Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve verim unsurları ile glutenin ve gliadin bant desenlerinin belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 32 Sayı: 1, 85 - 93, 01.04.2019

Bekir Aktaş Saime Ünver İkincikarakaya

https://doi.org/10.29136/mediterranean.453777

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma; Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Haymana Araştırma ve
Uygulama Çiftliği’nde 2007-2008 ve 2008-2009 yetiştirme dönemlerinde
yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak 17
ekmeklik buğday çeşidi ile yürütülen bu araştırmada; çeşitlerin verim ve verime
etkili bazı unsurların farklı iki yılda değişimlerinin belirlenmesi
amaçlanmıştır. İklim
koşulları açısından araştırmanın yürütüldüğü iki yetiştirme dönemi, uzun yıllar
ortalamasına göre oldukça farklılık göstermiştir. İncelenen tüm özellikler
bakımından yıllar arasında farklılık önemli bulunmuş bu nedenle yıllar
birleştirilmeden ayrı ayrı değerlendirilmiştir. İncelenen tüm özellikler
yönünden çeşitler arasındaki farklılıklar da önemli bulunmuş ve çeşitler
gruplandırılmıştır. En düşük ve en yüksek değerlere göre sırasıyla birinci ve
ikinci yıl; metrekarede fertil başak sayısı 253.8-385.0 ve 306.3-532.5 adet,
başakta fertil başakçık sayısı 13.85-20.03 ve 15.60-20.20 adet, başakta tane
sayısı 22.58-43.75 ve 26.18-50.43 adet, başakta tane verimi 0.818-1.626 ve
1.090-2.253 g,
birim alan tane verimi 127.5-192.2 ve 219.2-420.2 kg da^-1, bin tane
ağırlığı 28.08-34.12 ve 33.36-45.23
g arasında değişim göstermiştir.
Glu-A1 lokusunda; 11 çeşit 2*, 4 çeşit 1 bandına sahip olup, 2 çeşitte ise bant
bulunmamıştır. Glu-B1 lokusunda; 10 çeşit 7+8, 3 çeşit 7+9, 3 çeşit 17+18
bantları ve 1 çeşit ise 7 bandı taşımaktadır. Glu-D1 lokusunda; 11 çeşit 5+10,
6 çeşit ise 2+12 bantlarına sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday, Verim, Verim unsurları, Glutenin, Gliadin

Determination of yield, yield components, glutenin and gliadin patterns of bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes

Öz

This study was carried out at the Ankara University, Faculty of Agriculture, Haymana Research and Application Farm during 2007-2008 and 2008-2009 growing seasons. In this research, the aim of this study was to determine the variation of yield and some of the yield components that affect yield on different varieties in two years. The experiments were conducted with four replications in randomized complete block design with 17 bread wheat varieties. In terms of climate conditions, the two growing cycles in which the study was conducted were considerably different compared to average of long years. The results obtained for the analyzed parameters per year were significantly different; therefore, the years were separately evaluated. The differences among the varieties in relation to all characteristics taken into account were found out to be important so the varieties were grouped. According to minimum and maximum values of the varieties for the first year and second year respectively, fertile spike number per square meter ranged from 253.8 to 385.0 and it varied from 306.3-532.5, number of fertile spikelets per spike 13.85-20.03 and 15.60-20.20, number of grain per spike 22.58-43.75 and 26.18-50.43, grain weight per spike 0.818-1.626 g and 1.090-2.253 g, grain yield 127.5-192.2 kg da^-1 and 219.2-420.2 kg da^-1, 1000 kernel weight 28.08-34.12 g and 33.36-45.23 g. Band 2* (in 11 varieties), band 1 (in 4 varieties) and no band (in 2 varieties) on Glu-A1 locus have been determined. Bands 7+8 (in 10 varieties), bands 7+9 (in 3 varieties),  bands 17+18 (in 3 varieties) and band 7 (in one variety) on Glu-B1 locus have been determined. Bands 5+10 (in 11 varieties), bands 2+12 (in 6 varieties) on Glu-D1 locus have been determined.

