OKUL ORTAMINDA EBEVEYNLERLE ÇALIŞMAK: GÜÇLER VE GÜÇLÜKLER

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 222, 255 - 275, 15.05.2019

Cem Gençoğlu Haktan Demircioğlu Selen Demirtaş Zorbaz Samet Ekin

Öz

Eğitim sürecinin başarılı sonuçlara ulaşmasının önemli koşullarından

biri de öğrencinin gelişimini desteklemek veya mevcut soruna müdahale etmek

için ebeveynlerin de eğitim sürecine dahil edilerek onlardan destek ve yardım

alınmasıdır. Bu açıdan bakıldığında okullarda çalışan rehber öğretmenlerin

nitelikli hizmet verme ihtiyacı duyulan paydaşlardan birisi de kaçınılmaz olarak

öğrencilerin yanı sıra öğrencilerin anne-babaları ya da bakım verenleridir.

Bu araştırmada rehber öğretmenlerin ebeveynlerle okul ortamında çalışırken

ihtiyaçlarını ne olarak belirlediklerinin, ebeveynlere ne gibi hizmetler sunduklarının,

ebeveynlerle çalışırken ne tür güçlüklerle karşılaştıklarının ve çözüm

önerilerinin neler olduğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden

fenomenoloji modeline göre tasarlanmış çalışmada, Ankara ilinde

görev yapan 69 rehber öğretmen ile yarı yapılandırılmış formlar aracılığıyla yüz

yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerin dökümü yapılmış ve içerik

analizi yöntemiyle kodlar ve temalar belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen

bulgulara göre ebeveynlere en çok sunulan hizmetler; seminer verme, aile eğitimi

ve bireysel görüşme yapma iken, ebeveynlerle çalışırken en çok karşılaşılan

güçlükler; ebeveynin çocuktaki sorunu reddetmesi, değişime direnç ve ebeveyn

katılımının sağlanması olmuştur. Katılımcılar karşılaşılan güçlüklere çözüm olarak;

aile eğitimlerinin daha sıklıkla yapılmasını ve toplumdaki rehberlik algısının

değiştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmasını ve idareci-öğretmen- rehberlik

servisi iş birliğini önermişlerdir. Son olarak katılımcılara göre ebeveynlerin en

büyük ihtiyaçları çocuklarının gelişim dönemi özelliklerini bilme, anne-baba

tutumları hakkında bilgi eksikliği ve iletişim becerilerini arttırmalarına yönelik

çalışmalar olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile Eğitimi, Okul Psikolojik Danışmanı, Aile Katılmı, Rehber Öğretmen

