verlag, Zurich, 1988.
• BÜHLER Theodor, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch V. Band Obligationenrecht: Teilband V 2d.: Der Werkvertrag: Art. 363-379, Schulthess Polygraphischer, Zürich, 1998.
• CELAL Nasır, “Türk ve Irak Hukukunda Mukayeseli olarak İnşaat sözleşmelerinde Müteahhidin Teslimden Sonraki Ayıplardan Sorumluluğu”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2005.
• ÇELİK EKŞİ Elif, Milletlerarası Hukukta Fıdıc Kuralları Çerçevesinde Müteahhidin Akdi Sorumluluğu, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2012.
• DAUNER-LIEB Barbara / HEIDEL Thomas / RING Gerhard, Anwaltkommentar, BGB, Band 2: Schuldrecht, Teilband 2:§§ 611 bis 853, Deutscher Anwalt Verlag, 2005.
• DAYINLARLI, Kemal, İstisna Akdinde Müteahhidin ve İş sahibinin Temerrüdü, Hüküm ve Sonuçları, 4. Baskı, Dayınlarlı Hukuk Yayınları, Ankara, 2008.
• DUMAN İlker Hasan, Açıklamalı - İçtihatlı İnşaat Hukuku, 8. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2016.
• EMMERICH Volker, BGB - Schuldrecht Besonderer Teil, 14. Auflage, C. F. Müller, Heidelberg, 2015.
• ERDOĞAN İhsan, “İstisna Sözleşmesi ve Bazı İşgörme Sözleşmeleri İle Karşılaştırılması”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi., C. 3, S. 1, s. 136-172, Konya, 1990.
• EREN Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 3. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016
• EREN Fikret “Borçlar Kanunu Açısından İnşaat Sözleşmeleri”, İnşaat Sözleşmeleri, Yönetici-İşletmeci, Mühendis ve Hukukçular İçin Ortak Seminer, (Ankara, 18-29 Mart 1996), 2. Tıpkı Basım, BTHAE., Ankara, 2001, (“İnşaat”).
• EREN Fikret, “İnşaat Sözleşmelerinde Müteahhidin Borçları ve Bu Borçların Yerine Getirilmemesinin Sonuçları”, İnşaat Sözleşmeleri, Yönetici-İşletmeci, Mühendis ve Hukukçular İçin Ortak Seminer, (Ankara, 18-29 Mart 1996), 2. Tıpkı Basım, BTHAE., Ankara, 2001, s. 63-86, (“Müteahhidin Borçları”).
• EREN Fikret, 6098 Sayılı TBK.’na Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 22. Baskı, Ankara, 2017, (“Genel Hükümler”).
• ERGEZEN Muaz, İstisna Sözleşmesinde Tarafların Sözleşmeyi Sona Erdirme Hakkı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
• ERİŞEN Muhammet, Alt Müteahhitlik Sözleşmesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• ERMAN Hasan, İstisna Sözleşmesinde Beklenilmeyen Haller (BK. m. 365/2), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları., Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1979.
• FURRER Andreas / MULLER-CHEN Markus, Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Schulthess, 2012.
• GAUCH Peter, Der Werkvertrag, 5. Auflage, Schulthess Polygraphisher Verlag, Zürich, 2011.
• GAUCH Peter / SCHLUEP Walter R. / SCHMID Jörg / EMMENEGER Susan, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil: Ohne Ausservertragliches Haftpflichtrecht Band II, 9. Auflage, Schultess Polygraphischer Verlag, Zürich, 2008.
• GAUTSCHI Georg, Das Obligationenrecht, 2. Abteilung, Die Einzelnen Vertragsverhaltnisse, 3. Teilband, Der Werkvertrag, Artikel 363-379 OR, Verlag Stampfli&Cıe, Bern, 1967.
• GÖKYAYLA Emre, Eser Sözleşmesinde Ek İş ve İş Değişikliği, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009.
• GÖNEN Doruk, İnşaat Sözleşmesinde Bedel, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2016GÜMÜŞ Mustafa Alper, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C.II, 3. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
• GÜLEÇ Şafak, Eser Sözleşmesinin Beklenilmeyen Haller Sebebi ile Feshi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• HENSSLER Martin, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 4, Schuldrecht Besonderer Teil II, §§ 611-704, 6. Auflage, C. H. Beck, München 2012.