Anahtar Kelimeler

Bread wheat, Yield, Yield components, Glutenin, Gliadin

Kaynakça

• Acer S (2004) Bazı makarnalık buğday çeşitlerinin verim ve kalite özellikleri üzerine farklı sulama zamanları ile azot dozlarının etkisi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akdamar M, Tayyar Ş, Gökkuş A (2002) Effects of different sowing times on yield and yield related traits in bread wheat grown in Çanakkale. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 15(2): 81-87.
• Akkaya A (1994) Buğday Yetiştiriciliği. Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın No: 1, Ders Kitapları Yayın No: 1, Kahramanmaraş.
• Aydoğan S, Akçacık AG, Şahin M, Kaya Y (2007) Ekmeklik buğday (T. aestivum L.) genotiplerinde verim ve bazı kalite özellikleri arasındaki ilişkiler. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 16(1-2): 21-30.
• Aydoğan S, Soylu S (2017) Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğeleri ile Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 2017, 26(1): 24-30.
• Bushuk W, Zillman RR (1978) Wheat Cultivar Identification by Gliadin Electrophoregrams. I. Apparatus, Method and Nomenclature. Can. J. Plant Sci. 58: 505.
• Çağlar Ö, Öztürk A, Bulut S (2006) Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Erzurum Ovası koşullarına adaptasyonu. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 37(1): 1-7.
• Çölkesen M, Cesurer L, Yürürdurmaz C, Demirbağ V, Çiçek A, Başgül A, Engin A (1999) Kahramanmaraş Koşullarına Uygun Yüksek Verimli Arpa Çeşitlerinin Belirlenmesi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Adana, 234-239.
• Demir Z (1982) Kışlık arpada tohum irilik, miktar ve sıra arası açıklığının tane verimine etkileri. Doktora tezi, Ankara Üniv., Ankara, s. 52.
• Dönmez E (2002) Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinde genotip x çevre interaksiyonları ve stabilite analizleri üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Ens., Doktora tezi, Tokat.
• Dönmez Ö (2009) Türkiye’de tescil edilmiş bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin glutenin ve gliadin bant desenleri. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü, Ankara.
• Galova Z, Starovicova M, Knoblochova H, Greganova Z (2003) Biochemical and molecular characterization of new wheat genotypes. Section Cellular and Molecular Biology v. 58(6) pp. 1061-1066.
• Geçit HH (1982) Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.em Thell) çeşitlerinde ekim sıklıklarına göre birim alan değerleri ile ana sap ve çeşitli kademedeki kardeşlerin tane verimi ve verim komponentleri üzerine araştırmalar. Doçentlik tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Geçit HH, Gürbüz B, Özcan S (1987) Ekmeklik buğdayda ekim sıklığının birim alan değerleri üzerine etkileri. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 8-9 Ekim 1987, Bursa, s. 159-170.
• Genç İ, Yağbasanlar T, Özkan H (1993) Akdeniz iklim kuşağına uygun makarnalık buğday çeşitlerinin belirlenmesi üzerinde araştırmalar. Makarnalık Buğday Mamülleri Sempozyumu, 30 Kasım-3 Aralık, s. 127-141, Ankara.
• Graybosch RA (1992) High molecular weight glutenin subunit composition of cultivars, germplasm, and parents of U.S. red winter wheat. Crop science (USA) v. 32(5) pp. 1151-1155.
• Hervey-Murray CG (1980) The identification of cereal varieties. RHM Arable Services Limited, Cambridge.
• Kahraman T (2006) Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde farklı ekim zamanı ve azotlu gübreleme uygulamalarının, tane dolum süresi ve tane dolum oranı ile verim ve kalite unsurlarına etkilerinin belirlenmesi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, Tekirdağ.
• Kaydan D, Yağmur M (2008) Van ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 14(4): 350-358.
• Khan K, Hamada AS, Jocobsen A, Huckle L (1990) Procedure for Wheat Cultivar Identification by Polyacrylamide Gel Electrophoresis (Page) of Gliadin Proteins. Department of Cereal Science and Food Technology, Nort Dakota State University, Fargo, Nort Dakota.
