SAMSUN’DA ÖRTÜ ALTI HIYAR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE ÖNEMLİ ZARARLI AKAR TÜRÜ Tetranychus cinnabarinus Boisduval (ACARİNA: TETRANYCHİDAE)’UN MÜCADELESİNDE PREDATÖR AKAR Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (ACARİNA: PHYTOSEİİDAE)’İN ETKİNLİĞİ

Yıl 2009, Cilt: 24 Sayı: 3, 147 - 157, 29.11.2009

Rana Akyazı Osman Ecevit

Öz

Samsun’da, sera hıyarlarında, Phytoseiulus persimilis Athias- Henriot’in üç farklı salım oranı (1:10, 1:20, 1:30)’nın Tetranychus cinnabarinus Boisduval (Acarina: Phytoseiidae: Tetranychidae) yoğunluğu üzerindeki etkinliği çalışılmıştır. Tesadüf parselleri deneme desenine göre yapılan araştırmada ilaçlı ve ilaçsız kontrol ile birlikte toplam beş uygulama parseli düzenlenmiştir. İlaçlı kontrol parselinde tetronik asit türevi, lipid sentezi engelleyici yeni bir akarisit olan spirodiclofen (Envidor SC 240) 240 g l-1 kullanılmıştır. En düşük T. cinnabarinus yoğunluğu 2004 yılında 1:10 salım oranında oluşmuş ve bunu ilaçlı, 1:20, 1:30 ve ilaçsız kontrol parselleri takip etmişken, 2005 yılında en düşük yoğunluk 1:10 salım oranında oluşmuş fakat bunu 1:20, ilaçlı, 1:30 ve ilaçsız kontrol parselleri takip etmiştir. Çalışma sonuçları, avcı: av oranı 1:10 olacak şekilde yapılan P. persimilis salımı ile T. cinnabarinus’un kontrol edilebildiği, ancak 1:30 oranında yapılan salım ile yeterli kontrolün sağlanamayacağını göstermiştir. Çalışmada T. cinnabarinus ve P. persimilis’in en yüksek yoğunluklarına temmuz- ağustos döneminde ulaştıkları da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Phytoseiulus persimilis, Tetranychus cinnabarinus, Sera, Hıyar, Samsun

SAMSU ’DA ÖRTÜ ALTI HIYAR YETİŞTİRİCİLİĞİ DE Ö EMLİ ZARARLI AKAR TÜRÜ Tetranychus cinnabarinus Boisduval (ACARİ A: TETRA YCHİDAE)’U MÜCADELESİ DE PREDATÖR AKAR Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (ACARİ A: PHYTOSEİİDAE)’İ ETKİ LİĞİ

Öz

Samsun’da, sera hıyarlarında, Phytoseiulus persimilis Athias- Henriot’in üç farklı salım oranı (1:10, 1:20, 1:30)’nın Tetranychus cinnabarinus Boisduval (Acarina: Phytoseiidae: Tetranychidae) yoğunluğu üzerindeki etkinliği çalışılmıştır. Tesadüf parselleri deneme desenine göre yapılan araştırmada ilaçlı ve ilaçsız kontrol ile birlikte toplam beş uygulama parseli düzenlenmiştir. İlaçlı kontrol parselinde tetronik asit türevi, lipid sentezi engelleyici yeni bir akarisit olan spirodiclofen (Envidor SC 240) 240 g l-1 kullanılmıştır. En düşük T. cinnabarinus yoğunluğu 2004 yılında 1:10 salım oranında oluşmuş ve bunu ilaçlı, 1:20, 1:30 ve ilaçsız kontrol parselleri takip etmişken, 2005 yılında en düşük yoğunluk 1:10 salım oranında oluşmuş fakat bunu 1:20, ilaçlı, 1:30 ve ilaçsız kontrol parselleri takip etmiştir. Çalışma sonuçları, avcı: av oranı 1:10 olacak şekilde yapılan P. persimilis salımı ile T. cinnabarinus’un kontrol edilebildiği, ancak 1:30 oranında yapılan salım ile yeterli kontrolün sağlanamayacağını göstermiştir. Çalışmada T. cinnabarinus ve P. persimilis’in en yüksek yoğunluklarına temmuzağustos döneminde ulaştıkları da belirlenmiştir

