Antalya’daki Selçuklu Dönemi yapılarında bahçe mekânının analizi

Yıl 2016, Cilt: 29 Sayı: 2, 55 - 63, 11.08.2016

Buket Şenoğlu Veli Ortaçeşme

Öz

Bu araştırmanın amacı, Anadolu’ya yerleşen ilk Türk devleti olması dolayısıyla Türk bahçe kültürünün temelini oluşturacağı düşünülen Anadolu Selçuklu Dönemi’nin Antalya’da yer alan yapılarında bahçelerin özelliklerinin ortaya konmasıdır. Bu bağlamda, avlular ve avlularda yer alan elemanlar, bahçe duvarları ve kapıları, mezarlık olarak kullanılan alanlar, heykel niteliği gösteren eserler, Selçukluların büyük önem verdikleri sulama sistemleri ve su yapıları ile bitkisel peyzaj unsurları incelenmiştir. Araştırma sonucunda, Selçuklu bahçelerinin formal tasarım kalıbına sahip bahçeler olmadığı, doğaya belirli bir şekil vermekten öte onun bir parçası olma felsefesine uygun olarak tasarlandığı ve daha çok işlevsel özelliklere sahip olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bahçe, Yivli Minare, Evdir Han, Kırkgöz Han, Selçuklu Av Köşkü

Analysis of the gardens from Seljuk period in Antalya

Öz

The aim of this research is to find out the features of Seljuk gardens in the context of examples in Antalya. Seljuks was the first Turkish state in Anatolia and, it is for this reason that their garden culture is considered to be the basis of the Turkish garden culture. In this regard, information about the courtyards, elements in the courtyards, garden walls and gates, cemeteries, monuments having sculpture character, irrigation systems and water structures, and plants were examined. It was determined that Seljuk gardens didn’t follow any formal design principles. They were well suited to the philosophy of being a part of the nature rather than giving a certain shape to the nature. It was concluded that Anatolian Seljuk gardens were more functional in nature.

Anahtar Kelimeler

Garden, Yivli minaret, Evdir han, Kırkgöz han, Seljuk hunting lodge

Kaynakça

• Akdoğan G (1995) Dünden bugüne bahçe kültürümüz. Bahçe Kültürü Dergisi, Yapı Kredi Yayınları, 58: 7-14.
• Anonim (2008) Gezginlerin Gözüyle Antalya. (Ed: Dörtlük K) Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya.
• Anonim (2013) Evdir Han. http://www.fatihkarci.com/evdir-han/. Erişim 18 Şubat 2015.
• Atalay Seçen E (2011) Dolmabahçe Sarayı ve Bayıldım Bahçeleri 19. yüzyıl tasarım ilkeleri ve bitkisel restitüsyonu. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Atasoy N (2002) Hasbahçe Osmanlı Kültüründe Bahçe ve Çiçek. Mas Matbaacılık, İstanbul.
• Avcı Ü (2005) Antalya kenti geleneksel Türk konutlarında bahçe mekânının analizi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Bektaş C (1999) Selçuklu Kervansarayları-Korunmaları, Kullanımları Üzerine Bir Öneri. Yem Yayınları, İstanbul.
• Çınar S, Kırca S (2010) Türk kültüründe bahçeyi algılamak. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 60 (2): 59-68.
• Eldem SH (1976) Türk Bahçeleri. Kültür Bakanlığı Türk Sanat Eserleri: 1, İstanbul.
• Erdoğan E (1996) Anadolu avlularının özellik ve düzenleme ilkeleri üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Evyapan G (1986) The intrinsic values of the traditional Anatolian Turkish garden, environmental design, Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre 2 10-15.
• Kayakent T (1999) Tarih içinde bahçe olgusu ve eski Türk bahçelerinin günümüz bahçelerine dönüşüm süreci. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Köylü P (2003) Türk bahçesi kimliğinin mekân sentaksı açısından incelenmesi: Topkapı Sarayı örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Le Bruyen C (1728) Voyage au Levant L’asie Mineure. Tome I-II, Paris.
• Memlük Y (2013) Anadolu’da Türk bahçesi ve bahçe kültürü. Plant Dergisi www.plantdergisi.com/yazi-profdryalcin-memluk%20anadolu’da-turk-bahcesi-ve-bahce-kulturu-51.html. Erişim 06 Nisan 2014.
• Redford S (2008) Anadolu Selçuklu Bahçeleri (Alaiyye). Eren Yayıncılık, İstanbul.
• Riefstahl R (1941) Cenubi Garbi Anadolu’da Türk Mimarisi. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Sönmez C (2009) Antalya Kaleiçi: Selçuklu ve Beylikler Dönemi Eserleri. Mimarlar Odası Antalya Şubesi Yayınları, Antalya.
• Şahin C, Erol U (2009) Türk bahçelerinin tasarım özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 2: 170-181.
• Turfan K (1997) 1955 yılı Antalya merkez eski eser fişleri. Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya.
• Tükel Yavuz A (2000) Antalya Kemer’deki Selçuklu köşkü. (Ed. Aslanapa O, İhsanoğlu E), Prof. Dr. Emin Bilgiç Hatıra Kitabı, Ircıca Yayınları, İstanbul. s. 279–302.
• Üreğen N (2007) Kırkgöz Han fotoğrafları ve tadilat projesi. Antalya Vakıflar Bölge Müdürlüğü arşivi, Antalya.
• Yılmaz L (2002) Antalya: Bir Orta Çağ Türk Şehrinin Mimarlık Mirası ve Şehir Dokusu (16. Yüzyılın Sonuna Kadar). Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Yılmaz L (2006) Antalya. (Ed. Peker A, Bilici K), Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı-II, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara. s.195-209.