OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE BİLİŞSEL YETENEK İLE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, ÜSTÜN-ÖZEL YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ, 291 - 308, 07.11.2018

Ahmet Bildiren

Öz

Bu araştırmada okul öncesi dönemdeki çocukların problem çözme becerileri ile bilişsel yetenekleri arasındaki ilişkileri belirlemek amaçlanmıştır.

Araştırmanın örneklemi Aydın ilinde 9 farklı okul öncesi kurumda eğitim alan 83 çocuktan oluşmaktadır. Araştırmada çocukların bilişsel yeteneklerini belirlemek için Renkli Progresif Matrisler Testi, problem çözme becerilerini ölçmek için Problem Çözme Becerileri Ölçeği uygulanmıştır. Problem Çözme Becerileri ölçeği ile Renkli Progresif Matrisler Testi arasında doğrusal bir ilişki olup olmadığını belirlemek için Pearson Moment çift yönlü korelasyon analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel yetenekleri ile problem çözme basamakları ve problem çözme becerileri arasında anlamlı düzeyde ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi dönem, üstün yetenekli çocuklar, problem çözme becerileri, bilişsel yetenek

Kaynakça

• ALEMDAR, M. (2009). Erken çocukluk dönemindeki üstün yetenekli çocukların belirlenmesinde ebeveyn, öğretmen ve uzman görüşlerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek Lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ALMA, S. (2015). Üstün yetenekliliği derecelendirme ölçekleri- Okulöncesi/Anaokulu Formu (GRS-P)›nun Türkçe’ye uyarlanması, Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• ARAL, N. (2011). Bilişsel gelişim. (Ed: Prof. Dr. Neriman Aral, Prof. Dr. Gülen Baran). Çocuk Gelişimi. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• ASSOULİNE, S. G. (1997). Assessment of gifted children. In N. Colangelo, & G. A. Davis (Eds.), Handbook of gifted education (pp. 89−108). Boston: Allyn & Bacon.
• AYDOĞAN, Y., Ömeroğlu, E., Büyüköztürk, Ş., & Özyürek, A. (2012). Problem Çözme Becerileri Ölçeği Rehber Kitap. Ankara: Karaca Eğitim Yayın Dağıtım AŞ.
• BANİKOWSKİ, A.K., AND MEHRİNG, T.A., (1999). Strategies to enhange memory based on brain- research, Focus on Exceptional Children, 32(2), 1-16.
• BİLDİREN, A. (2016). Proje temelli yaklaşıma dayalı erken müdahale programının üstün yetenekli çocukların problem çözme becerisine etkisi, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• BİLDİREN, A. (2017a). Developmental characteristics of gifted children aged 0–6 years: parental observations. Early Child Development and Care, 1-15.
• BİLDİREN, A. (2017b). Reliability and Validity Study for the Coloured Progressive Matrices Test between the Ages of 3-9 for Determining Gifted Children in the Pre-School Period. Journal of Education and Training Studies, 5(11), 13-20.
• BİLDİREN, A., KARGIN, T., & KORKMAZ, M. (2017). Reliability and validity of colored progressive matrices for 4-6 age children. Türk Üstün Zekâ ve Egitim Dergisi, 7(1), 19.
• CLARK, B. (2002). Growing up gifted: Developing the potential of children at home and at school (6th ed.). Upper Saddle River, NJ: Merrill–Prentice Hall.
• CHUNG, Y. S. (2001). The development of problem-solving activities that can be used to screen for potentially gifted children. Doctoral dissertation, Texas A & M University.
• COTTON, S. M., KİELY, M. P., CREWTHER, D. P., THOMSON, B., LAYCOCK R. AND CREWTHER S. G. (2005). A normative and reliability study for the Raven’s Coloured Progressive Matrices for primary school aged children from Victoria. Australia Personality and Individual Differences, 39 647–659.
• DAĞLIOĞLU, E. H. (2002). Anaokuluna devam eden beş-altı yaş grubu çocuklar arasından matematik alanında üstün yetenekli olanların belirlenmesi. Yayınlanmamış doktara tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Ahmet Bildiren 304 Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018
• DARGA, H. (2010). Brigance K&1 Screen II ile ilköğretim 1. sınıfta saptanan üstün yetenekli çocuklara ve sınıf arkadaşlarına uygulanan zenginleştirme programının çoklu zeka alanlarındaki performans düzeylerini arttırmaya etkisi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• DAĞLIOĞLU, E. H. (2004). Okul öncesi çağdaki üstün yetenekli çocukların eğitimi. 1. Türkiye üstün yetenekli çocuklar kongresi bildiriler kitabı, Çocuk vakfı yayınları.
