ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERDE DEĞERLERİN GÖZLEMLENME DURUMU VE ÖĞRENCİLERİN BU DEĞERLERE İLİŞKİN ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2018, ÜSTÜN-ÖZEL YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ, 413 - 436, 07.11.2018

Ahmet Kurnaz

Öz

Üstün yetenekli öğrenciler ile ilgili bilgilerin büyük bir bölümü yurt dışında yapılmış araştırmalara dayalı olup Ülkemizdeki ÜYÖ’de değerlerin

gözlenme düzeyi bilinmemektedir. Bu araştırma ile öğretmen görüşlerine göre ÜYÖ’de değerlerin gözlenme düzeyi ve öğrencilerin kendilerinde en sık ve en az gözlenen değerlere ilişkin algıları belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma tarama modelinde nitel yaklaşım ile olgubilim deseninde yürütülmüştür. Araştırmanın katılımcılarını 129 ÜYÖ ve ÜYÖ ile en az üç yıl çalışmış 143 öğretmen oluşturmaktadır. Öğretmenlerden elde edilen veriler “ÜYÖ’de Değerlerin Görülme Sıklığı Belirleme Formu” ile toplanmıştır. Öğrencilerden toplanan veriler için ÜYÖ’in değerlere ilişkin ürettikleri metafor üretme çalışma yaprağı kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; ÜYÖ’de en çok merak, liderlik, ayırt etme, dürüstlük, doğru sözlülük, cesaret, sağlıklı yaşam, doğayı sevme, tüm hayata ilgi duyma ve vatandaşlık değerleri; en az kanaatkârlık, kendini kontrol, minnettarlık, sebatkârlık, birlik, paylaşma, mutluluk ve saygı duyma değerleri gözlenmektedir. Öğrenciler kendilerinde en sık ve en az gözlenen tüm değerlere ilişkin yüksek düzeyde metaforlar üretmişlerdir. Öğrencilerin metafor üretme düzeylerinin değerin kendilerinde görülme sıklığı ile ilgili olmadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Üstün yetenekli öğrenciler, değerler, metafor, öğretmen görüşleri