• Kınacı G, Budak Z, Kutlu İ, Tarhan P, Tavas N, Gıcı BN, Gündüz F, Bozkuş C, Kınacı E (2008) Değişik olgunlaşma süreli buğday çeşitlerinin Eskişehir koşullarına adaptasyonu üzerine bir araştırma. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008, Konya, s. 93-100.
• Kırtok Y, Çölkesen M (1985) Çukurova Koşullarında Denemeye Alınan Arpa Çeşitlerinde Önemli Bazı Verim Unsurları Üzerinde Path Katsayısı Analizi. Doğa Bilim Dergisi, Seri: D2, Cilt: 9, Sayı: 1.
• Kün E (1988) Serin iklim tahılları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:1032 Ders Kitabı, 299, Ankara, s. 322.
• Kün E (1996) Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1451, Ders kitabı 431, Ankara.
• Lookhart GL, Hagman K, Kasarda DD (1993) High-molecular-weight glutenin subunits of the most commonly grown wheat cultivars in the U.S. in 1984. Plant Breeding (Germany) v. 110(1) pp. 48-62.
• Lookhart GL, Bean SR, Culbertson C (2005) Wheat quality and wheat varietal identification. Proceedings of the 12th International ICC Cereal and Bread Congress, Harrogate, UK, 23-26th May 2004. pp. 293-297.
• MGM (2009) İklim verileri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Naneli İ, Sakin MA, Kıral AS (2015) Tokat-Kazova Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(1): 91-103.
• Öztürk A, Akten Ş (1999) Kışlık buğdayda bazı morfofizyolojik karakterler ve tane verimine etkileri. Tr. J. of Agriculture and Forestry 23; 409-422.
• Payne PI, Mark NA, Anatole KF, Linda HM (1987) The Relationship HMW Glutenin Subunit Composition and the Bread-making Quality of British-grown Wheat Varieties. J. Sci. Food Agric. 40, 51-65.
• SAS Institute (1998) SAS/STAT User’s guide. Version 7th. SAS Institute, Cary, NC.
• Simane B, Struik PC, Nachit MM, Peacock JM (1993) Ontogenetic Analysis of Yield Component Yield Stability of Durum Wheat in Water-Limited Enviroments. Euphytica 71: 211-219.
• Soylu S, Topal A, Sade B, Akgün N (1999) Konya Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 13(20), Konya, s. 60–73.
• Sönmez F, Ülker M, Yılmaz N, Ege H, Bürün B, Apak R (1999) Tir buğdayında tane verimi ile bazı verim öğeleri arasındaki ilişkiler. Tr. J. of Agriculture and Forestry 23: 45-52.
• Tosun O, Yurtman N (1973) Ekmeklik buğdaylarda (Triticum aestivum L. Em Thell) verime etkili morfolojik ve fizyolojik özellikler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı 23: 418-434.
• TTSMM (2009) Tohumluk Sertifikasyon Faaliyet Raporu. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü, Ankara.
• TTSMM (2016) Tohumluk Sertifikasyon Faaliyet Raporu. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü, Ankara.
• TÜİK (2017) www.tuik.gov.tr Erişim 4 Ekim 2017.
• UPOV (2017) UPOV-Guidelines For The Conduct Of Tests For Distinctness, Uniformity And Stability.
• Ünver S (1995) Buğdayda tohum iriliğinin verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. TARM Yayın No: 1, Ankara, s. 37.
• Wang R, Ning K (1995) Correlation of high-molecular-weight glutenin subunit compositions of some elite wheat lines and their hybrid progenies to bread-making quality. Acta Agriculturae Boreali-Occidentalis Sinica (China) v. 4(4) pp. 25-30.
• Yağmur M, Kaydan D (2008) Kışlık buğdayda tane verimi, verim öğeleri ve fenolojik dönemler arasındaki ilişkiler. Harran Ün. Ziraat Fakültesi Dergisi 12(4): 9-18.
• Yıldız A, Akan K, Akçura M (2014) Türkiye’nin Doğu Bölgesinden Toplanan Bazı Yerel Ekmeklik Buğday Popülasyonlarından Seçilen Saf Hatların Yüksek Molekül Ağırlıklı Glutenin Alt Birimlerinin İncelenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 21(2015): 346-354.
• Yupsanis T (1983) Identification and technological screening of wheat varieties by electrophoresis of gliadins. Georgiki Erevna (Greece) v. 7(2) pp. 157-167.