• DAVİS, G. A. AND RİMM, S. B. (2004). Education of the gifted and talented (5th ed.). Boston, MA: Pearson Education Press.
• ELLSWORTH, J. Z. (2002). Using student portfolios to increase reflective practice among elementary teachers. Journal of Teacher Education, 53(4), 342-355.
• FORGEARD, M. J., & EİCHNER, K. V. (2014). Creativity as a target and tool for positive interventions. In A. C. Parks, & S. M. Schuller (Eds.), The Wiley BlackwellHandbook of positive psychological interventions (pp. 135–154). New York, NY: John Wiley & Sons.
• GAGNE, F. (2003). Transforming gifts into talents: The DMGT as a developmental theory. In Colangelo,
• N. & Davis, G.A. (Eds.) Handbook of gifted education (3rd edition), 60-74. Boston: Pearson Education.
• GARDNER, H. (2003). Multiple intelligences after twenty years. American Educational Research Association, Chicago, Illinois, 21.
• GONZALEZ, C., THOMAS, R. P., & VANYUKOV, P. (2005). The relationships between cognitive ability and dynamic decision making. Intelligence, 33, 169–186. http://dx.doi.org/10. 1016/j.intell.2004.10.002.
• GREİFF, S., FİSCHER, A., WÜSTENBERG, S., SONNLEİTNER, P., BRUNNER, M., & MARTİN, R. (2013). A multitrait–multimethod study of assessment instruments for complex problem solving. Intelligence, 41, 579–596. http://dx.doi.org/10.1016/j.intell.2013.07.012.
• GROSS, M. (1993). Exceptionally gifted children. London, England: Routledge.
• GROSS, M. U. M. (1999). Small poppies: Highly gifted children in the early years. Roper Rewiew, 21, 207-14.
• HEBBELER, K., BARTON, L. R., & MALLİK, S. (2008). Assessment and accountability for programs serving young children with disabilities. Exceptionality, 16(1), 48-63.
• HODGE, K. AND KEMP, C. (2006). Recognition of giftedness in the early years of school: Perspectives of teachers, parents, and children. Journal of Education for the Gifted, 30(2), 164-204.
• HOEKSEMA, F. M. (1982). Identifying intellectual advancement in preschools. (ERIC Document Reproduction Service NO. ED 235 923).
• KARNES, M. B. AND JOHNSON, L. J. (1986). Identification and assessment of gifted/talented handicapped and nonhandicapped children in early childhood. In J. R. Whitmore (Ed.), Intellectual giftedness in vounp children: Recognition and development (pp. 35-54). New York, NY: Haworth Press.
• Okul Öncesinde Dönemde Bilişsel Yetenek İle Problem Çözme Becerilerinin... Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018 305
• KARADAĞ, F. (2015). Okul öncesi dönemde potansiyel üstün zekâlı çocukların belirlenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• KARASAR, N.(2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel yayın Dağıtım.
• KARNES, F. A., SHAUNESSY, E. AND BİSLAND, A. (2004). Gifted students with disabilities: Are we finding them? Gifted Child Today, 27(4), 16–21.
• KEREM, E. A. VE KINIK, E. (2004). Erken çocukluk eğitiminde üstün yetenekli çocuklara “Kimlikli bebekler” çalışmasıyla farklı bir bakış: Bir uygulama örneği “Deha bebek”. 1. Türkiye üstün yetenekli çocuklar kongresi bildiriler kitabı, Çocuk vakfı yayınları.
• KLUWE, R. H., MİSİAK, C., & HAİDER, H. (1991). The control of complex systems and performance in intelligence tests. In H. Rowe (Ed.), Intelligence: reconceptualization and measurement (pp. 227–244). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• KUO, C. C., MAKER, J., SU, F. L., & HU, C. (2010). Identifying young gifted children and cultivating problem solving abilities and multiple intelligences. Learning and Individual Differences, 20(4), 365-379.
