AŞINMIŞ TOPRAKTA TÜTÜN ATIĞI VE PAM UYGULAMASININ EROZYONA KARŞI DUYARLILIK İLE AZOT VE FOSFOR YARAYIŞLILIĞINA ETKİLERİ

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 2, 218 - 224, 29.06.2006

Zekiye Coşkun Nutullah Özdemir Elif Öztürk

Öz

Bu çalışmanın amacı farklı düzeylerde aşınmaya uğramış bir toprağın özelliklerinin iyileştirilmesi ile domates bitkisi için yarayışlı azot ve fosfor kapsamlarına polyacrylamide (PAM) ve tütün atığı (TA) gibi çeşitli organik madde kaynaklarının etkilerinin belirlenmesidir. Araştırmada kullanılan toprak örnekleri Samsun yöresinde bulunan ve üzerinde tarım yapılan bir arazinin 0–20 cm derinliğinden alınmıştır. Araştırma konusu topraklar; ince bünyeli, düşük derecede organik madde içeriğine (%0.83–1.00) ve orta derecede alkali reaksiyona (pH, 8.0–8.1) sahiptirler. Bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre yürütülen çalışmada tütün atığı ve PAM düzenleyicileri topraklara kontrol dahil 4 farklı düzeyde ve üç tekerrürlü olarak uygulanmıştır. Dört haftalık inkübasyon periyodundan sonra bütün saksılarda domates bitkisi yetiştirilmiştir. Sonuç olarak organik madde uygulamasının aşınmış toprağın erozyon oranı değerini önemli ölçüde azalttığı, bitkilere elverişli azot ve fosfor miktarını ise artırdığı saptanmıştır. Uygulamaların etkinliği organik kaynağın çeşidine, uygulama dozuna ve toprak aşınım seviyelerine bağlı olarak değişmiştir. Tütün atığı erozyona karşı duyarlılık ile azot ve fosfor içerikleri üzerinde daha etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Erozyon, organik düzenleyiciler, aşınabilirlik, azot, fosfor

AŞINMIŞ TOPRAKTA TÜTÜN ATIĞI VE PAM UYGULAMASININ EROZYONA KARŞI DUYARLILIK İLE AZOT VE FOSFOR YARAYIŞLILIĞINA ETKİLERİ

Öz

Bu çalışmanın amacı farklı düzeylerde aşınmaya uğramış bir toprağın özelliklerinin iyileştirilmesi ile domates bitkisi için yarayışlı azot ve fosfor kapsamlarına polyacrylamide (PAM) ve tütün atığı (TA) gibi çeşitli organik madde kaynaklarının etkilerinin belirlenmesidir. Araştırmada kullanılan toprak örnekleri Samsun yöresinde bulunan ve üzerinde tarım yapılan bir arazinin 0–20 cm derinliğinden alınmıştır. Araştırma konusu topraklar; ince bünyeli, düşük derecede organik madde içeriğine (%0.83–1.00) ve orta derecede alkali reaksiyona (pH, 8.0–8.1) sahiptirler. Bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre yürütülen çalışmada tütün atığı ve PAM düzenleyicileri topraklara kontrol dahil 4 farklı düzeyde ve üç tekerrürlü olarak uygulanmıştır. Dört haftalık inkübasyon periyodundan sonra bütün saksılarda domates bitkisi yetiştirilmiştir. Sonuç olarak organik madde uygulamasının aşınmış toprağın erozyon oranı değerini önemli ölçüde azalttığı, bitkilere elverişli azot ve fosfor miktarını ise artırdığı saptanmıştır. Uygulamaların etkinliği organik kaynağın çeşidine, uygulama dozuna ve toprak aşınım seviyelerine bağlı olarak değişmiştir. Tütün atığı erozyona karşı duyarlılık ile azot ve fosfor içerikleri üzerinde daha etkili olmuştur

