OLBA’DA MÖ 1. YÜZYILDA YAŞANAN HAREKETLİLİK ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Yıl 2019, Sayı: 27, 345 - 368, 25.07.2019

Tuna Akçay

Öz

Magnesia Savaşı’nda III. Antiokhos ağır bir yenilgiye uğrayınca, Seleukoslar Torosların gerisine çekilmiştir. Bu dönemden itibaren Dağlık Kilikia’da birçok kentte ticari ve sosyal anlamda bir durgunluk başgöstermiştir. MÖ 2. yüzyılın ikinci yarısı ile Pompeius’un seferine kadarki süreçte; Seleukosların egemen olduğu bölgeler üzerindeki hakimiyetlerini kaybetmetmeleri, Roma’nın VI. Mithradates ile yaptığı savaşlar bu dönemdeki kaotik ortamın nedenlerindendir. Aynı zamanda Seleukosların denizler üzerindeki otoritesinin ortadan kalkması ve Mithradates’in Roma’ya karşı eşkıyaları desteklemesi Akdeniz’de uzun süren istikrarsızlığın nedenlerindendir. Ayrıca bu otorite boşluğunun doğurduğu korsanlık yüzünden  kentler boşalmış, düzenli-legal ticaret yavaşlamış, üretim durma noktasına gelmiş, insanlar geçinebilmek için korsanlık yapmaya başlamıştır. Bunun yanında korsanların nerelerde yaşadığı, saklandığı konusu bilim insanları tarafından birçok kereler tartışılmıştır. Olba’nın MÖ 1. yüzyıla ait arkeolojik buluntuları olan sikkeler ve DSA seramikleri ve cam buluntuları bu makalede detaylandırılmış olup, bu veriler ışığında Pompeius’un korsanlığa son vermesi ile yapmış olduğu düzenlemelerden Olba’nın da etkilendiği, kentte nüfusunun arttığı ve ticaretinin bu dönemden itibaren hızlandığı önerilmektedir. Bu çalışmada korsanların Doğu Dağlık Kilikia’da yaşadığı düşüncesine destek olabilecek Olba buluntusu bir Kolophon sikkesi de tanıtılmakta ve siyasi tarih perspektifinden bakılarak bir öneride bulunulmaktadır. Özellikle kentteki nüfusun ve ticaretin kanıtı olan sikkeler ve seramikler de incelenmektedir. Kentte 32 adet MÖ 1. yüzyıla ait sikke ele geçmiştir. Bunlar, Elaiussa, Korykos, Seleucia ad Calycadnum, Soloi ve Tarsus sikkeleridir. Literatürde  bu sikkelere geniş tarih aralıkları olan MÖ 1. yüzyıl  ya da MÖ 2. – 1. yüzyıl gibi tarihler önerilmiştir. Ancak bu sikkeler daha dar bir tarih aralığına çekilebilir. Elaiussa sikkeleri bu konuda bilgi vermektedir. Özellikle literatürde ethnikonunda EΛAIOYΣIΩN yazan, MÖ 1. yüzyıla tarihlendirilen Elaiussa sikkelerin tarihlerini daha da özelleştirmek mümkündür. Bunlar için MÖ 12 yılı en geç tarih sınırıdır çünkü,  bu tarihten sonra Elaiussa sikkeleri kentin adı “Elaiussa Sebaste” olarak belirtilerek basılmıştır. Öte yandan, Pompeius’un korsanlığı bitirişi ve VI. Mithridates’e karşı kazandığı zafer yani MÖ 67 yılı Elaiussa sikkeleri için en erken basım tarihi olarak düşünülebilir. Bu kadar kaotik bir ortamda ve otoritenin olmadığı bir süreçte (MÖ 1. yüzyıl ile MÖ 67 yılı arası) sikke basacak bir kentin olması beklenemez. Bu çalışmada Olba’dan gelen arkeolojik ve nümizmatik veriler ışığında kentteki koşulların değerlendirmesi yapılacaktır

Anahtar Kelimeler

Olba, Korsanlar, Pompeius, DSA

Kaynakça

• Zoroğlu 1986 Zoroğlu, L., “Samsat’da Bulunan Doğu Sigillataları ilk Rapor”. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi 3, 61-100. Yeğin 2016 Yeğin, Y., “Olba Manastırında İşlik Kazısı ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi”, Seleucia VI, 203-221. Yıldız 2006 Yıldız, V., Tarsus Cumhuriyet Alanı Kazısında Bulunan Doğu Sigillataları A Grubu Seramikleri (Selçuk Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya.