ZAYIF HADİSİN AMEL KARİNESİYLE DESTEKLENMESİ VE TİRMİZÎ’NİN SÜNENİ

Yıl 2014, Cilt: 37 Sayı: 37, 41 - 70, 01.02.2014

Yusuf Acar

Öz

Anahtar Kelimeler

-

ZAYIF HADİSİN AMEL KARİNESİYLE DESTEKLENMESİ VE TİRMİZÎ’NİN SÜNENİ

Öz

Hadis ve sünnet eksenli yapılan çalışmalarda öne çıkan konuların başında, bir hadisin sıhhat değerinin belirlenmesi gelmekte ve bu işlemin yalnızca isnad üzerinden yürütülüp yürütülemeyeceği öteden beri tartışılmaktadır. Bu makalede, bir hadisin kabulü için sahabe ve sonraki nesillerin uygulamalarını önemli bir kriter olarak kabul eden Mâlik’in bu tutumunun, hadis edebiyatının oluşum dönemi olarak kabul edilen hicri ilk üç asırdaki hadis ve sünnete dair çalışmalara ne ölçüde yansıdığının tespiti yapılmaya çalışılmaktadır. Tirmizî özelinde kütüb-i sittede, ilk nesillerin uygulamalarından, daha ziyade isnad açısından zayıf görülen rivayetlerin ‘amel edilebilirlik’ niteliğine kavuşmalarında bir takviye aracı olarak yararlanılıp yararlanılmadığı üzerinde durulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Zayıf hadis, amel, takviye, Tirmizî, amel edilebilirlik