Kaynakça

• Akbaş, O. (2006). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(6), 9- 27.
• Alport, G.W. (1937). Personality: a psychological interpretation. New York: Holt
• Ataman, A., (2003). Üstün zekâlı ve üstün yetenekli çocuklar. A. Ataman, (Ed.) Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim (s. 179-198) içinde. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık
• Ayyıldız, T. (2016). Üniversite öğrencilerinin dans kavramına yönelik metaforik algılarının analizi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 13-25.
• Bacanlı, H. (1999). Duyuşsal davranış eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Bakioğlu, A. N. Sılay. (2011) Yüksek öğretim ve öğretmen yetiştirmede karakter eğitimi. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.
• Başaran, F. (1993). Universite egitim suresi icinde ogrencilerin deger tercih siralamalarinda degisme [Changes in value preferences of students during University Education]. Ulusal psikoloji kongresi bilimsel çalısmaları, 7, 49-58.
• Beck, C. T. (1997). Humor in nursing practice: a phenomenological study. Int. J. Nurs. Stud..
• Berkowitz, M. W., Mary A. H. (2009). Character education and gifted children. Center for Character And Citizenship, University Of Missouri-St. Louis, 402 USA. Marillac Hall.
• Bilsky, W. ve Schwartz, S.H. (1994). Values and personality. European Journal of Personality. 8, 163- 181.
• Bruner, J. S. (1961). Theact of discovery. Harvard educationalreview. Erişim tarihi: 18.11.2017 http:// psycnet.apa.org/record/1962 00777-001
• Cansever, E. (1987). Nerde antigone. İstanbul: Adam Yayınları.
• Clark, B. (2002). Growing up gifted. developing the potential of children at home and at school (5th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.
• Colangelo, N., & Davis, G. A. (2002). Handbook on gifted education. Allyn & Bacon, 75 Arlington St., Suite 300, Boston, MA 02116.
• Üstün Yetenekli Öğrencilerde Değerlerin Gözlemlenme Durumu ve Öğrencilerin...Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018 433
• Cutts, E., N., Moseley, N. (2001). Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların eğitimi, (Çev. İ. Ersevim). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Dabrowski, K. (1996). Multilevelness of emotional and instinctive functions. Lublin: Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (Eds) (1994). Handbook of Qualitative Research. Thousand Oas, CA: Sage Publications.
• Dilmaç B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması, (Yayımlanmamış doktora tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Dodd, J. M. and Menz, O. (1996) Stewardship: A Concept in Moral Education. Erişim tarihi: 23.09.2016, http://www.nexus.edu.au/teachstud/gat/dod_men1.htm
• Doğanay, A. (2006). Değerler eğitimi. Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi, yapılandırmacı bir yaklaşım.
• C. Öztürk (Ed.) Sosyal bilgiler öğretimi (s.56-85) içinde. Ankara: Pegem-A Yayıncılık. Durmuş. Ç. (1996). Değerlerin meslek grupları açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ekşi, H. (2003). Temel insanî değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: Karakter eğitimi programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1, 79-96.
• Enç, M. (1979). Üstün beyin gücü, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, No:83.
• Freedman, J. J. A., (1999) Joy and loss: The emotional lives of gifted children. Erişim tarihi: 14.01.2018. http://www.kidsource.com/kidsource/content4/joy.loss.eq.gifted.html
• Gökdere, M., Çepni, S. (2004), Üstün yetenekli çocuklara verilen değerler eğitiminde öğretmenin rolü. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili. (Ed.) Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler (s. 176-182) içinde. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Gross., M.(1998) The ‘me’ behind the mask: İntellectually gifted students and the search for identity. Roeper Review, 20 (3), 167-174.
• Guba, E. G., Lincoln, Y. S. (1989). Fourth generation evaluation. California: Sage Publications.
• Gutek, G. L. (2001). Eğitimin Felsefi ve İdeolojik Temelleri (Çer.:N. Kale), Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Gündüz, T. (2010). Üstün zekâlı çocuklarda ahlâk gelişimi ve eğitimi. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi Bahar 2010/ 1(1), 157-177.
• Güngör, E. (1995). Ahlak psikolojisi ve sosyal ahlak. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Hitchcock, G. & Hughes D. (1995), Research And The Teacher: A Qualitative İntroduction To School-Based Research. Erişim Tarihi:26.02.2010, http://books.google.com/books?id=qRuNQ6_KLSsC& printsec =frontcover&dq=hitchcock+hughes&hl=tr&cd=1#v=onepage&q=&f=false
• Ahmet Kurnaz 434 Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018
• Horn, R. A. (2003). Developing a critical awareness of the hidden curriculum through media literacy. The Clearing House Journal, 76 (6), 298-300.
• Hökelekli, H., & Gündüz, T. (2004). Üstün yetenekli çocukların karakter özellikleri ve değerler eğitimi. A. Kulaksızoğlu-AE Bilgili-MR Şirin (Ed.) Üstün yetenekli çocuklar bildiriler kitabı (s.199-213) içinde. Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul.