• KURT, E. (2008). Raven SPM Plus Testi 5.5-6.5 yaş geçerlik, güvenirlik, ön norm çalışmalarına göre üstün zekalı olan ve olmayan öğrencilerin erken matematik yeteneklerinin karşılaştırılması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• LOHMAN, D., KORB, K. AND LAKİN, J. (2008). Identifying academically gifted English-language learners using nonverbal tests: A comparison of the Raven, NNAT, and CogAT. Gifted Child Quarterly, 52, 275-296.
• LUDLOW, B. L., & WOODRUM , D. T. (1982). Problem-solving strategies o f gifted and average learners on a multiple discrimination task. Gifted Child Quarterly, 26(3), 99-104.
• MAKER, C. J., NİELSON, A. B., & ROGERS, J. A. (1994). Giftedness, diversity, and problem -solving. Teaching Exceptional C hildren, 27(1),4-19.
• MANNİNG, S. (2006). Recognizing gifted students: A practical guide for teachers. Kappa Delta Pi Record, 42, 64-68.
• ÖMEROĞLU, E., KANDIR, A. (2005). Bilişsel Gelişim. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• PARKER, S. W., NELSON, C. A. (2005). The impact of deprivation on the ability to discriminate facial expressions of emotion: An event–related potential study. Child Development, 76(1), 54–72.
• PFEİFFER, S. I. (2002). Identifying gifted and talented students: Recurring issues and promising solutions. Journal of Applied School Psychology, 19(1), 31–50.
• PFEİFFER, S. I. AND JAROSEWİCH, T. (2003). The Gifted rating scales. San Antonio, TX: Psychological Corporation.
• PFEİFFER, S. I. AND PETSCHER, Y. (2008). Identifying young gifted children using the gifted rating scales–preschool/kindergarten form. Gifted Child Quarterly, 52(1), 19–29.
• Ahmet Bildiren 306 Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018
• RAVEN, J., RAVEN, J.C. AND COURT, H. (1998). Coloured progressive matices. 1998 Edition. USA: Harcourt Assesment.
• REİTER-PALMON, R., & ILLİES, J. J. (2004). Leadership and creativity: Understanding leadership from a creative problem-solving perspective. The LeadershipQuarterly, 15(1), 55–77.
• REİTER-PALMON, R., & ROBİNSON, E. J. (2009). Problem identification and construction: What do we know, what is the future. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 3(1), 43–47.
• RENZULLİ, J. S. (1984). The Three Ring Conception of Giftedness: A Developmental Model for Creative Productivity.
• RENZULLİ, J. S., SMİTH, L. H., WHİTE, A. J., CALLAHAN, C. M., HARTMAN, R. K. AND
• WESTBERG, K. L. (2002). Scales for rating the behavioral characteristics of superior students (Rev. ed.). Mansfield Center, CT: Creative Learning Press.
• RİGAS, G., & BREHMER, B. (1999). Mental processes in intelligence tests and dynamics decision making tasks. In P. Juslin, & H. Montgomerry (Eds.), Judgment and decision making: Neo-Brunswikian and process-tracing approaches (pp. 45–65). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• ROBİNSON, N. M. (1987). The early development of precocity. Gifted Child Quarterly. 31(41).161- 164.
• ROBİNSON, N. M., ABBOTT, R. D., BERNİNGER, V. W., BUSSE, J. AND MUKHOPADHYAY, S. (1997). Developmental changes in mathematically precocious young children: Longitudinal and gender effects. Gifted Child Quarterly, 41, 145-158.
• ROBİNSON, N. M. AND WEİMERT, L. J. (1990). Selection of candidates for early admission to kindergarten and first grade. In W. T. Southern & E. D. Jones (Eds.), The academic acceleration of gifted children (pp. 29–50). New York, NY: Teachers College Press.
• ROBİNSON, N. M. (2008). Critical issues and practices in gifted education: What the research says. Early childhood. In J. A. Plucker & C. M. Callahan (Eds.), (pp. 179-194). Waco, TX: Prufrock Press.
• ROGERS, J. A. (1993). Understanding spatial intelligence through problem solving in art: An analysis of behaviors, processes, and products. Tucson: University of Arizona.
• ROGERS, M. T. AND SİLVERMAN, L. (1988). Recognizing giftedness in young children. Understanding Our Gifted, 1(2), 5–20.
