Öz
Endülüs yarımadasının
yaklaşık 711 yılında Müslümanlar tarafından fethedilmesiyle buradan ayrıldıkları tarih arasındaki uzun zaman
zarfında ortaya konulan medeniyetin ihtişamının ve uygarlık tarihine getirdiği
yeniliklerin hatırı sayılır bir yere sahip olduğu bilinmektedir. Medeniyetin
her alanında kendini iyice hissettirmeye başlayan bu yenilikler, edebiyat
sahasında da kendini göstermeye başlamış ve sahip olduğu o muhteşem kültürün
etkisiyle bu alanda önemli şahsiyetlerin yetişmesine vesile olmuştur.
Endülüs’te ortaya çıkan
Arap edebiyatının gelişmesinde erkek şairlerin yanı sıra kadın şairlerin de
hatırı sayılır bir rolü vardır. Kadın şairler, Doğu’da kurulmuş olan geleneksel
Arap edebiyatına oranla Batı’da gelişen Endülüs edebiyatında daha çok yer
bulmuş ve pay sahibi olmuşlardır. Siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel hayatın
her alanında söz sahibi olan bu kadın şairler, duygularını gayet açık bir
şekilde ve tam bir özgürlük içerisinde dile getirmişlerdir. Öyle ki kaleme
alınan bu şiirler arasında yer alan bazı beyitler, önde gelen Arap şairlerinin
meşhur beyitleri arasında yer almıştır.
Biz bu makalemizde,
Endülüs Arap edebiyatı denince akla gelen meşhur erkek şairlerin gölgesinde
kalmış bu kadın şairleri ön plana çıkararak, edebiyat dünyasında hak ettikleri
ve layık oldukları konuma ışık tutmaya çalışıp şiirlerinden örnekler sunmaya çalışacağız.
Kaynakça
- Abbâs, İhsân: Târîhu’l-edebi’l-Endelusî-ʻAsru’t-Tavâ’if ve’l-Murâbitîn, Beyrut, Dâru’s-Sekâfe, 1962. Târîhu’l-edebi’l-Endelusî ʻasru siyâdet Kurtuba, Dâru’s-sekâfe, Lübnan, 1969. Beyhem, Muhammed Cemîl: el-Mer’e fî hadârati’l-Arab, Dâru’n-neşr li’l-câmiʻiyyîn, 1962. Buflâka, Saʻîd: eş-Şiʻiru’n-nesevî’l-Endelusî, Dîvânu’l-matbûʻâti’l-câmiʻiyye, Cezayir, 1995. Cerrâr, Salâh: Kıraât fi’ş-şiʻri’l-Endelusî, Umman, Dâru’l-mesîre, 2007. Ebû Zeyd, Sâmî Yusuf: el-Edebu’l-Endelusî, Umman, Dâru’l-mesîre, 2012. Ferrûh, Ömer: Târîhu’l-edebi’l-Arabî, 6 c., Dâru’l-ʻilm li’l-melâyîn, Lübnan. Heykel, Ahmed: el-Edebu’l-Endelusî, Mısır, 1962, s. 99. İbn Zeydûn: Dîvan, thk. ʻAbbâs İbrâhîm, Dâru’l-fikri’l-Arabî, Lübnan, 1996. İsa, Fevzî: Şâʻirâtu’l-Endelus ve’l-Mağrib, Dâru’l-maʻrifeti’l-camiʻiyye, İskenderiye, 2008. eş-Şiʻir fî ʻasri’l-Muvahhidîn, Kulliyetu’l-adâb câmiʻat dâri’l-vefâ, İskenderiye, 2007 Kacce, Muhammed Hasan: Dirâsât fi’t-târih ve’l-edeb ve’l-fenni’l-Endelusî, ed-Dâru’s-suʻûdiyye, 1985. Kerîm, Mustafa ʻAvad: Fennu’t-tevşîh, Beyrut, Dâru’s-Sekâfe, 1959. Kudât, Muhammed Ahmed: eş-Şâʻirâtu’l-Endelusiyyât fî ʻasri’l-mulûki’t-tavâ’if, Ürdün, 1994. Mağribî, İbn Saʻîd: el-Mağrib fî hula’l-Mağrib, 2 c., thk. Şevkî Dayf, Dâru’l-maʻârif, Kahire, 2009. Makarrî, Şihâbuddîn Ahmed: Nefhu’t-tîb, 6 c., Dâru’l-kutubi’l-ʻilmiyye, Lübnan. Özdemir, Mehmet: “Endülüs (Siyasi Tarih, Teşkilat)” DİA, C. XI, s. 211-225. Râfiʻî, Mustafa Sâdık: Târîh âdâbi’l-Arab, 3 c., Mektebetu’l-îmân, Kahire, 1997 Reysûnî, Muntasır: eş-Şiʻru'n-nesevi fi'l-Endelus, Beyrut, Dar Mektebeti’l-Hayat, 1978. Saʻîd, Muhammed Mecîd: eş-Şiʻr fî ʻasri’l-Murâbitîn ve’l-Muvahhidîn bi’l-Endelus, Dâru’r-râye, Ürdün, 2008. Şekʻa, Mustafa: el-Edebu’l-Endelusî mevdûʻâtuhu ve funûnuhu, Dâru’lʻilm li’l-melâyîn, Lübnan.
