BİLİM İNSANLARINA YÖNELİK İMAJLAR: ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLER İLE ÜSTÜN ZEKALILAR ÖĞRETMENLİĞİ ADAYLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2018, ÜSTÜN-ÖZEL YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ, 247 - 268, 07.11.2018

Sezen Camcı Erdoğan

Öz

Mevcut çalışma, üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün zekalılar öğretmenliği adaylarının bilim insanlarına yönelik sahip olduğu algı ve imajların incelenmesini ve karşılaştırılmasını amaçlamaktadır. Tarama modelinde yürütülen çalışmaya, amaçlı örnekleme yöntemi esasınca 27 üstün yetenekli öğrenci ve 32 üstün zekalılar öğretmenliği adayından oluşan toplam 59 gönüllü katılmıştır. Veriler Bir Bilim İnsanı Çiz Testi (The Draw A-Scientist Test) ile toplanmıştır. Araştırma sonuçları, hem üstün yetenekli öğrencilerin hem de üstün zekalılar öğretmenliği adaylarının dış görünüş, bilim insanının yaptığı iş, cinsiyet gibi özellikler açısından geleneksel bilim insanı imajını yansıtan çizimler ortaya koymuştur. Bununla birlikte bağısız gruplar için t testi sonuçlarına göre, üstün yetenekli öğrencilerin bilim insanı çizimlerinde, üstün zekalılar öğretmenliği adaylarına göre daha fazla klişe özellikler yansıttıkları görülmüştür. Çalışma sonucunda hem üstün yetenekli öğrencilerin hem de üstün zekalılar öğretmenliği adaylarının bilim insanı imajlarında gözlük, önlük, dağınık görünüm ve laboratuvarda çalışma gibi klişeler olduğu; bu imajlara da en çok filmlerin kaynaklık ettiği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilim insanı algısı, üstün yetenekli öğrenci, üstün zekalılar öğretmenliği adayı

Kaynakça

• Ağgül-Yalçın, F. (2012). Öğretmen adaylarının bilim insanı imajlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. İlköğretim Online, 11(3), 611-628.
• Ağlarcı, O. ve Kabapınar, F. (2016). Kimya öğretmen adaylarının bilime ve sözde bilime ilişkin görüşlerinin geliştirilmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 248-286. doi:10.17539/aej.33301.
• Akçay, B. (2011). Turkish elementary and secondary students’ views about science and scientist.
• Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 12(1), 1-11.
• Barrow, R. (2000). Determining stereotypical images of psychologist: The draw a psychologist checklist. College Student Journal, 34(1), 123-133.
• Bodzin, A. ve Gehringer, M. (2001). Breaking science stereotypes. Science and Children, 39(1), 36-41.
• Bozdoğan, B., Şengül, Ü. ve Bozdoğan, A. E. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim insanları hakkındaki bilgi düzeylerinin incelenmesi: Giresun Eğitim Fakültesi örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9).
• Buldu, M. (2006). Young children’s perceptions of scientists: A preliminary study. Educational Research. 48(1), 121-132. doi: 10.1080/00131880500498602
• Camcı, S. (2008). Bilim şenliğine katılan ve katılmayan çocukların bilim ve bilim insanlarına yönelik ilgi ve imajlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Camcı-Erdoğan, S. (2013a). Üstün zekalı kızların bilime yönelik tutumları ve bilim insanı imajları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 125-142.
• Sezen Camcı Erdoğan 264 Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018
• Camcı-Erdoğan, S. (2013b). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin bilim insanlarına yönelik algıları. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 3, 13-37.
• Camcı- Erdoğan, S. ve Riga, F. (2016). Gifted females in science. K. S. Taber ve M. Sumida (Eds.), International perspectives on scence education for gifted içinde (ss. 106-125). New York: Rotledge
• Camcı-Erdoğan, S. (2018). Üstün zekâlılar öğretmenliği adaylarının gözlerinden bilim insanları. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 15(1), 130-155.
