AHMED ER-RİFÂÎ’NİN EL-BURHÂNÜ’L-MÜEYYED ADLI ESERİNDE TEVHÎD ANLAYIŞI

Yıl 2018, Cilt: 46 Sayı: 46, 233 - 256, 06.01.2019

Ergün Öztürk

Öz

Ahmed er-Rifâî’ye göre, tasavvufta tevhîd Allah’ın
(cc) zâtında, sıfatlarında ve fiillerinde bir ve tek olduğunu, O’ndan başka
ilah olmadığını, O’nun ortağı, dengi veya zıddının da olmadığını sûfînin idrak
etmesidir. Onun el-Burhânü’l-Müeyyed adlı eserine göre sûfînin üzerine düşen vazife, yaratılmışların tamamının üzerinde ilahlık
ve ibadet edilme hakkına sahip olanın yalnızca Allah (cc) olduğunu kabul ve
itiraf etmek, ibadetin bütün çeşit ve şekilleri ile Allah’ı (cc) birlemek, dini
sadece O’na hâlis kılmaktır. Bunun neticesinde de sûfî yalnız O’na
tapmalı, ibadetini ve duasını sadece O’na hasretmelidir. Sadece O’na teslim
olmalı, O’nu sevmeli, vaktini, zikrini, niyetini ve amellerini O’nun rızası
doğrultusunda şekillendirmelidir.

Anahtar Kelimeler

Tevhîd, Sûfî, Tasavvuf, Ahmed er-Rifâî, el-Burhânü'l-müeyyed

Kaynakça

• KaynakçaAfîfî, Ebu’l-’Alâ, el-Melâmetiyye ve’s-Sûfiyye ve Ehlü’l-Fütüvve, Daru İhyai Kütübi’l-Arabiyye Yay., Kahire 1364/1945.
• Ahmed bin Hanbel, el-Müsned (nşr. Şuayb el-Arnaût ve dğr.), Beyrut 1416/1995.
• Ateş, Süleyman, İslâm Tasavvufu, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 2004.
• Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed, et-Temhîd, Dâru’l-fikr el-Arabî, Kahire 1948.
• Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammeb b. İsmâil, el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul 1992.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ağaç Yayınları, İstanbul 2009.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’âs Sicistânî, es-Sünen, el-Mektebetu‟l-Asriyye Yay., Beyrut ty.
• Ebû Hanîfe, Nu‘mân b. Sâbit, el-Fıkhü’l-ekber, (Ali el-Kârî, Şerhu’l-Fıkhi’l-ekber içinde), Beyrut 1404/1984.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed, İhyâu Ulûmi’d-dîn, Dâru İḥyâi’l-Kütübü’l-Arabiyye, Kahire 1957 (ter. Ahmed Serdaroğlu, Bedir Yay., İstanbul 2002).
• Gürer, Betül, Molla Fenârî’nin Varlık ve Bilgi Anlayışı, İnsan Yay., İstanbul 2016.
• Gürer, Dilaver, Abdülkâdir Geylânî-Hayatı, Eserleri, Görüşleri, İnsan Yay., İstanbul 2014.
• Hücvîrî, Ebü’l-Hasen Ali b. Osman Cüllâbî, Hakikat Bilgisi-Keşfu’l-Mahcûb, haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yay., İstanbul 2014.
• İbn Hibbân, Ebû Hatim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî, Sahihu İbni Hibbân, nşr. Şuayb el-Arnaût, Hüseyin Esed, Beyrut 1404/1984.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn, Lisânü’l-Arab, Beyrut 1410/1990.
• İsmail Hakkı İzmirli, Yeni İlm-i Kelâm, İstanbul 1339-1341.
• Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, Dergah Yay., İstanbul 2014.
• Kâşânî, Abdürrezzak, Tasavvuf Sözlüğü, çev. Ekrem Demirli, İz Yay., İstanbul 2015.
• Kelâbâzî, Ebû Bekir Muhammed, et-Taarruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, nşr. A. J. Arberry, Kâhire 1994 (Doğuş Devrinde Tasavvuf-Ta’arruf, haz. Süleyman Uludağ, İstanbul 1992).
• Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin, Tasavvuf İlmine Dâir Kuşeyrî Risâlesi, 6. baskı, haz. Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İstanbul 2012.
• Küçük, Hülya, Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihine Giriş, Ensar Yay., İstanbul 2015.
• Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Mahmud, Kitabu’t-Tevhîd, nşr. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçî, İsam Yay., Ankara 2005.
• Mu’tik, Avvad b. Abdullah, el-Mu’tezile ve Usuluhumu’l-Hamse ve Mevkıfı Ehli’s-Sünneti Minhâ, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad 2001.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin b. Haccâc Kuşeyrî, el-Câmiu’s-Sahîh, I-V, tah. Muhammed Fuad Abdülbâkî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ty.
• Özler, Mevlüt, “Tevhîd“, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2012, XLI, 18-20.
• Öztürk, Ergün, Bir Öze Dönüş Hareketi-Tasavvuf Tarihinde Sülemî ve Melâmetîlik, Çimke Yay., Konya 2016.
• Er-Rifâî, Seyyid Ahmed, el-Burhânü’l-Müeyyed, el-Matbaatü’l-İlmiyye, Mısır h. 1352; (ter. Sıdkı Gülle, el-Burhânü’l-Müeyyed Kurtarıcı Öğütler, Bedir Yay., İstanbul 2013).
• Sarıkçıoğlu, Ekrem, “Diğer Dinlerde Tevhîd”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2012, XLI, 22-24.
• Tahralı, Mustafa, “Ahmed er-Rifâî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 1989, II, 127-130.
• Türer, Osman, Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi, Ataç Yayınları, 3. bsm., İstanbul 2015.
• Uludağ, Süleyman, “Hicab”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 1988, XVII, 430-431.-----------, “Tevhîd”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2012, XLI, 21-22.
• Ulupınar, Hamide, “İlk Dönem Sûfîlerinde Tevhîd Anlayışı”, Tasavvuf-İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, İstanbul, 9/22, (2008): 235-255.