• HERBERGER Maximilian / MARTINEX Michael / RUβMANN Helmut / WETH Stephan, BGB Allgemeiner Teil, Juris Praxis Kommentar, Band 2.1 Schuldrecht, 5. Auflage, Jüris GmbH Saarbrücken, 2010.
• HIRSCH Christoph, Schuldrecht Allgemeiner Teil, 10. Auflage, Nomos Studium, 2017.
• HUGUENIN Claire / MULLER-CHEN Markus (Hrsg.), Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Art. 319-529 OR: Vertragsverhältnisse Teil 2: Arbeitsvertrag, Werkvertrag, Auftrag, GoA, Bürgschaft, 3. Auflage, Schulthess, 2016.
• KAPLAN İbrahim, “İnşaat Sözleşmelerinde Yapı Sahibinin Ücret Ödeme Borcu ve Yerine Getirilmemesinin Sonuçları”, İnşaat Sözleşmeleri, Yönetici-İşletmeci, Mühendis ve Hukukçular İçin Ortak Seminer, (Ankara, 18-29 Mart 1996), 2. Tıpkı Basım, BTHAE., Ankara, 2001.
• KAPLAN İbrahim, İnşaat Sözleşmeleri Hukuku ve Endüstri Yatırım Sözleşmeleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013, (“İnşaat Sözleşmeleri”).
• KARACA Mehmet, Kamu İhalelerinde İnşaat Sözleşmeleri ve Sözleşmenin Müteahhitten Kaynaklanan Sebeple Sona Ermesi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2009.
• KARADAŞ İzzet, Eser (İnşaat Yapım) Sözleşmeleri, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
• KARAYALÇIN Yaşar, “FIDIC Sözleşmesi Genel Şartlarında Mühendisin Hukuki Durumu”, Yönetici - İşletmeci ve Hukukçular İçin Ortak Seminer, 18-29 Mart 1996, 2. Baskı, BTHAE., Ankara, 2001, s. 287- 308.
• KIRMIZI Mustafa, Açıklamalı - İçtihatlı Eser Sözleşmesi ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi, Ankara, 2014.
• KOCAAĞA Köksal, İnşaat Sözleşmesi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• KOCAAĞA Köksal, “Müteahhidin İşin Devamı Esnasında Özen Yükümünü İhlal Ederek Eseri Ayıplı veya Sözleşmeye Aykırı Şekilde Yapacağının Anlaşılması Halinde İş Sahibinin BK. m. 358/II Uyarınca Sahip Olduğu Haklar”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.6, S.1, Y.2004, s.177-201, (“Haklar”).
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Necip / HATEMİ Hüseyin / SEROZAN Rona / ARPACI Abdülkadir, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C.III (İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme), 7. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2016.
• KOLLER Alfred, Berner Kommentar, Der Werkvertrag Art. 363-366 OR, Stämpli Verlag AG Bern, 1998.
• KOSTAKOĞLU Cengiz, İçtihatlı İnşaat Hukuku ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri, Beta Yayınları, 10. Baskı, İstanbul, 2017.
• KÖKSAL Tunay, “Uluslararası İnşaat Sözleşmelerinin Hazırlanması ve Uygulanması Süreci”, TBB Dergisi, C. 109, s. 409-450, 2013.
• KÖKSAL Tunay, Model Sözleşme Örnekleri ile Uluslararası İnşaat Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011 (“İnşaat Hukuku”).
• KURT Leyla Müjde, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre Yüklenicinin Eseri Teslim Borcunda Temerrüdü, Yetkin Yayınları, Ankara, 2012
• MEDICUS Dieter / LORENZ Stephan, Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, 21. neu bearbeitete Auflage, C. H. Beck, 2015.
• MESSERSCHMIDT Burkhard / VOIT Wolfgang, Privates Baurecht, Kommentar zur §§ 631 ff. BGB, 2. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2012.
• OĞUZMAN Kemal / ÖZ Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C-II, 13. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• OZANOĞLU Hasan Seçkin, “İstisna ve Özellikle İnşaat Sözleşmelerinde Müteahhidin (Yüklenicinin) Eseri Teslim Zamanında Gecikmesine Bağlanan İfaya Eklenen Cezai Şart (Gecikme Cezası) Kayıtları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi., C.III, S. 1,2,Y. 1999.
• ÖZ Turgut, İş Sahibinin Eser Sözleşmesinden Dönmesi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1989.
