COĞRAFİ PAZAR SEÇİMİNDE PROMETHEE VE ENTROPİ YÖNTEMLERİNE DAYALI ÇOK KRİTERLİ BİR ANALİZ: MOBİLYA SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 2, 163 - 177, 07.04.2016

Veli Yavuz

Öz

Pazar seçimi konusu işletmelerin temel amaçlarından biri olan ticari başarıyı yakalamada belirleyici bir aşamadır. Bu karar pazarın büyüklüğü, rekabet koşulları, büyüme fırsatları gibi genel kriterlere ek olarak işletme özelinde dikkate alınan birbiriyle çelişen kriterlerin alternatif pazarların değerlendirilmesinde dikkate alındığı bir süreçtir. Bu yapısıyla pazar seçimi çok kriterli karar verme problemi olarak tanımlanmakta ve çok kriterli karar verme yöntemleri karar vermede yardımcı olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, pazar seçimi konusunda uygulamanın az olduğu çok kriterli karar verme yöntemlerinden tercih sıralamaları için geliştirilmiş PROMETHEE yöntemi, kullanım kolaylığı ve sonuçların karar verici tarafından daha iyi anlaşılmasına imkan sağlayan araçlar içermesi nedeniyle tercih edilmiştir. Alternatiflerin değerlendirilmesinde kullanılan kriterlerin belirlenmesinde Delphi metodu kullanılmıştır. Kriter ağırlıklarının hesaplanması için Entropi ağırlık ve uzman görüşlerinin dikkate alındığı bulanık ağırlık hesaplamaları kullanılmış ve iki farklı senaryo şeklinde PROMETHEE yönteminde kullanılmıştır.Hatay’daki mobilya sektörünün Türkiye genelinde pazar seçimi problemine uygulanan iki senaryoda elde edilen sıralamalar birbirine yakın sonuçlar ortaya koymuştur. Çalışmanın amacı açısından bu sonuçlar fark yaratmamış, bu nedenle ağırlıkların belirlenmesinde uygulama kolaylığı ve az zaman alması bakımından Entropi ağırlık yönteminin tercih edilmesinin uygun olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