Kaynakça

• Akyazı, 2007. Samsun’da örtü altı hıyar yetiştiriciliğinde önemli olan zararlı akar türü Tetranychus cinnabarinus Boisduval (Acarina: Tetranychidae)’un mücadelesinde predatör akar Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acarina: Phytoseiidae)’in kullanımı. Doktora tezi. O. M. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Anonymous, 1999a. Spider mite control-Phytoseiulus persimilis, Mesoseiulus longipes, eoseiulus californicus, Galendromus occidentalis.
• http://www.buglogical.com/spiderMiteControl_control_spi derMites/spiderMiteControl.asp
• Anonymous, 1999b. Spider mite control. http://www.biconet.com/biocontrol/longipes.html
• Anonymous, 1999c. Spider mite control. http://www.biconet.com/biocontrol/californicus.html
• Anonymous, 2001a. Phytoseiulus persimilis. http://www.benemite.com/ppersimilis.htm
• Anonymous, 2001b. Red spider mites. http://www.greengardener.co.uk/rsm.htm
• Anonymous, 2003a. Samsun tarım il müdürlüğü verileri
• Anonymous, 2003b. Spidermite predators fact sheet & release instructions. http://www.naturescontrol.com//triplethreat.html
• Anonymous, 2004. Statistical Data. http://www.fao.org
• Bostanian, N. J., Trudeau, M. and Lasnier, J., 2003. Management of the two-spotted spider mite, Tetranychus urticae (Acari: Tetranychidae) in egg plant fields. Phytoprotection, 84: 1-8.
• Campell C.A.M. and Lilley, R., 1999. The effect of timing and rates of release of Phytoseiulus persimilis against Two-spotted spider mite Tetranychus urticae on dwarf hops. Biol. Sci. Technol, 9: 453-465.
• Casey, C. A. and Parrella, M. P., 2005. Evaluation of a mechanical dispenser and interplant bridges on the dispersal and efficacy of the predator, Phytoseiulus persimilis (Acari: Phytoseiidae) in greenhouse cut roses. Biol. Cont., 32: 130-136.
• Cobanoglu, S. ve Ozman, S.K. 2002. Beneficial mites species of hazelnut orchard ecosystems from the black sea region of Turkey. Proceedings of the 2nd meeting of WG 4: Prague 30-31 st May 2002, Bio-control of arthropod pests in the stored products, 91-99.
• Coop L., Rosetta, R. and Croft, B., 1997. Release calculator and guidelines for using eoseiulus fallacis to control Two-spotted spider mites in strawberry. http://pnwpest.org/ipm/mcalc.htm
• Çakmak, Đ., Başpınar, H. and Madanlar, N., 2005. Control of carmine spider mite Tetranychus cinnabarinus Boisduval by the predatory mite Phytoseiulus persimils (Athias-Henriot) in protected strawberies in Aydın, Turkey. Turk. J. Agric. For., 29: 259-265.
• Çobanoğlu, S., 1987. Avcı akar Amblyseius potentiliae (Garman) (Acarina: Phytoseiidae)’nin taksonomik bazı özellikleri üzerine araştırmalar. Bit. Kor. Bült., 27 (12): 37-54.
• Çölkesen, T., 1995. Değişik sıcaklık ve orantılı nem ortamlarında avcı akar Amblyseius longispinosus Evans (Acarina: Phytoseiidae)’un biyolojisi, beslenme özellikleri, yaşam çizelgeleri, sera ve tarla koşullarında etkinlikleri. Doktora tezi. Çukurova Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Çölkesen Özşişli, T. ve Şekeroğlu, E., 2004. Tarla koşullarında farklı avcı: av yoğunluklarında pamuk bitkisi üzerinde Amblyseius longispinosus (Evans) (Acarina: Phytoseiidae)’un Tetranychus cinnabarinus (Boisd.) (Acarina: Tetranychidae) üzerine etkisi. J. Sci. Engin., 7(2): 108-113.
• Düzgüneş, Z., ve Çobanoğlu, S., 1983. Tetranychus urticae Koch ve Tetranychus cinnabarinus (Boisduval) (Acarina: Tetranychidae)’un değişik sıcaklık ve nem koşullarında biyolojileri ve hayat tabloları. Bit. Kor. Bült., 23(4): 171-187.
• Düzgüneş, Z. ve Kılıç, S., 1983. Türkiye’nin önemli elma bölgelerinde bulunan Phytoseiidae (Acarina) türlerinin tespiti, bunlardan Tetranychus viennensis Zacher (Acarina-Tetranychidae) ile ilişkileri bakımından en önemli türün etkinliği üzerine araştırmalar. Doğ. Bil. Derg., 7(3): 193-205.