• Carnes, G. N. (2009). Interpreting drawings of preservice teachers. In J. E. Pederson ve K. D. Finson (Eds.), Visual data: Understanding and applying visual data to research in education (pp. 79–92). Rotterdam, The Netherlands: Sense.
• Chambers, D. W. (1983). Stereotypic images of the scientist: The draw a scientist test. Science Education, 67(2), 255– 265. doi: 10.1002/sce.3730670213
• Christidou, V. (2011). Interest, attitudes and images related to science: Combining students’ voices with the voices of school science, teachers, and popular science. International Journal of Environmental and Science Education, 6(2), 141–159.
• Cooper, C. R., Baum, S. M. ve Neu, T. W. (2004). Developing scientific talent in students with special needs. Journal of Secondary Gifted Education, 15(4), 162-169.
• Çermik, H.çetin (2013). Öğretmen adaylarının zihinlerinde canlanan resimdeki bilim insanı. Pamukkale University Journal of Education, 33(1), 139-153.doi: 10.9779/PUJE612
• Demirbaş, M. (2009). The relationships between the scientist perception and scientific attitudes of science teacher candidates in Turkey: A case study. Scientific Research and Essay, 4 (6), 565-576.
• Ersanli, E., Ateş, G. ve Ateş, B. (2018). Investigating attitude and images of superior intelligent and gifted students towards scientists. European Journal of Education Studies, 4(2), 289- 305.
• Erten, S., Kıray, S. A., ve Sen-Gümüş, B. (2013). Influence of scientific stories on students ideas about science and scientists. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 1(2), 122-137.
• Finson, K., Beaver, J. ve Cramond, B. (1995). Development and field test of a checklist for the draw-a-scientist test. School Science and Mathematics, 95 (4), 195–205.
• Flick, L. (1990). Scientist in residence program improving children’s image of science and scientists. School Science and Mathematics, 90(3), 204-214. doi: 10.1111/j.1949-8594.1990.tb15536.x
• Fort, D.C. ve Varney, H.L. (1989). How students see scientists: Mostly male, mostly white, and mostly benevolent. Science and Children, 26(8), 8-13.
• Fung, Y. Y. H. (2002). A comparative study of primary and secondary school students’ images of scientists. Research in Science & Technological Education, 20(2), 199-213. doi: 10.1080/0263514022000030453
• Bilim İnsanlarına Yönelik İmajlar: Üstün Yetenekli Öğrenciler İle Üstün Zekalılar... Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018 265
• Gonsoulin, W. B. (2001). How do middle school students depict science and scientist?Unpublished doctoral dissertation, Mississippi State University, Mississippi.
• Güler, T. ve Akman, B. (2006). Altı yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 31, 55-66.
• Hammrich, P. L. (1997). Confronting the gender gap in science and mathematics: The Sisters in Science program. (Report No. SE059829). Oak Brook, IL: National Association for Research in Science Teaching. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 406 167).
• Hewson, P. W. ve Hewson, M.G.A.B. (1989). Analysis and use of a task for identifying conceptions of teaching science. Journal of Education for Teaching, 15(3), 191-209.
• Kara, B. ve Akarsu, B. (2013). Ortaokul Öğrencilerinin Bilim İnsanına Yönelik Tutum ve İmajlarının Belirlenmesi. Journal of European Education, 3(1), 8-15.
• Karaçam, S., Aydın, F. ve Digilli, A. (2014). Fen ders kitaplarında sunulan bilim insanlarının basmakalıp bilim insanı imajı açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 606-627.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınevi Kaya, V. H., Afacan, Ö., Polat, D. ve Ürtekin A. (2015). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanı ve bilimsel bilgi hakkındaki görüşleri (Kırşehir ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 305- 325.