• İşcan, C. D. (2007). İlköğretim düzeyinde değerler eğitimi programının etkililiği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• İşcan, C. D.(2007). İlköğretim düzeyinde değerler eğitimi programının etkililiği. (Yayımlanmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kearney, K. (1996). Highly gifted children: In full ınclusion classrooms. Erişim Tarihi: 06.07.2016 http://members.aol.com/discanner/hgfull.html
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2008). Metaphors we live by. University of Chicago press.
• Levent, F. (2014). Üstün yetenekli çocukları anlamak: üstün yetenekli çocuklar sarmalında aile, eğitim sistemi ve toplum. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lovecky, D. V. (1997). Identity development in gifted children: Moral sensitivity. Erişim Tarihi: 17.09.2016 http://search.epnet.com/direct.asp?an=14899&db=aph
• Lovecky, D. V. (1999) Gifted children with AD/HD. Erişim Tarihi: 19.06.2016 http://ericec.org/fact/ lovecky.html#top
• Mayring, P. (1996). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş (3. Baskı). A. Gümüş, (Çev.). Adana: Baki Kitapevi. (2000).
• MEB, 2017. Görsel Sanatlar dersi öğretim programı. Erişim Tarihi: 15.12.2017 https://tegm.meb.gov. tr/meb_iys_dosyalar/2017_06/09163758_GYrsel_Sanatlar.pdf
• Mehmetoglu, U. (2006). Gençlik, değerler ve din. Y. Mehmedoğlu ve AU Mehmedoğlu (Ed.). Küreselleşme, ahlak ve değerler (s. 54-68) içinde. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• ÖYBSUP (2013). Üstün yetenekli bireyler strateji ve uygulama planı 2013-2017). Erişim Tarihi: 10.05.2018, http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar
• Özbay, Y., & M. Palancı, (2011). Üstün yetenekli çocuk ve ergenlerin psikososyal özellikleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (22).
• Özgüven. İ.E. (1994). Psikolojik testler. Ankara: Psikolojik Danışma, Rehberlik Eğitim Merkezi (PEDREM)
• Powney, J. C., Schlapp, M. A., Glissov, U., Johnstone, P. ve Munn, P. (2004). Understanding values education in the primary school. UK: University of Glasgow.
• Raths, L.E., Harmin, M. ve Simon, S.B. (1966). Values and teaching: working with values in the classroom. Columbus, Ohio: Charles E. Merrill Books, Inc.
• Renzulli, J. S. (1999). What is thing called giftedness and how do we develop it? A twentyfive year perspective. Journal for the Education of Gifted. 7, 78-83. , Üstün Yetenekli Öğrencilerde Değerlerin Gözlemlenme Durumu ve Öğrencilerin... Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018 435
• Saban, A. (2009). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. (Nisan 21, 2011). Nisan 21, 2011 tarihinde www.tebd.gazi.edu. tr/arsiv/2009_cilt7/sayi_2/281-326.pdf adresinden alınmıştır.
• Sak, U. (2013). Üstün zekâlılar özellikleri tanılanmaları eğitimleri. Ankara; Maya Akademi Yayıncılık.
• Sarı, M. (2007). Demokratik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program: düşük ve yüksek “okul yasam kalitesi” ne sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma. Yayınlamamış doktora tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Schwartz, S. H. ve Bilsky, W. (1987). Towards a psychological structure of human values. Journal of Personality Social Psychology, 53, 550- 562.
• Sezer, Ş. (2016). Velilerin Üstün Yetenekli Öğrencilerin Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri. Üstün Yetenekliler Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi (UYAD), 4(2).
• Silverman, L. K. (1994) The moral sensitivity of gifted children and the evolution of the society. Erişim Tarihi:16.09.2016 http://search.epnet.com/direct.asp?an=9501205368&db=aph
• Stake, R E. (1995). The art of case study research. Colifornia: Sage Publications.
• Şirin, A. (1983). Gençlerin değerler sıralaması üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Topcu, S. (2015). Üstün zekâlı öğrencilerin değer kavramına yönelik algıları: Elâzığ Bilim ve Sanat Merkezi örneği. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN, 1308-2140.
• Topcuoglu, A. (1999). Üniversite gençliğinin değerleri. Ankara: Vadi Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2009). Türkçe sözlük. (Cilt I ve II). Ankara:Yazar Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2012). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem A Akademi.
• Ünal, F., & Er, H. (2015). Üstün yetenekli Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 16(1).
• Wilkins, C. (2000). Citizenship education. R. Bailey (Ed). Teaching values and citizenship across the curriculum (s. 25-29) içinde. London: Kogan Page.
• Witty, P. (1963). Üstün yetenekli çocuklara nasıl yardımcı olabilirsiniz? (çev. İ. Özgentaş). Ankara: E.M.H.M.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler Eğitimi’ne Genel Bir Bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, 19(19), 499.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma teknikleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112).
• Yin, R. K. (2003). Case Study Research Design and Methods (3. Baskı). London: Sage Publications.