PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ VE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: 219, 105 - 136, 15.08.2018

Yalçın Çınar Mehmet Güven

Öz

Bu araştırmada psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeylerini ve problem çözme becerilerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve tükenmişlik

ile problem çözme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada var olan durumun belirlenmesine çalışıldığı için betimsel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Ankara ili Çankaya, Keçiören ve Yenimahalle merkez ilçelerinde ilkokul, ortaokul, lise ve rehberlik araştırma merkezlerinde çalışan 315 psikolojik danışman oluşturmaktadır. Araştırmada, psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeylerini belirlemek amacıyla Maslach Tükenmişlik Ölçeği, problem çözme becerilerini belirlemek amacıyla Problem Çözme Envanteri ve araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre psikolojik danışmanların problem çözme becerileri arttıkça duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeyleri azalmakta, kişisel başarı puanları ise artmaktadır. Psikolojik danışmanların kişisel başarı puanları cinsiyetlerine, yaşlarına ve çalışma yılına göre farklılık göstermektedir. Psikolojik danışmanların kişisel başarı puanları ve problem çözme becerileri çalıştıkları kurumlara göre farklılık

göstermektedir. Psikolojik danışmanların duygusal tükenme, duyarsızlaşma, kişisel başarı ve problem çözme becerisi puanları işinden memnuniyet

düzeylerine göre farklılık göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışman, tükenmişlik, problem çözme becerisi