Anahtar Kelimeler

Erozyon, organik düzenleyiciler, aşınabilirlik, azot, fosfor

Kaynakça

• Alparslan, M., Güneş, A. , İnal, A., 1998. Deneme Tekniği. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayın No: 1501, Ders Kitabı. No: 455.
• Barthes, B., Azontonde, Boli, B. Z., Prat, C., Roose, E., 2000. Field –scale runoff and erosion in relation to topsoil aggregate stability in three tropical regions (Benin,Cameron, Mexico). Europen Journal of Soil Sci. 51.485–495.
• Bayraklı, F., 1987. Toprak ve Bitki Analizleri. Ondokuz Mayıs Üniv. Yayınları, Yayın No:17, Samsun. Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:143, Erzurum.
• Florchinger, F.A., Leihner, D.E., Steinmuller, N., Muller– Saman, K., EL– Sharkawy, M.A., 2000. Effects of artificial topsoil removel on sorghum,peanut and cassava yield. Journal of soil and water Cons. 55.334–340.
• Izaurralde, R.C., Solberg.E.D., Nyborg, M., Malhi, S.S., 1997. Immediate effects of topsoil removel on crop productivity loss and its restoration with commercial fertilizers. Soil and Tillage Research, 46: 251–259.
• Kacar, B., 1994. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri. Ankara Üni. Zir. Fak. Eğitim, Araş. ve Gel. Vak. Yay. No: 3.
• Lal, R., 1988. Soil Erosion Rsearch Methods. Soil and Water Conservation Society, p, 141–153.
• Mbagwu, J.S.C., Lal, R., Scott, T.W., 1984. Effects of desurfacing of Alfisols and Ultisols in southern Nigeria, Soil Sci. Soc. Am. J. 48, 828–833.
• Çizelge 6. Farklı düzeylerde düzenleyici karıştırılan topraklarda elverişli fosfor içeriği değerlerine ilişkin varyans analizi sonuçları
• Varyasyon kaynağı Serbestlik derecesi 2 Kareler ortalaması
• Alfa tipi hata ihtimali 0.63 0.00
• Erozyon düzeyi (A) Hata 1
• Düzenleyiciler(B) A*B Hata 2 Dozlar (C) A*C B*C A*B*C Hata 42 Genel 71 23.3 0.53 19488.6 438.92*** 38977.3 44.4 5723.4 76682.6 38341.3 1202.07*** 0.00 31.9 999393.1 56637.2 11280.9 55548.3 0.00 3 3760.3 216.13*** 0.00 6 9258.1 532.12*** 0.00 626.3 17.4 17539.2 1245284.7
• Mokma, D.L., Sietz, M.A., 1992. Effect of soil erosion on corn yields on Marlette soils in South Central Michigan, Journal of Soil and Water Conservation 47(4):325-27.
• Nelson, D.W., Sommers, L.E., 1982. Total Carbon, Organic Carbon and Organic Matter. In: A. L. Page(ed.) Methods of Soil Analysis, Part 2, Chemical and Microbiological Properties, Agronomy Monograph No. 9, p. 539-580, ASA Inc., SSSA Inc., Madison, WI, USA.
• Ngatunga E.L.N., Lal, R., Uriyo, A.P., 1984. Effects of surface management on runoff and soil erosion from some plots at Mlingano, Tanzania, Geoderma, 33:1-12.
• Olsen,S. R., Cole. V., Watanabe, F. S., Dean, L.A., 1954. Estimation of Available Phosphorus in Soils by Extraction With Sodium Bicarbonate , U. S. D. A.
• Olson, T.C., 1977. Restoring the productivity of a glacial till soil after topsoil removal. J. Soil Water Cons. 32: 130- 132.
• Özdemir, N., 2002. Toprak ve Su Koruma. OMÜ Ziraat Fak. Yay. Ders Kitabı. No: 22.
• Pimentel. D., Harvey, C., Resosudarmo, P., Sinclair, K., Kurz, D., McNair, M., Crist, S.. Shpritz, L., Fitton, L., kontrol Saffouri, R., Blair. R., 1995. Environmental and economic costs of soil erosion and conservation benefits. Science, 267: 1117-1123.
• Rowell, D.L., 1996. Soil Science Methods and Applications. Wesley Longman Limited , Harlow. ISBN 0 582 087848.
• Sojka, R. E., Lentz,R.D., Shainberg,I., Trout, T. J., Ross, C.W., Robbins, C.W., Entry, J. A., Aase, J. K., Bjornesberg, D.L., Orts, W. J., Westermann, D. T., Morishita,D.W ., Watwood, M. E., Spofford, T. L., Barvenik, F. W.,(in press). 2001. İrrigating with polyacrylamide (PAM) nine years and a milion acres of experience.
• Yurtsever, N., 1984. Deneysel istatislik metodlar. Tarim ve Köyişleri Bak. Köy Hizmetleri Gen. Müd. Toprak ve Düzenleyici Araş. Enst. Yayınları, Teknik yayın no: 56,169-181.
• Zibilski, L.M., Clapham,W.M., Rourke, R.V., 2000. Multiple applications of paper mill sludge in an agricultural system: Soil efffect .Journal of Environmental Quality . Madison. 29: 1925–1932.