Öz
"Mulamma’"
(macaronic), which is defined as a poetic composition containing verses in
Arabic and others in Persian providing that the same rhyme and meter, has
appeared in the tenth century Persian Literature. This type of poem whose
pioneer is Şehîd-i Belḫî, has seen in the poems of eminent poets such as Senâî,
Jalalu’d-Dîn Rumî, Sa’dî Shirâzî, Ḥâfıẓ who are a mastery over both languages.
In this work, it’s been surveyed the
literary identity and the life of ‘Abdu’l-Wâsi’ Jabalî who isn’t as famous as
the poets mentioned but lived in the twelfth century that is known as one of
the poet of "zu’l-belagateyn"
who has knowledge in depth about Arabic and Persian Language. Jabalî, who is
among the important poets such as Mes‘ûd-i Sa‘d,
Abu’l-Faraj Rûnî, Senâî attracting attention by contributing to the evolution
of the poetry style of Persian, didn’t only use Arabic words frequently in his
odes, but also he wrote the poem of mulamma’. In this context the mulamma of
Jabalî which indited it by a couplet in Arabic and a couplet in Persian, has
been presented which was surveyed in terms of language and literary style
that’s been translated from both Arabic and Persian Literature. Furthermore, it
has been mentioned place of mulamma’ in both literature and it has been tried
to express the effect of Arabic on Persian Language and Literature and its
importance at that time.
Anahtar Kelimeler
Persian Literature Arabic Literature Iran Persian Poem Mulamma’ ‘Abdu’l-Wâsi’ Jabalî
Kaynakça
- KAYNAKÇA‘Akkâvî, İn‘âm Fevvâl, el-Mu’cemu’l-Mufaṣṣal fî ‘Ulûmi’l-Belaga, Dâr’ul-Kutubi’l-İlmiyye, 2.bs, Beyrut 1996.el-Cevherî, İsmail b. Ḥammâd, eṣ-Ṣıḥâḥ,thk. Ahmed Abdulgafûr ‘Aṭṭâr, c.IV, Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 4.bs., Beyrut 1987.el-Ferâhîdî, Halîl b. Ahmed, Kitâbu’l-‘Ayn, thk. Mehdi el-Maḥzûmî, c.II, Dâr ve Mektebetu’l-Hilâl, Beyrut Bty. İbn Baṭṭûṭa, Ebû Abdullah, Rıḥletu İbn Baṭṭûṭa, nşr. Ekâdîmiyyetu’l-Memleketi’l-Magribiyye, c.II, Rabât 1417 h.İbn Dureyd, Ebûbekr b.el-Hasan, Cemheretu’l-Luga, thk. Remzî Munîr Ba‘lebekkî, c.II, Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, Beyrut, 1987.İbn Manẓûr, Muhammed b. Ebû Faḍl, Lisânu’l-‘Arab, c.VIII, Dâru Ṣâdır, 3.bs, Beyrut 1414 h.er-Râdûyânî, Muhammed b.‘Omar, Kitâb Tercümânu’l-Belaga, nşr. Ahmed Ateş, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul 1949.Rasûlî, Hüccet, Mülemma’ der Şi’r-i Farsî, byy. 1396.Safâ, Zebihullâh, Tarîh-i Edebiyât der İran, c.II, 13.bs, Tahran 1373.Safâ, Zebihullâh, Divân-i Abdulvâsi’-i Cebelî Be İhtimâm u Teshîh u Te’lîk, İntişarât-i Emîr-i Kebîr, 2.bs, Tahran bty.eş-Şidyâk, Ahmed Fâris, et-Tuḥfetu’l-Behiyye ve’t-Ṭurfetu’ş-Şehiyye, Dâru’l-Afâḳi’l-Cedîde, Beyrut 1981.Tibyâniyân, Dânişnâme-i Edeb-i Farsî; Edebî Farsî der Afganistan, c.III, Tahran 1378.et-Tehânevî, Muhammed b. Ali, Keşşâfu Iṣṭılâḥâti’l-Funûn ve’l-‘Ulûm, çev. Abdullah el-Ḥâlidî, Beyrut 1996.Yakub, Emîl Bedî‘, Mevsûa‘tu ‘Ulûmi’l-Lügati’l-Arabiyye, c.IX, Dâr’ul-Kutubi’l-İlmiyye, 9.bs, Beyrut 2006.ez-Zemaḥşerî, Ebu’l-Kâsım, Esâsu’l-Belaga, thk. Muhammed Bâsil ‘Uyûnu’s-Sûd, c.II, Dâr’ul-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.
Öz
kafiyede olmak koşuluyla bir mısra veya beyit Arapça, bir mısra veya beyit
Farsça olarak nazmedilen şiirlere verilen isim olan mülemma, X. yüzyılda Fars
Edebiyatı’nda ortaya çıkmıştır. Şehîd-i Belhî’nin öncüsü olduğu mülemma türü
şiir Senâî, Mevlana, Sa’dî Şirazî, Hâfız gibi Arapça’ya vakıf olan güzide
şairlerin şiirlerinde görülmüştür.
Bu çalışmada
adı geçen şairler kadar meşhur olmayan ancak XII. yüzyılda yaşamış, Fars
Edebiyatı’nda engin Arapça bilgisi ile tanınan "zu’l-belagateyn"
şairlerden Abdülvâsi-i Cebelî’nin hayatı ve edebî kişiliği hakkında bilgi
verilmiştir. Aynı yüzyılda Fars şiir üslûbunun değişimine katkı sağlayarak
döneme damgasını vuran Mes‘ûd-i Sa‘d, Ebu’l-Ferec Rûnî, Senâî gibi şairler
arasında yer alması açısından önem arz eden Cebelî, kasidelerinde Arapça
kelimeleri sıkça kullanmış ve karşımıza mülemma şairi olarak çıkmıştır. Bu
bağlamda Cebelî’nin bir beyit Arapça, bir beyit Farsça olarak kaleme aldığı kasidesi
tercüme edilip dil, üslûp açısından incelenerek, mülemma şiiri tanıtılmaya
çalışılmıştır. Ayrıca mülemmanın Fars ve Arap Edebiyatları’ndaki yerine
değinilmiş, o dönemde Arapça’nın Farsça üzerindeki etkisi ve önemi dile
getirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Mülemma Abdülvâsi-i Cebelî Fars Edebiyatı Arap Edebiyatı İran Fars şiiri Abdülvâsi-i Cebelî
Kaynakça
- KAYNAKÇA‘Akkâvî, İn‘âm Fevvâl, el-Mu’cemu’l-Mufaṣṣal fî ‘Ulûmi’l-Belaga, Dâr’ul-Kutubi’l-İlmiyye, 2.bs, Beyrut 1996.el-Cevherî, İsmail b. Ḥammâd, eṣ-Ṣıḥâḥ,thk. Ahmed Abdulgafûr ‘Aṭṭâr, c.IV, Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 4.bs., Beyrut 1987.el-Ferâhîdî, Halîl b. Ahmed, Kitâbu’l-‘Ayn, thk. Mehdi el-Maḥzûmî, c.II, Dâr ve Mektebetu’l-Hilâl, Beyrut Bty. İbn Baṭṭûṭa, Ebû Abdullah, Rıḥletu İbn Baṭṭûṭa, nşr. Ekâdîmiyyetu’l-Memleketi’l-Magribiyye, c.II, Rabât 1417 h.İbn Dureyd, Ebûbekr b.el-Hasan, Cemheretu’l-Luga, thk. Remzî Munîr Ba‘lebekkî, c.II, Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, Beyrut, 1987.İbn Manẓûr, Muhammed b. Ebû Faḍl, Lisânu’l-‘Arab, c.VIII, Dâru Ṣâdır, 3.bs, Beyrut 1414 h.er-Râdûyânî, Muhammed b.‘Omar, Kitâb Tercümânu’l-Belaga, nşr. Ahmed Ateş, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul 1949.Rasûlî, Hüccet, Mülemma’ der Şi’r-i Farsî, byy. 1396.Safâ, Zebihullâh, Tarîh-i Edebiyât der İran, c.II, 13.bs, Tahran 1373.Safâ, Zebihullâh, Divân-i Abdulvâsi’-i Cebelî Be İhtimâm u Teshîh u Te’lîk, İntişarât-i Emîr-i Kebîr, 2.bs, Tahran bty.eş-Şidyâk, Ahmed Fâris, et-Tuḥfetu’l-Behiyye ve’t-Ṭurfetu’ş-Şehiyye, Dâru’l-Afâḳi’l-Cedîde, Beyrut 1981.Tibyâniyân, Dânişnâme-i Edeb-i Farsî; Edebî Farsî der Afganistan, c.III, Tahran 1378.et-Tehânevî, Muhammed b. Ali, Keşşâfu Iṣṭılâḥâti’l-Funûn ve’l-‘Ulûm, çev. Abdullah el-Ḥâlidî, Beyrut 1996.Yakub, Emîl Bedî‘, Mevsûa‘tu ‘Ulûmi’l-Lügati’l-Arabiyye, c.IX, Dâr’ul-Kutubi’l-İlmiyye, 9.bs, Beyrut 2006.ez-Zemaḥşerî, Ebu’l-Kâsım, Esâsu’l-Belaga, thk. Muhammed Bâsil ‘Uyûnu’s-Sûd, c.II, Dâr’ul-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Mayıs 2018 |
| Kabul Tarihi | 24 Mayıs 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 18 Sayı: 46 |