ALİ B. SÜLEYMAN EL-MANSÛRÎ VE OSMANLI İLİM DÜNYASINA KATKILARI

Yıl 2017, Cilt: 44 Sayı: 44, 113 - 148, 31.12.2017

Ahmet Gökdemir

Öz

Ali b. Süleyman ilmi birikimi, talebeleri, eserleri ve kazandırdığı Mısır tariki vesilesiyle Osmanlı ilim dünyasında önemli bir yere sahiptir. Makalede önemine binaen el-Mansûrî’yi tanıtmak, kendisinin Osmanlı ilim dünyasındaki yerini özellikle de kıraat alanındaki konumunu tespit etmek, ayrıca yetiştirdiği talebeler ile yazmış olduğu eserler bakımından Osmanlı ilim dünyasına katkılarını ortaya koymak hedeflenmiştir.

Çalışma Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Osmanlı ilim dünyasına katkıları olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde el-Mansûrî’nin hayatına yönelik bilgi verilirken; ikinci bölümde ise Osmanlı ilim dünyasına katkıları bağlamında talebeleri, eserleri ile Osmanlı’ya kazandırmış olduğu Mısır tarikinden bahsetmek suretiyle Osmanlı ilim dünyasına katkılarına değinilecektir.

İncelemeler sonucunda bahsi geçen kişinin yetiştirdiği talebeleri, yazdığı eserleri ve Osmanlı kıraat ilmine kazandırıp kökleştirdiği Mısır tariki vesilesiyle Osmanlı ilim dünyasına önemli katkıları olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ali b. Süleyman el-Mansûrî, Osmanlı, Kıraat, Tahrîrât

Kaynakça

• Akyüz, Abdullah, Osmanlı Kıraat Âlimleri, (yüksek lisans), İstanbul Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2016. Ayaz, Kadir, “Zâhid el-Kevserî’nin İcâzetnâmesinde Yer Alan İsnadların Osmanlı Anadolu’sundaki Tarihçesi”, Necmeddin Erbakan Üniv. İlahiyat Fak. Dergisi, XL (2015): s. 63-102. Bağdâdî, İsmail b. Muhammed el-Bağdâdî, Hediyyetü’l-ârifîn, Dâr-u İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut, ts., II. Birmâvî, İlyas b. Ahmed Hüseyin el-Birmâvî, İmtâ‘u’l-fuzalâ bi terâcimi’l-kurrâ, (tkd. Muhammed Temim), Daru’n-Nedve el-Âlemiyye, b.y.y, 2000, II. Bursalı, Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, (hzr. Ali Fikri Yavuz-İsmail Özen), Meral Yayınları, İstanbul, ts. Ebû Tâhir Muhammed Fîrûzâbâdî, el-Kāmûsü’l-muhîd, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 2005, I. Eskātî, Ahmed b. Ömer el-Eskātî, Ecvibetü’l-mesâili’l-müşkilât fî ilmi’l-kırâât, (thk. Emin Muhammed Ahmed eş-Şınkītî), Dâr-u Kunûz-ü İşbiliyâ, Riyad, 2008. Hafız Mahmud Efendi, Hidayetü’t-tullâb fi’n-nutki bi’d- dâd ‘alâ sebîli’s-savâb, Süleymaniye Ktp., İbrâhim Efendi Blm., nr. 32/13, vr. 160-173. Halîcî, Muhammed b. ‘Abdurrahmân el-Halîcî, Şerhu mukarribi’t-tahrîr li’n-Neşr ve’t-Tahbîr, (nşr. Îhâb Fikrî-Hâlid Ebu’l-Cûd), Kahire, 1430/2009. Hamevî, Muhammed Emin b. Fazlullah el-Hamevî, Hulâsâtü’l-eser fî a‘yâni’l-karni’l-hadi aşere, Dâr-u Sadr, Beyrut, ts., I. Hocazâde, Ahmed Hilmi, “Ravdatü’l-kurrâ”, Sırât-ı Müstakîm Mecmuası, VI/148, s. 275. İslambulî, Mustafa b. Hasen, Mürşidü’t-talebe ilâ m‘arifeti turuki’t-Tayyibe, Hacı Selim Ağa Blm., nr. 29. İslambulî, Mustafa Ragıb, İcâzetnâme, Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 4033. Karahasanoğlu, Selim, “Osmanlı İmparatorluğu’nda 1730 İsyanına Dair Yeni Bulgular: İsyanın Organizetörlerinden Ayasofya Vaizi İspirîzâde Ahmed Efendi ve Terekesi”, Ankara Üniv. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, XXIV (2010): s. 97-128. Kehhâle, Ömer b. Rıdâ, Mu‘cemü’l-müellifîn, Dâr-u İhyai’t-Türâs, Beyrut, ts., XI. Mansûrî, Ali b. Süleyman el-Mansûrî, Ferâidü’l- vefiyye bi zikri mâ lem tahvihi’l-Elfiyye, Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa Blm., nr. 2335. Mansûrî, Ali b. Süleyman el-Mansûrî, İcâzetnâme, Muhammed b. Suûd Üniv. Ktp., nr. yok. Mansûrî, Ali b. Süleyman el-Mansûrî,İcâzetnâme, Süleymaniye Ktp., Reşid Efendi Blm., nr. 24. Mansûrî, Ali b. Süleyman el-Mansûrî,Tahrîru’t-turuk ve’r-rivâyât min tarîki Tayyibeti’n-Neşr, Süleymâniye Ktp., İbrâhim Efendi Blm., nr. 43. Murâdî Muhammed Halil b. Ali, Silkü’d-dürer, Dâr-u İbn Hazm,1988, IV. Rûmî, Muhammed Emîn er-Rûmî, Zühru’l-erîb fî îdâhi’l-cem‘i bi’t-takrîb, Süleymaniye Ktp., İbrâhim Efendi Blm., nr. 11. Şeyhî, Mehmed Efendi, Vekāyiu’l-fuzalâ, (nşr. Abdülkadir Özcan), Çağrı Yayınları, İstanbul, 1989, III. Şınkītî, Emin, Ecvibetü’l-mesâili’l-müşkilât fî ‘ilmi’l-kırâ’ât, Medine, ts. Üsküdârî, Hasan Fehmi, İcâzetnâme, MÜİF Ktp., Üsküdarlı Blm., nr. 53. Yenişehrî, Şeyhülislâm Abdullah b. Muhammed Ma‘rûzât-ı Şeyhülislâm(Abdullah Efendi), Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbî Blm., nr.2054/2, vr. 19-44. Yıldırım, Nermin, Kara Çelebizade Abdülaziz Efendi’nin Zafernâme Adlı Eseri, (yüksek lisans), Mimar Sinan Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2005. Ziriklî, Hayruddîn b. Muhammed, el-A‘lâm, Dâru’l-İlim li’l-Melâyîn, 2002, IV.