• Escudero, L. A. and Ferragut, F., 2005. Life history of predatory mites eoseiulus californicus and Phytoseiulus persimilis (Acari: Phytoseiidae) on four spider mite species as prey, with special reference to Tetranychus evansi (Acari: Tetranychidae). Biol. Cont., 32: 378-384.
• Gilkeson, L. A., 1984. Biological control methods for pests in commercial greenhouses. http://www.eap.mcgill.ca/publications/eap52.htm
• Hoddle, M. S., 1998. The biology and management of the persea mite Oligonychus perseae Tuttle, Baker, & Abbatiello (Acari: Tetranychidae). http://www.biocontrol.ucr.edu/mite1.html
• Huffaker, C.B., 1971. Biological Control. Plenum Press, Newyork.
• Ireson, J. E., Gourlay, A. H., Kwong, R. M., Holloway, R. J. and Chatterton, W. S., 2003. Host specificity, release and establishment of the gorse spider mite, Tetranychus lintearius Dufour (Acarina: Tetranychidae), for the biological control of gorse, Ulex europaeus L. (Fabacae), in Australia. Biol. Cont., 26: 117-127.
• Jarasik, V., 1990. Phytoseiulus persimilis and its prey Tetranychus urticae on glashouses cucumber and pepers: Key factor related to biological control efficiency. Act. Entomologica Bohemoslovaca, 8(7): 6.
• Joseph J. B. S., Bloem, K., Reitz, S. and Mizell, R., 2003. Use of radiation to sterilize two-spotted spider mite (Acari: Tetranychidae) eggs used as a food source for predatory mites. Flo. Entomol., 86(4): 389-394.
• Kazak, C., Çölkesen, T., Karut, K. and Şekeroğlu, E., 1997. Biological control of Tetranychus cinnabarinus by Phytoseiulus persimilis on greenhouse cucumber. Bull. IOBC/WPRS, 20(4): 215-220.
• Kazak, C., Çölkesen, T. ve Şekeroğlu, E., 1992a. Bromoprophylate uygulanmış serada domates (Lycopersicon esculentum) üzerinde Tetranychus cinnabarinus Boisd. (Acarina: Tetranychidae)’a karşı avcı akar Phytoseiulus persimilis A-H ve Amblyseius longispinosus Blommers (Acarina: Phytoseiidae)’un etkinliği ve Bemisia tabaci Genne’nin popülasyon gelişimi. Uluslararası Entegre Zirai Mücadele Simpozyumu, T. K. Bakanlığı, Zir. Müc. Enst., 15-17 Ekim, 92(1): 137.
• Kazak, C., Çölkesen, T., Zaman, K. ve Şekeroğlu, E., 1992b. Avcı akar Phytoseiulus persimilis A.-H. (Acarina: Phytoseiidae)’in sera koşullarında çilek (Fragaria vesca) üzerinde Tetranychus cinnabarinus’a karşı etkinliği (Acarina: Tetranychidae). Türkiye II. Entomoloji Kongresi, 145-155, 28–31 Ocak, Ankara.
• Kazak, C., Karut, K., Kasap, Đ., Kibritçi, C. and Şekeroğlu, E., 2002. The potential of the Hatay population of Phytoseiulus persimilis to control carmine spider mite Tetranychus cinnabarinus in strawberry in Silifke-Đçel, Turkey. Phytoparasitica, 30(5): 451-458.
• Kazak, C., Karut, K.ve Şekeroğlu, E., 2000. The population of dynamics and predation of Hatay strain of Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acari: Phytoseiidae) on the prey Tetranychus cinnabarinus Boisduval (Acari: Tetranychidae); effects of different initial prey and predator ratios on greenhouses cucumber. Bull. IOBC/WPRS, 23(1): 195-200.
• Kılınçer, N., Çobanoğlu, S. ve Has, A., 1990. Faydalı akarlardan Phytoseiulus persimilis A.H.’in kitle üretimi ve depolanma olanakları üzerine araştırmalar. Türkiye II. Biyolojik Mücadele Kongresi, 1-15, 26-29 Eylül, Ankara.
• Kılınçer, N., Çobanoğlu, S. ve Has, A., 1992a. Avcı akar Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acarina, Phytoseiidae)’in laboratuvar koşullarında farklı soya çeşitlerinde avcılık aktivitesi ve gelişimi üzerine araştırmalar. Türkiye II. Entomoloji Kongresi, 123-134, 28–31 Ocak, Adana.
• Kılınçer, N., Çobanoğlu, S. ve Has, A., 1992b. Avcı akar Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acarina, Phytoseiidae)’in sera koşullarında çeşitli bitkilerde biyolojik mücadelede kullanım olanakları üzerine araştırmalar. Türkiye II. Entomoloji Kongresi, 109– 121, 28-31 Ocak, Adana.
