ORTA KARADENİZ BÖLGESİ İÇİN GELİŞTİRİLEN REZENE (Foeniculum vulgare Mill. var. Dulce) HATLARININ VERİM VE UÇUCU YAĞ ORANLARININ STABİLİTE ANALİZİ

Yıl 2012, Cilt: 27 Sayı: 1, 23 - 30, 02.01.2012

Arslan Uzun Kudret Kevseroğlu Hüseyin Özçelik Serkan Yılmaz

https://doi.org/10.7161/anajas.2012.v27n1.2330

Cited By: 2

Öz

Umbelliferae familyasına mensup önemli bir baharat bitkisi olan Rezenenin, anavatanı Batı Asya ve Akdeniz ülkeleridir. Ülkemizde sınırlı ölçülerde tarımı yapılıp, Karadeniz Bölgesinde de yetiştirilebilmektedir. Bu çalışmada saf hat seleksiyon yöntemi ile elde edilen 9 hat ve 1 kontrol (Afyon populasyonu) çeşidin değişik çevre koşullarında adaptasyon kabiliyetleri ile stabilite parametreleri belirlenmeye çalışılmıştır. Uçucu yağ oranı bakımından 55B127, 55B197 ve 55A69 nolu hatlar en stabil hatlar olarak görülürken, bunlardan en fazla verime sahip 55A69 nolu hattın uçucu yağ oranı bakımından tüm çevre şartlarında iyi uyum gösterdiği belirlenmiştir. Bu hattın tüm çevre şartlarına iyi uyum gösterdiği ancak kötü (kurak) şartlarda veriminin düştüğü tespit edilmiştir.


DETERMINATION OF SOME AGRICULTURAL TRAITS OF CORIANDER (Foeniculum vulgare Mill. var. Dulce) LINES DEVELOPED FOR THE MIDDLE BLACK-SEA REGION OF TURKEY AND STABILITY ANALYSIS ON THE YIELD AND QUALITY TRAITS

Fennel, which belongs to the family Umbelliferae, is an important spice plant. The Western Asia and Mediterranean countries are known as the native land of it. Fennel, which is cultivated to a limited extent in Turkey, is also grown in the Black Sea Region. In this study, the stability parameters and adaptation capabilities of 9 lines, which have been obtained by pure line selection method and a control variety (Afyon population) were determined in different environmental conditions. While the lines named 55B127, 55B197 and 55A69 were found to be the most stable lines in terms of volatile oil content, the line 55A69, which gave the greatest yield, well adapted to all environmental conditions with respect to volatile oil content. Even though the line 55A69 showed a good response to all environment conditions, its yield was negatively influenced by arid environment conditions.

Anahtar Kelimeler

Rezene, Tane Verimi, Uçucu yağ oranı, Stabilite; Fennel, seed yield, and volatile oil content, stability

ORTA KARADENİZ BÖLGESİ İÇİN GELİŞTİRİLEN REZENE (Foeniculum vulgare Mill. var. Dulce) HATLARININ VERİM VE UÇUCU YAĞ ORANLARININ STABİLİTE ANALİZİ

Öz

Apiaceae (Umbelliferae) familyasına mensup önemli bir baharat bitkisi olan Rezenenin, anavatanı Batı Asya ve Akdeniz ülkeleridir. Ülkemizde sınırlı ölçülerde tarımı yapılıp, Karadeniz Bölgesinde de yetiştirilebilmektedir. Bu çalışmada saf hat seleksiyon yöntemi ile elde edilen 9 hat ve 1 kontrol (Afyon populasyonu) çeşidin değişik çevre koşullarında adaptasyon kabiliyetleri ile stabilite parametreleri belirlenmeye çalışılmıştır. Uçucu yağ oranı bakımından 55B127, 55B197 ve 55A69 nolu hatlar en stabil hatlar olarak görülürken, bunlardan en fazla verime sahip 55A69 nolu hattın uçucu yağ oranı bakımından tüm çevre şartlarında iyi uyum gösterdiği belirlenmiştir. Bu hattın tüm çevre şartlarına iyi uyum gösterdiği ancak kötü (kurak) şartlarda veriminin düştüğü tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Rezene, tane verimi, uçucu yağ oranı, stabilite

Kaynakça

• Anonim, 1999. İhracatı Geliştirme Merkezi (İGEME) Kayıtları, Ankara.
• Anonim, 2008. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü. Samsun ve Amasya illerine ait 2008 yılı iklim verileri ve uzun yıllar iklim ortalamarı.
• Arabacı, O., Bayram, E., 2005. Rezenede (Foeniculum vulgare Mill.) Farklı Ekim Zamanı ve Tohumluk Miktarının Verim Bazı Önemli Özellikler Üzerine Etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi 5-9 Eylül 2005, Antalya
• Arslan, N., 1990 Ülkemizde Tıbbi Bitkiler ve Önemi. Tarımda Kaynak. 1:11-13.
• Baydar, H., 2005. Tıbbi ve Aromatik ve Keyf Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi SDÜ Yayın No: 51: 154 s.
• Bozoğlu, H. Gülümser, A, 2000. Kuru Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Tarımsal Özelliklerin Genotip Çevre İnteraksiyonları ve Stabilitelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24, 211-220.
• Ceylan, A., 1997. Tıbbi Bitkiler II (Uçucu Yağ Bitkileri) Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayını No.:481.
• Davıs, P.H., 1982. Flora of Turkey and The East Agean Islands. Labiatae, University Press, Edinburg Volume 7, p 462-463.
• Eberthart, S.A. , Russel, W.A., 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Science, 6,36-40.
• Emeklier, H.Y., Birsin, M.A., 2000. Mısırda verim ve bazı verim öğelerinin adaptasyonu ve stabilite analizi. A.Ü.Z.F. Tarım Bil. Dergisi, Cilt:6 (4).
• Finlay, K.W., Wilkinson, G.N., 1963. The analysis of adaptation in a plant-breeding programme. Aust., J. Agric. Res.14:742-754.
• Francis, T.R., Kannenberg, L.W., 1978. Yield Stabilty studies in short season maize. Can. J. Plant Sci. 58 1029- 1034.
• Karaca, A., Kevseroğlu, K., 1999 Farklı Orjinli Kişniş (Coriandrum sativum L.) ve Rezene (Feoniculum vulgare Mill.) Bitkilerinin Önemli Tarımsal Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. J.,Agric., Fac. O.M.U., 14(2):65- 77.
• Keser, M., Bolat, N., Altay, F., Çetinel , M.T., Çolak, N., Sever, A.L., 1999. Çeşit geliştirme çalışmalarında bazı stabilite parametrelerinin kullanımı. Hububat Semp., s.64-69, Konya.
• Özberk, İ., 1990. Genotip x Çevre İnteraksiyonu. Seminer TOKB Güney Doğu Anadolu Tar.Araşt.Enst.Md. Derlemeler:1.
• Özgen, M. 1994. Orta Anadolu koşullarında kışlık arpanın verim ve verim öğelerinde adaptasyon ve stabilite analizi. Tr. J. Of Agriculture and Forestry. 18: 169-177.
• Özkan, F., Gürbüz, B., 2000. Tatlı Rezene (Foeniculum vulgare Mill.var.dulce)’de Bitki Sıklığının Verim ve Verim Özellikleri Üzerine Etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi (9) 1-2.
• Tuğay, M.E., Yılmaz, G. 1994. Patateste Çeşit Çevre Etkileşimleri, Tarla Bitkileri Kongresi 25-29 Nisan 1994-İzmir. Bitki Islahı Bildirileri Cilt 2, 145-149.