OKUL ÖNCESİ DÖNEMDEKİ ÇOCUKLARIN ANNELERİNİN ÇOCUK YETİŞTİRME TUTUMLARI İLE EBEVEYN ÖZ YETERLİLİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2014, Cilt: 9 Sayı: 4, 394 - 402, 07.10.2014

Elif Yılmaz Gülden Uyanık Balat

Öz

Okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerin çocuk yetiştirme tutumları ile ebeveynlik öz yeterlilik algılarının karşılaştırmalı olarak incelendiği bu araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2013-2014 eğitim öğretim yılında İstanbul’da seçkisiz küme örnekleme yöntemiyle seçilen okul öncesi eğitim kurumuna devam eden ve araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden 94 çocuğun anneleri oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu, Holloway (2005) tarafından geliştirilen ve Türkçe uyarlaması Zembat ve arkadaşları (2008) tarafından yapılan Berkeley Ebeveyn Öz Yeterlilik Ölçeği – Okul Öncesi Formu ve Schaefer ile Bell tarafından geliştirilen ve 1978’de Le Comte ve arkadaşları tarafından Türkçe’ye uyarlanan Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği – PARI kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği’nin “Aşırı Koruyucu Tutum” ve “Baskıcı ve Disipliner Tutum” alt boyutlarından elde edilen değerlerin,  Ebeveyn Öz Yeterlilik Ölçeği’nin “Anneliğe Özgü Strateji” alt boyutundan elde edilen değerlerin anlamlı bir yordayıcısı olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi, Ebeveyn Öz Yeterlilik, Çocuk Yetiştirme, Aşırı Koruyucu Tutum, Baskıcı ve Disipliner Tutum

Kaynakça

• • Ağır, M., Akbağ, M., Aydın, B., Tuzcuoğlu, S. ve Yaycı, L., (2005). Gelişim ve öğrenme. (Edit: B. Aydın) İstanbul: Nobel Yayınevi. ISBN: 978-605-133-669-5.
• • Anthony, L.G., Anthony, B.J., Glanville, D.N., Naiman, D.Q., Waanders, C., and Shaffer, S.,(2005). The relationship between parenting stress, parenting behaviour and preschoolers’ social competence and behaviour problems in the classroom. Infant and Child Development, 14, 133-154. DOI: 10.1002/icd.385.
• • Ayyıldız, T., (2005). Zonguldak il merkezinde 0-6 yaş çocuğu olan annelerin çocuk yetiştirme tutumları. (Yüksek Lisans Tezi) Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
• • Belegeman, T., (2005). Annede depresyonun bebeklik ve erken çocukluk dönemi üzerinde etkileri. (Edit: Ö.İ Ertem) Gelişimsel Pediatri (211-223). Ankara: Çocuk Hastalıkları Araştırma Vakfı.
• • Belsky, J., (1984). The determinants of parenting: A process model. Child Development, 55, 83-96. DOI:10.2307/1129836.
• • Büyüktaşkapu, S., (2012). Annelerin özyeterlik algıları ile 1-3 yaş arasındaki çocuklarının gelişimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 18-30.
• • Cavkaytar, A., Aksoy, V. ve Ardıç, A., (2014). Ebeveyn öz yeterlik ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışmasının güncellenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 4(1), 69-76.
• • Coleman, P.K. and Karraker, K.H., (2003). Maternal self-efficacy beliefs, competence in parenting, and toddlers’ behavior and developmental status. Infant Mental Health Journal, 24(2), 126–148. DOI: 10.1002/imhj.10048
• • Condrad, B., Gross, D., Fogg, L., and Ruchala, P., (1992). Maternal confidence, knowledge, and quality of mother-toodler interactions: A preliminary study. Infant Mental Health Journal, 13, 353-362. DOI: 10.1002/1097.
• • Darling, N. and Steinberg, L., (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113, 487-496.
• • Demiriz, S. ve Öğretir, A.D., (2007). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:15 No:1, 105-122.
• • Gross, D. and Rocissano, L., (1988). Maternal confidence in toodlerhood: its measurement for clinical practice and research. Nurse Practitioner, 13, 19-29.
• • Holden, E.W. and Banez, G.A., (1996). Child abuse potential atid parentitig stress within maltreating families. Journal of Fatnily Violence, (I),1-12.
• • Hoover-Dempsey, K.V. and Sandler, H.M., (1997). Why do parents become involved in their children’s education?. Review of Educational Research, 67, 3-42. DOI: 10.3102/00346543067001003.
• • Jones, T.L. and Prinz, R.J., (2005). Potential roles of parental self-efficacy in parent and child adjustment: A review. Clinical Psychology Review, 25 (3), 341-363. DOI: 10.1016/j.cpr.2004.12.004.
• • Karakoç Demirkaya, S. ve Abalı, O., (2012). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi dönem davranış sorunları ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13, 67-74.
• • Mash, E., Johnson, C. and Kovitz, K., (1983). A comparison of the mother‐child interactions of physically abused and non‐abused children during play and task situations. Journal of Clinical Child Psychology, 12, 337-346.
• • Mızrakçı, Ş., (1994). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarına etki eden faktörler: demografik özellikleri, kendi yetiştiriliş tarzları, çocuk gelişimine ilişkin bilgi düzeyleri ve çocuğun mizacına ilişkin algıları. (Yüksek Lisans Tezi) Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• • Oettingen, G., (1995). Cross-cultural perspective on self-efficacy. (Edit: A. Bandura). New York: Cambridge University Press. 149-176. ISBN 0—521-47467-1.
• • Öner, N., (1996). Türkiye’de Kullanılan Psikolojik Testler. 2. Baskı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• • Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F.,(2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 2, ss:19-34.
• • Senemoğlu, N., (2002). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• • Şanlı, D. ve Öztürk, C., (2012). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 31-48.
• • Tatlı, S., Selimoğlu, H. ve Bademci, D., (2012). Çocukları okul öncesi eğitime devam eden annelerin aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, 101-114. (ISSN: 1309-6672).
• • Teti, D. and Gelfand, D., (1991). Behavioral competence among mothers of infants in the first year: The mediational role of maternal self‐efficacy. Child Development, 62(5), 918-929. DOI: 10.1111/j.1467-8624.1991.tb01580.x.
• • Uyanık Balat, G., (2007). İlköğretime başlayan çocukların anne babalarının çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi eğitimden yararlanma düzeylerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, Cilt: 32, Sayı: 143, ss:89-99.
• • Wells-Parker, E., Miller, D.I., and Topping, S., (1990). Development of control of outcome scales and self efficacy scales for women in four life roles. Journal of Personality Assesment, 54, ss:564-575.
• • Zembat, R., Uyanık Balat, G., Çinko, M., Şengül, L. ve Acar, M., (2008). Anasınıfındaki çocukların ailelerinin özyeterlilik düzeylerinin incelenmesi. International Conference of Educational Science, Kıbrıs, (ICES’08) 23-25 June 2008, (Edit. B. Özer, H. Yaratan, H. Caner) vol.3, ISBN 975-8401-66-1, 2009.