Öz
It is known that -within the
long period between the conquest of the Andalusia peninsula by Muslims,
approximately by the year 711, and the date of their departure-, the
magnificence of the civilization shown, and the novelties it brought to the
history of civilization, possess a remarkable place. These novelties that
started to make themselves felt fairly in all fields of the civilization, also
started to show themselves in the literature field and with the effect of that
magnificent culture that they possessed, conduced bringing up of important
personages in this field.
In the development of Arabic
literature which showed in Andalusia, -as well as the poets-, the poetesses
also have a reputable role. Poetesses, -compared to the traditional Arabic
literature that is founded in the East-, found more place in the Andalusian
literature that was developing in the West and gained share in. These poetesses
who had a voice in every fields of political, social, economical and cultural
life, uttered their emotions quite clearly and in a total freedom. So that,
some strophes that exist in these poems that are written, appeared among the
famous strophes of leading Arabian poets.
We, in this article of us,
-featuring these poetesses who stay in shadow of the famous poets that come to
mind when Andalusian Arabic literature is mentioned-, are going to endeavor to
present samples from their poems, trying to shed light on the position they
deserve and condign in the world of literature.
Kaynakça
- Abbâs, İhsân: Târîhu’l-edebi’l-Endelusî-ʻAsru’t-Tavâ’if ve’l-Murâbitîn, Beyrut, Dâru’s-Sekâfe, 1962. Târîhu’l-edebi’l-Endelusî ʻasru siyâdet Kurtuba, Dâru’s-sekâfe, Lübnan, 1969. Beyhem, Muhammed Cemîl: el-Mer’e fî hadârati’l-Arab, Dâru’n-neşr li’l-câmiʻiyyîn, 1962. Buflâka, Saʻîd: eş-Şiʻiru’n-nesevî’l-Endelusî, Dîvânu’l-matbûʻâti’l-câmiʻiyye, Cezayir, 1995. Cerrâr, Salâh: Kıraât fi’ş-şiʻri’l-Endelusî, Umman, Dâru’l-mesîre, 2007. Ebû Zeyd, Sâmî Yusuf: el-Edebu’l-Endelusî, Umman, Dâru’l-mesîre, 2012. Ferrûh, Ömer: Târîhu’l-edebi’l-Arabî, 6 c., Dâru’l-ʻilm li’l-melâyîn, Lübnan. Heykel, Ahmed: el-Edebu’l-Endelusî, Mısır, 1962, s. 99. İbn Zeydûn: Dîvan, thk. ʻAbbâs İbrâhîm, Dâru’l-fikri’l-Arabî, Lübnan, 1996. İsa, Fevzî: Şâʻirâtu’l-Endelus ve’l-Mağrib, Dâru’l-maʻrifeti’l-camiʻiyye, İskenderiye, 2008. eş-Şiʻir fî ʻasri’l-Muvahhidîn, Kulliyetu’l-adâb câmiʻat dâri’l-vefâ, İskenderiye, 2007 Kacce, Muhammed Hasan: Dirâsât fi’t-târih ve’l-edeb ve’l-fenni’l-Endelusî, ed-Dâru’s-suʻûdiyye, 1985. Kerîm, Mustafa ʻAvad: Fennu’t-tevşîh, Beyrut, Dâru’s-Sekâfe, 1959. Kudât, Muhammed Ahmed: eş-Şâʻirâtu’l-Endelusiyyât fî ʻasri’l-mulûki’t-tavâ’if, Ürdün, 1994. Mağribî, İbn Saʻîd: el-Mağrib fî hula’l-Mağrib, 2 c., thk. Şevkî Dayf, Dâru’l-maʻârif, Kahire, 2009. Makarrî, Şihâbuddîn Ahmed: Nefhu’t-tîb, 6 c., Dâru’l-kutubi’l-ʻilmiyye, Lübnan. Özdemir, Mehmet: “Endülüs (Siyasi Tarih, Teşkilat)” DİA, C. XI, s. 211-225. Râfiʻî, Mustafa Sâdık: Târîh âdâbi’l-Arab, 3 c., Mektebetu’l-îmân, Kahire, 1997 Reysûnî, Muntasır: eş-Şiʻru'n-nesevi fi'l-Endelus, Beyrut, Dar Mektebeti’l-Hayat, 1978. Saʻîd, Muhammed Mecîd: eş-Şiʻr fî ʻasri’l-Murâbitîn ve’l-Muvahhidîn bi’l-Endelus, Dâru’r-râye, Ürdün, 2008. Şekʻa, Mustafa: el-Edebu’l-Endelusî mevdûʻâtuhu ve funûnuhu, Dâru’lʻilm li’l-melâyîn, Lübnan.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 28 Kasım 2017 |
| Kabul Tarihi | 28 Aralık 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 17 Sayı: 45 |