• Kılınçer, N., Çobanoğlu, S. ve Has, A., 1995. Avcı akar Phytoseiulus persimilis Athias ve Henriot (Acarina: Phytoseiidae)’in biyolojik özellikleri ve tüketim kapasitesi üzerine araştırmalar. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 20: 107-115.
• Kısmalı, Ş., Madanlar, N., Yoldaş, Z. ve Gül, A., 1999. Đzmir (Menemen)’de örtü altı çilek yetiştiricilinde kımızı örümceklere karşı avcı akar Phytoseiulus persimilis A.-H. (Acarina: Phytoseiidae)’in uygulama olanakları. Türkiye 4. Biyolojik Mücadele Kongresi, 201-214, 26-29 Ocak, Adana.
• Kim, Y. H., 2001. Control of two spotted spider mite (Tetranychus urticae) by a predatory mite (Phytoseiulus persimilis). http://www.agnet.org/library/eb/502a/
• Krishnamoorthy, A. and Mani, M., 1989. Effects of releases of Phytoseiulus persimilis in the control of two spotted spider mite on french beans. J. Biol. Cont., 3(1): 33-36.
• Kropezynska, D., Tomozyk, A., and Van. Lenteren, J. C., 1996. Development of Tetranychus urticae Koch., T. cinnabarinus Boisd. population on sweet pepper and P. persimilis (A.-H.) efectiviness in their control. Bull., OILB SROP, 19(1): 71-74.
• Lee, C.Y. and Lo, K.C., 1999. Mass rearing of Phytoseiulus persimilis Aathias-Henriot (Acari: Phytoseiidae). Chinese J. Entomol., Special Publication, 12: 151-159.
• Lesna, I., Conıjn, C. G. M., Sabelis, M. W. and Van Straalen, N. M., 2000. Biological control of bulb mite, Rhizoglyphus robini, by the predatory mite, Hypoaspis aculeifer, on lilies: predator-prey dynamics in the soil, under greenhouse and field conditions. Biol. Sci. Technol., 10: 179-193.
• Lilley R. and Campell, C. A. M., 1999. Biological, chemical and integrated control of two-spotted spider mite Tetranychus urticae on dwarf hops. Biol. Sci. Technol., 9: 467-473.
• Lindquist, R. K., 1998. Spider mites. http://floriculture.osu.edu/archive/may98/smites.html
• Lindquist, R. K., 1999. Predatory mite. http://floriculture.osu.edu/archive/apr99/premite1.html
• Loginova, E., Atanassov, N. and Georgiev, G., 1987. Biological control of pests and diseases in glasshouses in Bulgaria today and in the future. Bull., SROP/WPRS ‘Đntegrated control in glasshouses’Budapest (Hungary).
• McMurty, J.A. and Croft, B.A., 1987. Life-style of phytoseiid mites and their roles in biological control. Ann. Rev. Entomol., 42: 291-321.
• Mori, H., Saito, Y. and Nakao, H., 1990. Use of predatory mites for controlling spider mites (Acarina: Tetranychidae) in Japan. International Seminar On The Use Of Parasitoids and Predators to Control Agricultural Pests, , 305 Japan, 2-7 October 1989-1990, 22 pp Tukuba Science City, Ibaraki-ken.
• Nauen, R., Stumpf, N., Elbert, A., 2000. Efficacy of BAJ 2740, a new acaricidal tetramic acid derivative, on Tetranychid mite species resistant to conventional acaricides. Proceedings of the Brighton Crop Protection Conference – Pests and Diseases, 4D-9: 453-458.
• Nihoul, P., 1993. Controlling glasshouse climate influences the interaction between tomato glandular trichome, spider mite and predatory mite. Crop Protection, 12(6): 443-447.
• Opit, G. P., Nechols, J. R. and Margolies, D. C., 2003. Biological control of twospotted spider mites, Tetranychus urticae Koch. (Acari: Tetranychidae) using Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acari: Phytoseiidae) on ivy geranium: assesment of predator release ratios. Biol. Cont., 29: 445-452.
• Ozman, S.K., 2002. Kampimodromus aberrans (Oud.) (Mesostigmata: Phytoseiidae) as a predator of Phytoptus avellanae Nal. (Prostigmata: Phytoptidae).
• XI. International Congress of Acarology, Program and Abstract Book, 8-13 September, 2002, Merida, Yucatan, Mexico, 249-250.