PROMETHEE, Entropi Ağırlık , Delphi Metodu, Pazar Seçimi

Kaynakça

• Aghdaie, M.H., Zolfani, S. H., & Zavadskas, E. K. (2013). Market segment evaluation and selection based on application of fuzzy AHP and COPRAS-G methods. Journal of Business Economics and Management, 14(1), 213–233. http://doi.org/10.3846/16111699.2012.721392
• Akkaya, C., & Demireli, E. (2010). Finansal kararların verilmesinde PROMETHEE sıralama yöntemi. Ege Akademik Bakış, 10(3), 845-854.
• Albadvi, A., Sharifi, S.A., & Saremi, H.Q. (2007). Application of “PROMETHEE” for Market Targeting: A Case Study on the TV Market in Iran. Scientia Iranica, 14(3), 221–229.
• Amaral, T.M., & Costa, A.P.C. (2014). Improving decision-making and management of hospital resources: An application of the PROMETHEE II method in an Emergency Department. Operations Research for Health Care, 3(1), 1–6.
• Anagnostopoulos, K., Giannopoulou, M., & Roukounis, Y. (2003). Multicriteria evaluation of transportation infrastructure projects: An application of PROMETHEE and GAIA methods. Advances in Transport, 14, 599–608.
• Anand, G., & Kodali, R. (2008). Selection of lean manufacturing systems using the PROMETHEE. Journal of Modelling in Management 3 (1), 40–70.
• Babaee, S., Bagherikahvarin, M., Sarrazin, R., Shen Y., & Hermans, E. (2015). Use of DEA and PROMETHEE II to Assess the Performance of Older Drivers. Transportation research Procedia, 10, 798–808.
• Bağcı, H., & Rençber Ö.F. (2014). Kamu bankaları ve halka açık özel bankaların PROMETHEE yöntemi ile kârlılıklarının analizi. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 39-47.
• Behzadian, M., Kazemzadeh, R.B., Albadvi, A., & Aghdasi, M. (2010). PROMETHEE: A comprehensive literature review on methodologies and applications. European Journal of Operational Research, 200(1), 198–215. http://doi.org/10.1016/j.ejor.2009.01.021
• Brans, J.P., & Vincke, P. (1985). A Preference Ranking Organisation Method: (The PROMETHEE Method for Multiple Criteria Decision-Making). Management Science, 31(6), 647–656.
• Chang, T.H. & T.C. Wang (2009), “Using the Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Approach For Measuring The Possibility Of Successful Knowledge Management”. Information Sciences, 179, 355–370.
• Chen, C.T. (2000). Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment. Fuzzy Sets and Systems, (114), 1–9.
• Chen, S., Wang, X., & Zhao, X. (2008). An attribute recognition model based on entropy weight for evaluating the quality of groundwater sources. Journal of China University of Mining & Technology, 18(1), 72–75.
• Çakır, S., & Perçin, S. (2013). AB Ülkeleri’nde Bütünleşik Entropi Ağirlik-TOPSIS Yöntemiyle ArGe Performansinin Ölçülmesi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 77–95.
• Çelik, P., & Ustasüleyman, T. (2014). Electre I ve PROMETHEE yöntemleri ile GSM operatörlerinin hizmet kalitesinin değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(12), 137-160.
• Dağdeviren, M., & Eraslan, E. (2008). PROMETHEE sıralama yöntemi ile tedarikçi seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 69-75.
• Dalkey, N.C., Helmer, O., 1963. An experimental application of the Delphi Method to the use of experts. Management Science 9, 458–467.
• Deng, H., Yeh, C.-H., & Willis, R. J. (2000). Inter-company comparison using modified TOPSIS with objective weights. Computers & Operations Research, 27(10), 963–973. http://doi.org/10.1016/S0305-0548(99)00069-6
• Doumpos, M., & Zopounidis, C. (2010). A multicriteria decision support system for bank rating. Decision Support Systems, 50(1), 55-63.
• Duan, X., Deng, H., & Corbitt, B. (2010). A Multi-Criteria Analysis Approach for the Evaluation and Selection of Electronic Market in Electronic Business in Small and Medium Sized Enterprises. In F. Wang, Z. Gong, X. Luo, & J. Lei (Eds.), Web Information Systems and Mining (Vol. 6318, pp. 128–137). Springer Berlin Heidelberg. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1007/9783-642-16515-3_17
• Elevli, B., & Demirci, A. (2004). Multicriteria choice of ore transport system for an underground mine: Application of PROMETHEE methods. Journal of The South African Institute of Mining and Metallurgy, 104(5), 251–256.
• Górecka, D., & Szalucka, M. (2013). Country Market Selection in International Expansion Using Multicriteria Decision Aiding Methods. Multiple Criteria Decision Making, 8, 32–55.
• Han, B., Liu, H., & Wang, R. (2015). Urban ecological security assessment for cities in the Beijing– Tianjin–Hebei metropolitan region based on fuzzy and entropy methods. Ecological Modelling, 318, 217–225. http://doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2014.12.015
• Hermans, C.M., Erickson, J.D., Noordewier, T., Sheldon, A., & Kline, M. (2007). Collaborative environmental planning in river management: An application of multicriteria decision analysis in the White River Watershed in Vermont. Journal of Environmental Management, 84, 534– 546.
• Hwang, C.L., and K. Yoon (1981). Multiple Attribute Decision Making Methods and Applications. Springer-Verlag, Berlin.
• Hyde, K., Maier, H., & Colby, C. (2003). Incorporating uncertainty in the PROMETHEE MCDA method. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 12, 245–259.
• Kotler, P. (1997). Marketing Management, Analysis, Planning, Implementation, and Control. Upper (9th ed.). Saddle River, NJ : Prentice Hall, Inc.
• Linstone, H., Turoff, M., 1975. The Delphi Method: Techniques and Application. Addison-Welsey, Reading.