• Kaya, N. O, Doğan, A ve Öcal, E. (2008). Turkish elementary school students’ images of scientists. Eurasian Journal of Educational Research, 32, 83-100.
• Kemaneci, G. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin bilim insanı hakkındaki imajlarının araştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kopelman, M., Galasso, V. G. ve Strom, P. (1977). A model program for the development of creativity in science. Gifted Child Quarterly, 21(1), 80-84.
• Korkmaz, H. ve Kavak, G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilime ve bilim insanına yönelik imajları. İlköğretim Online, 9 (3), 1055-1079. Kılıç, S. (2015). Kappa testi. Journal of Mood Disorders, 5(3), 142-144. doi:10.5455/jmood. 20150920115439
• Laçin- Şimşek, C. (2011a). Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı ve Kitaplarında Türk- İslam Bilginlerine Yer Verilme Durumu. Journal of Turkish Science Education, 8(4), 154-168.
• Laçin- Şimşek, C. (2011b). Women Scientist in Science and Technology Textbooks in Turkey. Journal of Baltic Science Education, 10(4), 277-284.
• Lederman, N. G. (2007). Nature of science: Past, present, and future. S. K. Abell ve N. G. Lederman (Eds.) Handbook of research on science education içinde (ss. 831-879). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Sezen Camcı Erdoğan 266 Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018
• MacCorquodale, P. (1984, Ağustos). Self-image, science and math: Does the image of the “scientist” keep girls and minorities from pursuing science and math? 79th Annual Meeting of the American Sociological Association, San Antonio, TX.
• Matthews, B. ve Davies, D. (1999). Changing children’s images of scientists: Can teachers make a difference? School Science Review, 80(293), 79–85.
• Mead, M. ve Metraux, R. (1957). Image of the scientist among high-school students. Science, 126 (3270), 384– 390. doi: 10.1126/science.126.3270.384
• Meador, K. S. (2003). Thinking creatively about science: Suggestions for primary teachers. Gifted Child Today, 26(1), 25-29.
• MEB. (2013). İlköğretim kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• Medina-Jerez, W., Kyndra, V. M. ve Orihuela-Rabaza, W. (2011). Using the DAST-C to explore Colombian and Bolivian students’ images of scientists. International Journal of Science and- Mathematics Education, 9(3), 657-690.
• Milford, T. M. ve Tippett, C. D. (2013). Preservice teachers’ images of scientists: Do prior science experiences make a difference?. Journal of Science Teacher Education, 24, 745–762. doi: 10.1007/s10972-012-9304-1
• Moseley, C. ve Norris, D. (1999). Preservice teachers’ views of scientists. Science and Children, 37(6), 50-53.
• Ngoi, M.ve Vondracek, M. (2004). Working with gifted science students in a public high school environment. Journal of Secondary Gifted Education, 15(4), 141-147.
• Nuhoğlu, H. ve Afacan, Ö. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanına yönelik düşüncelerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 279-298.
• Öcal, E. (2007). İlköğretim 6, 7, 8. Sınıf Öğrencilerinin Bilim İnsanı Hakkındaki İmaj ve Görüşlerinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi üniversitesi, Ankara.
• Özkan, B., Özeke, V., Güler, G. ve Şenocak, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bu imajları etkileyen bazı faktörler. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 146-165.
• Özsoy, S. ve Ahı, B. (2014). Çocukların gözüyle “Bilim İnsanı”. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 8(1), 204-230.
• Reap, M.A., Cavallo, A.M.L. ve McWhirter, L.J. (1994, January). Changing perceptions of scientists among preservice elementary school teachers. Paper presented at the annual international conference of the Association for the Education of Teachers in Science. El Paso, TX.
• Rosenthal, D.B. (1993). Images of scientists: A comparison of biology and liberal studies majors. School Science and Mathematics, 93(4), 212 –216.