• Ozman, S.K. and Cobanoğlu S., 2001. Current status of hazelnut mites in Turkey. Acta Horticulturae, 556: 479487.
• Ozman-Sullivan, S.K., Kazmierski, A. and Cobanoğlu, S., 2005. Alycina and Eupodina mites of hazelnut orchards in Turkey. VI. Int. Hazelnut Congress, 14-18 June 2004, Tarragona, Spain, Acta Horticulturae, 686: 401406.
• Ozman-Sullivan, S.K., 2006a. Life history of Kampimodromus aberrans (Oudemans) as a predator of Phytoptus avellanae Nalepa (Acari: Phytoseiidae, Phytoptidae). Exp. and Appl. Acarol., 38(1-2): 15-23.
• Ozman-Sullivan, S.K., 2006b. Phytoseius plumifer as a predator of Phytoptus avellanae Nal. (Prostigmata: Phytoptidae). XII. International Congress of Acarology, Program and Abstract Book, 21-26 August, 2006, Amsterdam, The Netherlands,152.
• Öncüer, C., Yoldaş, Z., Madanlar, N., ve Gül, A., 1994. Đzmir’de sera zararlılarına karşı biyolojik savaş uygulamaları. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi , 395-407, 25-28 Ocak, Bornova-Đzmir.
• Pickett, C. H., Gilstrap, F. E., Morrison, R. K. and Bouse, L. F., 1987. Release of predatory mites (Acari: Phytoseiidae) by aircroft for the biological control of predatory mites (Acari: Tetranychidae) infesting corn. J. Econ. Entomol., 80: 906-910.
• Rauch, N., Nauen, R., 2003. Resistance risk assessment for spirodiclofen in Tetranychus urticae (Acari: Tetranychidae): A biochemical approach. Pesticide Biochemistry and Physiology, 74: 91-101.
• Skirvin, D. and Fenlon, J. S., 2001. Plant species modifies the functional response of Phytoseiulus persimilis (Acari: Phytoseiidae) to Tetranychus urticae (Acari: Tetranychidae): implications for biological control. Bulletin of Entomological Research, 91: 61-67.
• Skirvin, D. J. and Williams, M. C., 1999. Differential effects of plant species on a mite pest (Tetranychus urticae) and its predator (Phytoseiulus persimilis): implications for biological control. Exp. Appl. Acarol., 23: 497-512.
• Şekeroğlu, E. ve Kazak, C., 1993. First record of Phytoseiulus persimilis (Acari: Phytoseiidae) in Turkey. Entomophaga, 38(3): 343-345.
• Van Lenteren, J. C. and Woets, J., 1988. Biological and integrated pest control in greenhouses. Ann. Rev. Entomol., 33: 239-269.
• Viss, R. and Barrera, A. J., 1997. Use of two predators Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acari: Phytoseiidae) and eoseiulus californicus (Mcgregor) (Acarı: Phytoseiidae) for the biological control of Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae) in roses in the bogota plateau http://www.actahort.org/books/482/482_38.htm
• Wachendorff, U., Brück, E., Elbert, A., Fischer, R., Nauen, R., Stumpf, N., Tiemann, R. , 2000. BAJ 2740: A novel broad spectrum acaricide. Proceedings of the Brighton Crop Protection Conference -Pests and Diseases, 2: 5358.
• Wachendorff, U., Nauen, R., Schnorbach, H. J., Rauch, N. and Elbert, A., 2002. The biological profile of spirodiclofen (Envidor®)-a new selective tetronic acid acaricide. Pflanzenschutz-Nachrichten Bayer, 55(2-3): 149-176.
• Yoldaş, Z., Madanlar, N. ve Gül, A., 1996. Đzmir’de seralarda patlıcan zararlılarına karşı biyolojik savaş olanakları üzerine araştırmalar. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi, 206-213, 24-28 Eylül, Ankara.
• Yoldaş, Z., Madanlar, N. ve Gül, A. ve Onoğur, E., 1999. Đzmir’de sebze seralarında entegre savaş uygulamaları üzerinde araştırmalar. Türkiye 4. Biyolojik Mücadele Kongresi, 215-234, 26-29 Ocak, Adana.
• Zhang, Z. Q. and Sanderson, J. P., 1995. Two spotted spider mite (Acarina: Tetranychidae) and Phytoseiulus persimilis (Acarina: Phytoseiidae) on greenhouses roses: spatial distribition and predator efficacy. J. Econ. Entomol., 88(2): 352-357.