• Liu, P., & Zhang, X. (2011). Research on the supplier selection of a supply chain based on entropy weight and improved ELECTRE-III method. International Journal of Production Research, 49(3), 637–646. http://doi.org/10.1080/00207540903490171
• Liu, W., & Cui, J. (2008). Entropy Coefficient Method to Evaluate the Level of Sustainable Development of China’s Sports. International Journal of Sports Science and Engineering, 2(02), 72–78.
• Macharis, C., Springael, J., De Brucker, K., & Verbeke, A. (2004). PROMETHEE and AHP: The design of operational synergies in multicriteria analysis. European Journal of Operational Research, 153(2), 307–317. http://doi.org/10.1016/S0377-2217(03)00153-X
• Madlener, R., Kowalski, K., & Stagl, S. (2007). New ways for the integrated appraisal of national energy scenarios: The case of renewable energy use in Austria. Energy Policy, 35, 6060–6074.
• Mareschal, B. (2016). PROMETHEE-GAIA statistics. Retrieved January 19, 2016 (da indirildi) from the World Wide Web: http://www.promethee-gaia.net/.
• Mladineo, N., Lozic, I., Stosic, S., Mlinaric, D., & Radica, T. (1992). An evaluation of multicriteria analysis for DSS in public policy decision. European Journal of Operational Research, 61, 219– 229.
• Mobin, M., Dehghanimohammadabadi, M., & Salmon, C. (2014). Food product target market prioritization using MCDM approaches. In Proceedings of the 2014 Industrial and Systems Engineering Research Conference. Retrieved from http://www.xcdsystem.com/iie2014/abstract/finalpapers/I1216.pdf
• Morais, D.C., & de Almeida, A.T. (2007). Group decision-making for leakage management strategy of water network. Resources, Conservation and Recycling, 52(2), 441–459.
• Ndour, B., Force, J.E., McLaughlin, W.J., 1992. Using the Delphi method for determining criteria in agroforestry research planning in developing countries. Agrofor. Syst. 19, 119–129.
• Nganga, P.S., & Maruyama, Y. (2015). Market Attractiveness Evaluation of Sub-Saharan Africa, Applying Swot Analysis and Ahp Methods. Journal of Economics and Economic Education Research, 16(1), 1-18.
• Opricovic, S., & Tzeng, G.H. (2004). The Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research 156 (2), 445–455.
• Opricovic, S., & Tzeng, G.H. (2007). Extended VIKOR Method in Comparison with Other Outranking Methods, European Journal of Operational Research, 178(2), 514-529.
• Priya, P., & Venkatesh, A. (2012). Integration of Analytic Hierarchy Process with Regression Analysis to Identify Attractive Locations for Market Expansion. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 19(3-4), 143–153. http://doi.org/10.1002/mcda.1471
• Queiruga, D., Walther, G., Gonzalez-Benito, J., & Spengler, T. (2008). Evaluation of sites for the location of WEEE recycling plants in Spain. Waste Management, 28(1), 181–190.
• Roy, B. (1968). Classement et choix en presence de points de vue multiples (la methode electre). RIRO, 2, 57-75.
• Saaty, T.L., & Ozdemir, M.S. (2003). Why the magic number seven plus or minus two. Mathematical and Computer Modelling, 38(3–4), 233–244. http://doi.org/10.1016/S0895-7177(03)90083-5
• Saaty, T.L. (1977). A scaling method for priorities in a hierarchichal structure. Journal of Mathematical Psychology, 15, 234–281.
• Sakarya, Ş., & Aytekin, S. (2013). İMKB’de işlem gören mevduat bankalarının performansları ile hisse senedi getirileri arasındaki ilişkinin ölçülmesi: PROMETHEE çok kriterli karar verme yöntemiyle bir uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(2), 99-109.
• Şahin, A., & Akkaya, G.C. (2013). PROMETHEE sıralama yöntemi ile portföy oluşturma üzerine bir uygulama. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 67-81.
• Tavana, M., Behzadian, M., Pirdashti, M., & Pirdashti, H. (2013). A PROMETHEE-GDSS for oil and gas pipeline planning in the Caspian Sea basin. Energy Economics, 36, 716–728. http://doi.org/10.1016/j.eneco.2012.11.023
• Toksarı, M. (2007). Analitik Hiyerarsi Prosesi Yaklasımı Kullanılarak Mobilya Sektörü için Ege Bölgesi’nde Hedef Pazarın Belirlenmesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 171–180.
• Toksarı, M., & Toksarı, M.D. (2011). Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yaklaşımı kullanılarak hedef pazarın belirlenmesi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 38, 51–70.
• Triantaphyllou, E. (2000). Multi-Criteria Decision Making Methods. In Multi-criteria Decision Making Methods: A Comparative Study (Vol. 44, pp. 5–21). Springer US. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1007/978-1-4757-3157-6_2
• Uygurtürk, H., & Korkmaz, T. (2015). Türkiye’deki A Grubu Seyahat Acentalarının Tercih Sıralamasının PROMETHEE Yöntemi ile Belirlenmesi. Business & Economics Research Journal, 6(2), 141-155.
• Wang, J.W., Cheng, C.H., & Huang, K.C. (2009). Fuzzy hierarchical TOPSIS for supplier selection. Applied Soft Computing, 9(1), 377–386. http://doi.org/10.1016/j.asoc.2008.04.014
• Wang, T.C., & Lee, H.D. (2009). Developing a fuzzy TOPSIS approach based on subjective weights and objective weights. Expert Systems with Applications, 36(5), 8980–8985. http://doi.org/10.1016/j.eswa.2008.11.035
• Yavuz, V.A., Pilli, R., & Pasham, P.R. (2014). A fuzzy analytic hierarchy process model for the evaluation of print advertisement designs. (pp. 635–651). 15th International Symposium on Econometrics, Operations Research and Statistics Proceedings Book, Isparta, Turkey.
• Zadeh, L.A. (1965). Fuzzy sets. Information and Control, 8(2), 338–353.