• RUFFİN, N.J. (2009). Understanding Growth and Development Patterns of Infants. http://pubs. ext.vt.edu/350/350-055/350-055.html Erişim Tarihi: 07.06.2018
• SAN-BAYHAN, P VE ARTAN, İ. (2009). Çocuk gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Morpa Yayınları.
• SANDALL, S., HEMMETER, M. L., SMİTH, B. J. AND MCLEAN, M. E. (2005). The division for early childhood [DEC]-Recommended practices: A comprehensive guide for practical application in early intervention/early childhood special education. Longmont, CO: Sopris West.
• Okul Öncesinde Dönemde Bilişsel Yetenek İle Problem Çözme Becerilerinin... Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018 307
• SANKAR–DELEEUW, N. (2002). Gifted preschoolers: Parent and teacher views on identification, early admission, and programming. Roeper Review, 24(3), 172–177.
• SATTLER, J. M. (1992). Assessment of children, 3 rd ed San Diego, CA: Jerome M. Sattler
• SCHROTH, S. T, AND HELFER, J. A. (2008). Identifying gifted students: Educator beliefs regarding various policies, processes, and procedures. Journal for the Education of the Gifted, 32(2), 155-179.
• SELÇUK-BOZKURT, Ö. (2007). Okul öncesi dönemde öğretmenleri tarafından yaşıtlarına göre üstün ve özel yetenekli olarak aday gösterilen çocukların gelişim özelliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• SENEMOĞLU, N. (2010). Gelişim, öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya. 18. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• SHAKLEE, B. D. (1992). Identification of young gifted students. Journal for the Education of the Gifted, 15(2), 134−144.
• SHAKLEE, B. D., & HANDSFORD, S. (1992). Identification of underserved populations: focus on preschool and primary children. ERIC Document Reproduction Service NO. ED 344 406.
• SMUTNY, J. F. (1999). A special focus on young gifted children. Roeper Review, 21, 172-173.
• STADLER, M., BECKER, N., GÖDKER, M., LEUTNER, D., & GREİFF, S. (2015). Complex problem solving and intelligence: A meta-analysis. Intelligence, 53, 92-101.
• STAİNTHORP, R. AND HUGHES, D. (2004). An illustrative case study of precocious reading ability. Gifted Child Quarterly, 48, 107-119.
• STERNBERG, R. J. (1990). Metaphors o f mind: Conceptions o f the nature o f intelligence. New York: Cambridge University Press.
• STERNBERG, R. J. (2003) Giftedness according to the theory of successful intelligences. In Colangelo, N. & Davis, G.A. (Eds.) Handbook of gifted education (3rd edition), 88- 99. Boston: Pearson Education.
• STERNBERG, R. J. (2004). Definitions and conceptions of giftedness (Vol. 1). Corwin Press.
• STERNBERG, R. J. (2018). 21 Ideas: A 42-Year Search to Understand the Nature of Giftedness. Roeper Review, 40(1), 7-20.
• STERNBERG, R. J., & ZHANG, L. (1998). The pentagonal implicit theory of giftedness revisited: a cross-validation in Hong Kong. Roeper Review, 2, 149-153.
• SUVEREN, S. (2006). Anasınıfına devam eden çocuklar arasından üstün yetenekli olanların belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim anabilim dalı, Bolu.
• TANNENBAUM, A. J. (2003) Nature and nurture of giftedness. In Colangelo, N. & Davis,G.A. (Eds.) Handbook of gifted education (3rd edition), 45-59. Boston: Pearson Education.
• Ahmet Bildiren 308 Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018
• ÜLGEN, G. (1996). Kavram geliştirme kuramlar ve uygulamalar. Geliştirilmiş ikinci baskı. Ankara: Setma Baskı.
• WİRTH, J., & KLİEME, E. (2003). Computer-based assessment of problem solving competence. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 10(3), 329-345.
• WÜSTENBERG, S., STADLER, M., HAUTAMÄKİ, J., & GREİFF, S. (2014). The role of strategy knowledge for the application of strategies in complex problem solving tasks. Technology, Knowledge and Learning, 19(1-2), 127–146.http://dx.doi.org/10.1007/s10758-014- 9222-8.
• YAPICI, Ş., & YAPICI, M. (2006). Çocukta bilişsel gelişim. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 6(1), 1-3.