Kaynakça

• Abdurrazzâk, Ebû Bekr İbn Hemmâm es-San'ânî (v. 211/826), el- Musannef, Thk. Habîbu'r-Rahmân el-A'zamî, II. Baskı, el-Mektebü'l-İslâmî, Beyrut 1403.
• Acar, Yusuf, Kuraşî’nin el-İnâye’si ve Hidâye Hadisleri, Konya 2011.
• Addâb, Mahmud el-Hamş, el-İmam et-Tirmizî ve menhecuhû fî kitâbihi’l-Câmi’, I. Baskı, Bağdat 2003.
• Aliyyülkârî, Ebu’l-Hasen Nuruddin Molla Ali b. Muhammed (ö.1014/1605), Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu Mişkâti’l-mesâbîh, I. Baskı, Beyrut 2002.
• Aynî, Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed (ö.855/1451), Umdetü’l- kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Beyrut ts.
• Aydın, Nevzat, “H. II. Asırdaki ‘Sünnetin Neliği’ Sorunu Bağlamında İmam Evzaî’nin Hadis ve Sünnet Anlayışı”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt: IX, Yıl: 2009, Sayı: 1, s. 253-86.
• -----, “Hadislerin İlk Dönem tasnif Süreci Üzerine Bir değerlendirme”, OMÜİF Dergisi, Yıl: 2011, Sayı: 31, s. 199-230.
• Itr, Nureddin, el-İmam et-Tirmizî ve’l-muvâzene beyne Câmi’ihî ve beyne’s-Sahîhayn, I. Baskı, Halep 1970.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah en-Nemerî, (ö.463/1071), et-Temhîd limâ fi'l-Muvatta mine'l-meânî ve'l-esânîd, Thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî ve Muhammed Abdulkebîr el-Bekrî, Nşr. Müessesetü'l- Kurtuba, Mağrib 1387.
• -----, el-İstizkâr, Thk. Salim Muhammed Ata – Muhammed Ali Muavvad, I. Baskı, Beyrut 2000.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî (ö.852/1448), Nüzhetü’n-nazar fî tavdîhi Nuhbeti’l-fiker fî mustalahı ehli’l-eser, Thk. Abdul- lah b. Dayfillah er-Ruhaylî, I. Baskı, Riyad 1422.
• -----, en-Nüket alâ Kitâbi İbni’s-Salâh, Thk. Rabî’ b. Hâdî Umeyr el- Medhalî, I. Baskı, Medine 1984.
• İbn Kayyım, Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyub el-Cevziyye (751/1350), İ’lâmü’l-müvakkı’în an Rabbi’l-âlemîn, Thk. Muhammed Abdusselam İbra- him, I. Baskı, 1991.
• -----, er-Rûh fi’l-kelam alâ ervâhi’l-emvâti ve’l-ahyâ bi’d-delâil mine’l- kitâb ve’s-sünne, Nşr. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut ts.
• İbn Receb, Zeynüddin Abdurrahman b. Ahmed el-Hanbelî (ö.795/1392), Şerhu I’leli’t-Tirmizî, Thk. Hemmam Abdurrahim Saîd, I. Baskı, Ürdün 1987.
• İbnü’l-Cârûd, Ebu Muhammed Abdullah b. Ali (ö.307/919), el- Müntekâ mine’s-süneni’l-müsnede, Thk. Abdullah Ömer, I. Baskı, Beyrut 1988.
• İbnü’l-Hümâm, Kemalüddin Muhammed b. Abdilvahid (ö.861/1457), Fethu’l-kadîr, Nşr. Dâru’l-Fikr, Beyrut ts.
• Kandemir, M. Yaşar, “Kütüb-i Sitte”, DİA, İstanbul 2003, XXVII, 6-8.
• Kuraşî, Muhyiddin Ebû Muhammed Abdulkadir b. Muhammed b. Muhammed b. Ebi'l-Vefâ (ö.775/1373), el-Inâye bi ma'rifeti ehâdîsi'l-Hidâye, İstanbul Millet Yazma Eser Kütüphanesi Feyzullah Efendi Koleksiyonu, Arşiv no: 34 Fe 288.
• Leknevî, Muhammed Abdulhayy (ö.1886), el-Ecvibetü’l-fâdıle li es’ileti’l-aşarati’l-kâmile, Thk. Abdülfettah Ebû Ğudde, II. Baskı, Beyrut 1984.
• Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman b. Ebî Bekr (ö.911/1505), Tedrîbü’r- râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevâvî, Thk. Ebu Kuteybe Nazar Muhammed, Nşr. Dâru Taybe, Riyad ts.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris (ö.204/819), er-Risale, Thk. Ahmed Mu- hammed Şakir, I. Baskı, Mısır 1940.
• -----, el-Ümm, Nşr. Dâru’l-Marife, Beyrut 1990.
• Şahyar, Ayşe Esra, “ ‘Zayıf Hadisle Fezâil Konusunda Amel Edilebilirlik’ Fikrinin Doğuşu ve Gelişimi”, Hadis Tetkikleri Dergisi, cilt:1, Sayı: 1, İstanbul 2003.
• Şâtıbî, İbrahim b. Musa el-Kırnâtî (ö.790/1388), el-İ’tisâm, Thk. Selim b. Î’d Hilali, I. Baskı, Suudi Arabistan 1992, I, 288.
• Tehânevî, Zafer Ahmed Osmânî (ö.1974), Kavâid fî ulûmi’l-hadis, Thk. Abdülfettah Ebu Ğudde, III. Baskı, Beyrut 1972.
• Tirmizî, Ebû Îsa Muhammed b. Îsa (ö.279/892), es-Sünen, Thk. Ahmed Muhammed Şakir-Muhammed Fuad Abdulbaki ve İbrahim Adva, II. Baskı, Mısır 1975.
• -----, el-I’lelü’s-sağîr (es-Sünen’in son cildi olan V. ciltten tıpkıbasım), Thk. Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut ts.
• -----, el-I’lelü’l-kebîr, Thk. Subhî es-Sâmirî- Ebu’l-Meâtî en-Nûrî ve Mu- hammed Halil, I. Baskı, Beyrut 1409.
• Türcan, Zişan, “Üçüncü Asır Hadis Musannefatı Üzerinde eş-Şâfiî’nin Etkisi”, Hadis Tetkikleri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, Yıl: 2009.
• Useym, Abdulaziz Abdurrahman, Tahkîku’l-kavl bi’l-amel bi’l-hadîs’d- da’îf, Medine İslam Üniversitesi Yayınları, Medine 1405.
• Uğur, Mücteba, Hadis Terimleri Sözlüğü, TDV Yayınları, Ankara 1992.
• Ünal, İsmail Hakkı, Ebû Hanîfe'nin Hadis Anlayışı ve Hanefî Mezhebi- nin Hadis Metodu, DİB Yayınları, Ankara 1994.
• Yardım, Ali, Hadis II, İstanbul 1997.
• Yücel, Ahmet, Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul 1996.
• -----, Hadis İlminde Tenkit Terimleri ve İlgili Çalışmalar, İstanbul 1998.
• ﱃإ ـ دﺎﻨﺳﻹا ﰲ ـ ﻒﻴﻌﻀﻟا ﺚﻳﺪﳊا ﻊﻓر ﰲ ـ ﻱﺬﻣﱰﻟا ﻦﻨﺳ ﰲ ﺔﺻﺎﺧ ـ ﺔﺘﺴﻟا ﺐﺘﻜﻟا ﰲ ﻝﻭﻷا ﻞﻴﳉا ﻞﻤﻋ ﻦﻣ ةدﺎﻔﺘﺳﻻا
• ﺔﻳﻮﻘﺘﻟا ﺔﻄﺳاﻮﺑ ﻝﻮﺒﻘﻟا ﺔﺟرد :ﺔﻴﺣﺎﺘﻔﳌا تﲈﻠﻜﻟا
• ,ﻱﺬﻣﱰﻟا ,ﺔﻳﻮﻘﺘﻟا ,ﻞﻤﻌﻟا ,ﻒﻴﻌﻀﻟا ﺚﻳﺪﳊاﺔﻴﺣﺎﺘﻔﳌا تﲈﻠﻜﻟا
• ﻒﻴﻌﻀﻟﺎﺑ ﻞﻤﻌﻟا ﻥﺎﻜﻣإ