Kaynakça

• Kaynakça ABRAMS, E. Z., ve GOODMAN, J. F. (1998). Diagnosing developmental problems in children: parents and professionals negotiate bad news. Journal of Pediatric Psychology, 23(2), 87-98. AKBABA ALTUN, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin akademik başarısızlıklarına ilişkin veli, öğretmen ve öğrenci görüşlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 8(2), 567-586. AMERICAN SCHOOL COUNSELOR ASSOCIATION (ASCA) (2016). ASCA Position Statements. 20.04.2019 tarihinde https://www.schoolcounselor.org/ asca/media/asca/ positionstatements/ positionstatements.pdf adresinden alındı. ARKAN, B., ve ÜSTÜN, B. (2010). Ebeveyn eğitim programlarını değerlendirme rehberi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 3(2), 102-107. ASLAN, A. M., ve GÜVEN, M. (2019). Okul Psikolojik Danışmanlarının Ailelerle Yürüttükleri Konsültasyon Çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(52), 109-148. BRYAN, J. (2005). Fostering educational resilience and achievement in urban schools through school-family-community partnerships: School counselors’ roles. Professional School Counseling, 8, 219-227. BRYAN, J. ve HOLCOMB-MCCOY, C. (2007). An examination of school counselor involvement in school-family-community partnerships. Professional School Counseling, 10(5), 441–454. CAMPBELL, C. A. ve DAHIR, C.A. (1997) Sharing the vision: The national standart for school counsling programs. Alexandria, VA: American School Counselors Association. CASTRO, M., EXPÓSITO-CASAS, E., LÓPEZ-MARTÍN, E., LIZASOAIN, L., NAVARRO-ASENCIO, E., ve GAVIRIA, J. L. (2015). Parental involvement on student academic achievement: A meta-analysis. Educational research review, 14, 33-46. ÇAM, S. (2010). Okullarda rehberlik hizmet alanları-birimleri, Psikolojik Danışma ve Rehberlik içinde. (Ed. Gürhan Can). Pegem Akademi, Ankara. ÇELENK, S. (2003). Okul başarısının ön koşulu: Okul aile dayanışması. İlköğretim online, 2(2), 28-34. EPSTEIN, J. L. ve VAN VOORHIS., F.L. (2010). School Counselors’ Roles in Developing Partnerships with Families and Communities for Student Success. Professional School Counseling, 14(1), 1-14. EPSTEIN, J. L. (1995). School/family/community partnerships: Caring for the children we share. Phi Delta Kappan, 76(9), 701-712. EPSTEIN, J. L., ve SHELDON, S. B. (2002). Improving student behavior and school discipline with family and community involvement. Education And Urban Society, 35(4). HATUNOĞLU, Y., ve HATUNOĞLU, Y. (2006). Okullarda verilen rehberlik hizmetlerinin problem alanlari. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 333-338 HORNBY, G. (2011). Parental Involvement in Childhood Education Building Effective School- Family Partnerships. Springer, London.
• HSIEH, H. ve SHANNON, S. E. (2005). Three Approaches to Qualitative Content Analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288. IHLAMUR, Ş. (2017). Üstün yetenekli çocuklara sahip ailelerin danışmanlık ihtiyaçlarının saptanması. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. JEYNES, W. H. (2011). Parental Involvement and Academic Success. Routledge, Taylor & Francis, New York. JEYNES, W. H. (2015). A meta-analysis: The relationship between father involvement and student academic achievement. Urban Education, 50(4), 387-423. KARATAŞ, Z. ve ŞAHİN-BALTACI, H. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 427-460. MCDAVIS, R. J., NUTTER, R. N., ve LOVETT, P. (1982). Counseling needs of handicapped students and their parents. The School Counselor, 29(3), 232-238. MERRIAM, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: Nobel Yayınevi. MRVAR, P. G. ve MAZGON, J. (2017). The role of the school counsellor in school–community collaboration: the case of slovenia. International Journal of Cognitive Research in Science, Engineering and Education, 5(1), 19-29. ÖZABACI, N., SAKARYA, N., ve DOĞAN, M. (2008). Okul yöneticilerinin okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 8-22. ÖZEKE-KOCABAŞ, E. (2016). Eğitim sürecinde aile katılımı: dünyada ve Türkiye’deki çalışmalar. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 143-153. ÖZTABAK, M. Ü. (2018). Özel/Üstün Yetenekli Çocukların Ailelerine Yönelik Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, 9(17), 79-106. PATRIKAKOU, E. N. (2008). The Power Of Parent Involvement: Evidence, Ideas, and Tools For Student Success. Academic Development Institute, Lincoln. SVARSTAD, B. L., ve LİPTON, H. L. (1967). Informing parents about mental retardation: a study of professional communication and parent acceptance. Social Science & Medicine, 11(11- 13), 645-651. TAGAY, Ö., ve SAVİ-ÇAKAR, F. (2017). Okullarda yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin okul psikolojik danışmanlarının görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1168-1186. TATLILIOĞLU, K. (2011). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık servisinden beklentiler üzerine bir araştırma. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1) 79-102. Okul Ortamında Ebeveynlerle Çalışmak: Güçler ve Güçlükler
• TEZEL-ŞAHİN, F. ve ÖZBEY, B. U. S. (2007). Aile eğitim programlarına niçin gereksinim duyulmuştur? Aile ve Toplum, 9(3), 7-12. TOGAY, A., ve GÜÇRAY, S. S. (2018). Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylerin Aileleri ve Psikolojik Danışma: Bir Derleme Çalışması. HAYEF: Journal of Education, 15(1), 43-62. YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık YODER, J. R. ve LOPEZ, A. (2013). Parents’ Perceptions of Involvement in Children’s Education. Child & Adolescent Social Work Journal, 30, 415–433. YÜKSEL-ŞAHİN, F. (2008). Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine göre Psikolojik Danışma ve Rehberlik (PDR) hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-26.