Kaynakça

• Adair, J. (2000). Karar verme ve problem çözme. (N. Kalaycı, Çev.). Ankara: Gazi.
• Akın Kösterelioğlu, M. (2007). Okul yöneticilerinin problem çözme becerileri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Akpınar, Ş. (2014).Öğretmen adaylarının problem çözme ve sosyal becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Akten, S. (2007). Rehber öğretmenlerin meslekî tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Antoniou, A. S., Polychroni, F., & Vlachakis, A. N. (2006). Gender and age differences in occupational stress and professional burnout be tween primary and high-school teachers in Greece. Journal of Managerial Psychology, 21, 682-690.
• Antoniou, A. S., Ploumpi, A. & Ntalla M. (2013). Occupational stress and professional burnout in teachers of primary and secondary education: The role of coping strategies. Scientific Research, 4(3A), 349-355.
• Aydemir, S. (2014). Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı çalışan rehber öğretmenlerin yöneticilerinin liderlik tarzını algılamaları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Başören, M. (2005). Çeşitli değişkenlere göre rehber öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Zonguldak ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Bell, A. C. & D’Zurilla, T. J. (2009). Problem-solving therapy for depression: A meta-analysis. Clinical Psychology Review, 29, 348-353.
• Bingham, A. (2004). Çocuklarda problem çözme yeteneklerinin geliştirilmesi (6. Baskı).
• A. Ferhan Oğuzkan (Çev.). İstanbul: MEB. Psikolojik Danışmanların Tükenmişlik Düzeyleri ve Problem Çözme Beceriler... Millî Eğitim Sayı 219 Yaz/2018 133
• Capel, A. S. (1991). A longitudinal study of burnout in teachers. British Journal of Educational Psychology, 61, 36-45.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2000). Research methods in education. New York: Routledge Falmer.
• Cordes, C. L. & Dougherty, T. W. (1993). A review and an ıntegration of research on job burnout, The Academy of Management Review, 18(4), 621-656.
• Cüceloğlu, D. (1992). Psikolojiye giriş. İstanbul: Remzi.
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik envanterinin geçerlik ve güvenirliğinin araştırılması. Yurdal Topsever & Melek Göregenli (Ed.), VII. Ulusal psikoloji kongresi bilimsel çalışmaları içinde (s. 155-160). Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Demirtaş, H. & Dönmez, B. (2008). Ortaöğretimde görev yapan öğretmenlerin problem çözme becerilerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 177-198.
• D’Zurilla T. J. & Goldfried M. R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78(1), 107-126.
• D’Zurilla, T. J., Maydeu-Olivares, A. & Kant, G. L. (1998). Age and gender differences in social problem-solving ability. Personality and Individual Differences, 25(2), 241-252.
• D’Zurilla, T. J., Nezu, A. M. & Maydeu-Olivares, A. (2004). What is social problem solving?: Meanings, models, and measures. E. C. Chang, T. J. D’Zurilla ve L.J. Sanna, (Ed.), Social problem solving: Theory, research, and training içinde (s. 11-27). Washington: American Psychological Association.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. Yurdal Topsever & Melek Göregenli (Ed.), VII. Ulusal psikoloji kongresi bilimsel çalışmaları içinde (s. 143-154). Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Güçlü, N. (2003). Lise müdürlerinin problem çözme becerisi. Milli Eğitim Dergisi, 160. 13 Aralık 2014 tarihinde http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/160/ guclu.htm sayfasından erişilmiştir.
• Gültekin, A. (2006). Psikolojik danışmanlık ve rehberlik öğrencilerinin problem çözme becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Heppner, P. P. (2010). A literature review of the problem solving ınventory: Conclusions, implications, and future directions. Abstracts of the 27th International Congress of Applied Psychology’de sunulmuş bildiri. Melbourne Convention and Exhibition Centre, Australia.
• Heppner, P. P. & Baker, C. E. (1997). Applications of the problem solving inventory. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 29(4), 229-241.
• Heppner, P. P. & Krauskopf, K. (1987). An infromation processing apporach to personal problem solving. The Counseling Psychologist, 15, 371-447.
• Heppner, P. P., & Petersen, C. (1982). The development and implications of a personal problemsolving inventory. Journal of Counseling Psychology, 29 (1), 66-75.
• Yalçın Çınar / Mehmet Güven 134 Millî Eğitim Sayı 219 Yaz/2018
• İnan, G. (2015). Ortaokul öğretmenlerinin problem çözme becerileri ve duygusal zeka ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Abdurrahman Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 55-84). Ankara: Anı.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Ankara: Nobel.
• Kaya, E. (2005). Hemşirelerin problem çözme becerilerini etkileyen bazı faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Kaya, T. (2009). Rehber öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (İstanbul ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Luk, A. L., Chan, B. P. S., Cheong, S. W. & Ko, S. K. K (2010). An exploration of the burnout situation on teachers in two schools in Macau. Social Indicators Research, 95, 489-502.
• Maslach, C. (1982). Burnout, the cost of caring, engelewood cliffs. N.J.: Prentice Hall.
• Maslach, C. (2003). Job burnout: New directions in research and intervention. American Psychological Society, 12 (5), 189-192.
• Maslach, C. & Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New perspectives. Applied & Preventive Psychology, 7, 63–74.
• Maslach, C. & Gomes, M. E. (2006). Overcoming burnout: Working for peace: a handbokk of practical psychology and other tools. California: Impact.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, II, 99-113.
• Maslach, C. &. Leither M. P. (1997). The truth about burnout. San Francisco: Jossy-Bass.
• Maslach, C. & Schaufeli, W. B. (1993). Historical and conceptual development of burnout.
• Wilmar B. Schaufeli, Christina Maslach, Tadeusz Marek, (Ed.), Professional burnout: Recent development in theory and research içinde (1-16). Washington: Taylor & Francis.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397–422.
• Morgan, C. T. (1999). Psikolojiye giriş. (H. Arıcı vd., Çev.). Ankara: Meteksan.
• Nezu, A. M., Nezu, C. M. & D’ Zurilla, T. J. (2007). Solving life’s problems: A 5 step guide to enhanced well-being. Springer Publishing Company.
• Oruç, S. (2007). Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Savaşır, I. & Şahin, N. (1997). Bilişsel-davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği. Psikolojik Danışmanların Tükenmişlik Düzeyleri ve Problem Çözme Beceriler... Millî Eğitim Sayı 219 Yaz/2018 135
• Seğmenli, S. (2001). Rehber öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sesli, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin problem çözme becerileri ile disiplin anlayışlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Simoni, P. S. & Paterson, J. J. (1997). Hardiness, coping, and burnout in the nursing workplace. Journal of Professional Nursing, 13(3), 178-185.
• Şahin, P. (2015). Hemşirelerin problem çözme becerilerinin çeşitli demografik özellikleri ile ilişkisi: Adnan Menderes Üniversitesi uygulama ve araştırma hastanesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tavlı, O. (2009). Lise öğretmenlerinin problem çözme becerileri ile tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tekbıyık, A. (2014). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegema.
• Yavuz, M. (2009). An investigation of burn-out levels of teachers working in elementary and secondary educational institutions and their attitudes to classroom management. Educational Research and Reviews, 4, 642-649.
• Yazıcı, H. (2011). Çağrı merkezinde çalışan müşteri temsilcilerinin denetim odaklarının, problem çözme becerileri ve tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldız, E. (2011). Eğitimcilerde tükenmişlik (Rehber öğretmenler üzerinde bir araştırma). Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Yıldız, H. (2009). Hemşirelerin tükenmişlik düzeylerinin ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.