• Bilim İnsanlarına Yönelik İmajlar: Üstün Yetenekli Öğrenciler İle Üstün Zekalılar... Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018 267
• Rubin, E., Bar, V. ve Cohen, A. (2003). The Images of Scientist and Science Among Hebrewand Arabic Speaking Pre- Service Teachers in Israel. International Journal of Science Education,
• 25(7), 821-846, doi: 10.1080/09500690305028. Schibeci, R. A. (1986). Image of science and scientists and science education. Science Education, 70
• (2), 139-149. Schibeci, R. (2006). Student images of scientists: What are they? Do they matter?. Teaching Science, 52(2), 12-16.
• Schibeci, R. A. She, H. (1995). Elementary and middle school students’ image of science and scientists related to current science textbooks in Taiwan. Journal of Science Education and Technology, 4 (4), 283– 294.
• She, C. H. ve Fisher, D. (2002). Teacher communication behavior and its association with students’ cognitive and attitudinal outcomes in science in Taiwan. Journal of Research in Science Teaching, 39(1), 63-78. doi: 10.1002/tea.10009
• Sisk, D. (2007). Differentiation for effective instruction in science. Gifted Education International, 23, 32-45.
• Smutny, J. ve Von Fremd, S. E. (2004). Differentiating for the young child. Thousand Oaks: Corwin Press.
• Song J. ve Kim K. (1999) How Korean students see scientists: The images of the scientist. International Journal of Science Education, 21(9), 957-977. doi:10.1080/095006999290255
• Sönmez, S. (2007). Preschool teachers’ attitudes toward science and science teaching. Unpublished doctoral dissertation, Middle East Technical University, Ankara.
• Steinke, J. (2017). Adolescent girls’ STEM identity formation and media images of STEM professionals: Considering the influence of centextual cues. Front. in Psychol. 8, 1-15.
• Symington, D.ve Spurling, H. (1990). The ‘Draw a Scientist Test’: Interpreting the data. Research in Science & Technological Education, 8(1), 75-77. doi: 10.1080/0263514900080107
• Şenel, T. ve Aslan, O. (2014). Okulöncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 76-95.
• Taber, K. S. (2007). Science education for gifted learners?. In K. S. Taber (Eds.), Science education for gifted learners (pp. 1-14). New York: Routledge.
• Tenenbaum, H. R., ve Leaper, C. (2003). Parent-child conversations about science: The socialization of gender inequities?. Developmental Psychology, 39(1), 34-47.
• Turgut, H. (2007). Herkes için bilimsel okuryazarlık. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(2), 233-256. Sezen Camcı Erdoğan
• 268 Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018 Turgut, H., Akçay, H. ve İrez, S. (2010). The impact of the issue of demarcation on pre-service teachers’ beliefs on the nature of science. Educational Sciences: Theory and Practice, 10(4), 2621-2663.
• Turgut, H., Eş, H., Bozkurt Altan, E. ve Öztürk Geren, N. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının, bilim, sözde-bilim algıları. International Online Journal of Educational Sciences, 8(1), 150-169.
• Turgut, H., Öztürk, N. ve Eş, H. (2017). Üstün yetenekli öğrencilerin bilim ve bilim insanı algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 423-440.
• Türkmen, H. (2008). Turkish primary students’ perceptions about scientist and what factors affecting the image of scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science &Technology Education, 4(1), 55-61.
• Ünver, A. O. (2010). Perceptions of scientists: A comparative study of fifth graders and fourth year student teachers. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 4(1), 11-28.
• Ürey, M., Karaçöp, A., Göksu, V. ve Çolak , K. (2017). Fen ve sosyal bilimler kökenli öğretmen adaylarının bilim insanı algıları. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 205-226. doi: 10.23891/yyuni.2017.8
• Washton, E. S. (1971). Improving elementary teacher education in science. New York: Macmillan.
• Yontar-Toğrol, A. (2000). Öğrencilerin bilim insanı ile ilgili imgeleri. Eğitim ve Bilim, 25(118), 49-57.