Özgeci Davranış Olgusuna İlişkin Epistemolojik Sorunlar Üzerine Bir İnceleme: Siyah, Beyaz ve Gri

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 4, 0 - 0, 01.10.2018

M. Yeşilkaya

Öz

Bu çalışmanın amacı yazında sosyoloji, psikoloji, biyoloji, yönetim ve organizasyon, ilahiyat, eğitim, sağlık ve spor gibi disiplinlerde yürütülen çalışmalarda ele alınan özgecilik olgusu üzerindeki epistemolojik bulanıklığı ve kavramsal karışıklığı çözümlemeye çalışmaktır. Bu amaçla özgeci davranış olgusu : yazındaki görüşlerin ayrıştırılması, nedensellik ilişkilerinin sorgulanması ve kavramsal genetiğin incelenmesi şeklinde üç yöntem yardımıyla ele alınmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda, yazında özgeci davranışı ifade etmede birbirinden farklı üç yaklaşım biçiminin kullanıldığı, bu yaklaşım biçimlerinin birbirlerinden önemli noktalarda ayrı düştükleri ve bu ayrılığın, bilimsel araştırmalarda özgecilik olgusunun yanlış aktarılmasına neden olacak kadar sakıncalı boyutlara ulaştığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada, söz konusu yaklaşımlar odaklandıkları anlamlar dikkate alınarak : “siyah”, “beyaz” ve “gri” mecazları ile açıklanmaya ve tartışılmaya çalışılmıştır. Son olarak, özgeci davranış olgusundan gerçekte ne anlaşılması gerektiği ve bu olguyu doğru anlamanın, toplumsal dinamikler açıdan taşıdığı önemle ilgili değerlendirme ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özgecilik, özgeci davranış, diğerkâmlık, fedakârlık, gönüllülük.