• ÖZ Turgut, İnşaat Sözleşmeleri ve İlgili Mevzuat, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012, (“İnşaat Sözleşmeleri”).
• ÖZYÖRÜK Sezer, İnşaat Sözleşmesi (Yapısı, Feshi) Borçlar Kanunu’nun 371. maddesine Göre Feshin Sonuçları, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1988.
• REİSOĞLU Safa, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2014.
• SCHMIDT Reiner / WOLLENSCHLÄGER Ferdinand, Kompendium Öffentliches Wirtschaftsrecht, 4. Auflage, Springer, Berlin, 2016.
• SCHWENZER Ingeborg, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Stämpfli Verlag, 7. Auflage, 2016.
• SEÇER ÖZ, Eser Sözleşmesinin İş Sahibi Tarafından Tam Tazminatla Feshi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• SELİÇİ Özer, İnşaat Sözleşmelerinde Müteahhidin Sorumluluğu, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1978 (“İnşaat”).
• SELİMOĞLU Yaşar Engin, İstisnâ (Eser) Sözleşmesi, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• SELİMOĞLU, Yaşar Engin, “Eser Sözleşmesi ve Kavramlar”, TBB Faruk Erem’e Armağan, Ankara,1999, s. 685-693 (“Kavramlar”).
• SEROZAN Rona, Borçlar Hukuk Genel Hükümler, İfa, İfa Engelleri, Haksız Fiil, Filiz Yayınevi, 7. Baskı, İstanbul, 2016.
• SWEET Justin, Sweet on Construction Law, American Bar Association 1997.
• ŞAHİNİZ Cevdet Salih, Eser Sözleşmesinde Yüklenicinin Eksik İfa (Eksik İş) ve Ayıplı İfadan Sorumluluğu, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
• ŞEKERCİ Sena, Anahtar Teslimi İnşaat Sözleşmesi, (Yayımlanmamış YL Tezi), Ankara, 2010.
• ŞENOCAK Zarife, Eser Sözleşmesinde Ayıbın Giderilmesini İsteme Hakkı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2002.
• TANDOĞAN Haluk, Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, C. II, 5. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2010.
• TANGÖR Mehmet Ali, Kamu İhale İnşaat Sözleşmeleri ve FIDIC Bakımından Müteahhidin Borçları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2009.
• TEKİNAY Selahattin Sulhi, Borçların İfası, İhlâli, Sona Erme Sebepleri ve Nevileri, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1967
• TEKİNAY Selahattin Sulhi / AKMAN Sermet / BURCUOĞLU Halûk / ALTOP Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1993.
• TURANBOY Asuman, “Yargıtay Kararlarına Göre Müteahhidin Teslimden Sonra İnşaattaki Noksan ve Bozukluklardan Doğan Mesuliyeti”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 41, S. 1-4, 1989-1990.
• UÇAR Ayhan, İstisna Sözleşmesinde Müteahhidin Ayıba Karşı Tekeffül Borcu, Seçkin Yayınları, Ankara, 2003.
• UYGUR Turgut, İnşaat Hukuku: Eser ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi, Adalet Matbaacılık, Ankara, 1993.
• YAVUZ Cevdet, Borçlar Hukuku Dersleri Özel Hükümler, 14. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2016
• von TUHR Andreas / ESCHER Arnold, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, 2. Band, 3. Auflage, Schulthess Polygraphischer Verlag AG, Zürich, 1974.
• VYGEN Klaus / JOUSSEN Edgar, Bauvertragsrecht nach VOB und BGB, 5. neubearbeitete und erweiterte Auflage, Werner Verlag, 2013.
• WAGNER Volkmar, Das Obligationenrecht, Band VI, 1. Abteilung Allgemeine Bestimmungen 5. Teilband, Die Folgen der Nichterfüllung, Art.97-109, Bern, 2000.
• WEBER Rolf, Berner Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht Band IV. Das Obligationenrecht, I. Abteilung: Allgemeine Bestimmungen, 4. Teilband, 2. Auflage, Die Erfüllung der Obligation, Art. 68-96 OR, Stämpfli Verlag AG Bern, 2005.
• WILLENBRUCH Klaus / WIEDDEKIND Kristina, Kompaktkommentar Vergaberecht, 2. Auflage, Werner Verlag, 2011.
• ZEVKLİLER Aydın / GÖKYAYLA Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 17. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2017.