Interim Regime After March 12, 1971 Military Intervention and the Effects to the Turkish Politics (1971-1974)

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 14, 655 - 676, 25.04.2018

Barış Ertem

https://doi.org/10.26466/opus.407560

Cited By: 2

Öz

On March 12, 1971, Prime Minister of
Republic of Turkey, Süleyman Demirel was given a memorandum by the soldiers.
This memorandum was soldiers’ second direct intervention to the civilian and
selected political power in the history of the Republic of Turkey. As a result
of this military intervention, ruling Prime Minister Süleyman Demirel and his
Justice Party Government (AP) fell from power. Impact of the military
intervention on Turkish politics was about three and a half years. In this
process, İsmet İnönü, the 34-year-old Chairman of the Republican People’s Party
(CHP) and second president of the Republic of Turkey, lost his place in the
party. Former general secretary, Bülent Ecevit, became the new Chairman of the
CHP. The memorandum also affected the presidential elections held in year of
1973. The soldiers and civilian politicians have faced about presidential
candidate. The candidate, who by Süleyman Demirel and Bülent Ecevit, elected as
president. The general elections were held in October, 1973. Republican
People's Party (CHP), led by Bülent Ecevit, has won the elections. But he had
to set up a coalition government. Ecevit did not want to set up a coalition
government with Süleyman Demirel. Ecevit has formed a coalition government with
Necmettin Erbakan-led National Salvation Party (MSP). As the result of
formation of this civilian coalition government, the interim regime has ended.

Anahtar Kelimeler

March 12, 1971 Military Memorandum, Justice Party (AP), Republican People’s Party (CHP)

12 Mart 1971 Askerî Müdahalesi Sonrası Ara Rejim ve Türkiye Siyasetine Etkileri (1971-1974)

Öz

12 Mart 1971 tarihinde dönemin Başbakanı
Süleyman Demirel’e askerler tarafından gönderilen muhtıra, Türkiye Cumhuriyeti
tarihinde askerlerin sivil ve seçilmiş siyasi iktidara yönelik doğrudan ikinci
müdahalesi olmuştur. Bu müdahaleyle iktidardaki Başbakan Süleyman Demirel ve
tek başına kurmuş olduğu Adalet Partisi Hükümeti iktidardan uzaklaştırılmıştır.
Muhtıranın ve askerin tekrar siyasete müdahalesinin etkileri, yaklaşık 3 buçuk
yıl kadar sürmüş, bu süre içerisinde, 1972 yılında CHP’nin 34 yıllık genel
başkanı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü,
partide düzenlenen olağanüstü kurultayı kaybederek yerini partinin Zonguldak
Milletvekili ve eski genel sekreteri Bülent Ecevit’e bırakmıştır. Muhtıranın
etkileri 1973 yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecine de yansımıştır.
Askerler ve sivil siyasetçiler, Cumhurbaşkanı adayı konusunda karşı karşıya
gelmiştir. İki sivil siyasi lider Süleyman Demirel ve Bülent Ecevit’in,
askerlerin gösterdiği Cumhurbaşkanı adayı Orgeneral Faruk Gürler’e karşı
işbirliği yaparak ortak aday belirlemeleri sonucu, Cumhurbaşkanlığı
seçimlerinde sivil siyasetçilerin dediği olmuştur. Cumhurbaşkanlığı
seçimlerinde yaşanan bu krizin de aşılmasından sonra, 1973 yılının Ekim ayında
genel seçimlerin yapılmasına karar verilmiştir. Belirlendiği tarihte ve yüksek
bir katılımla gerçekleşen bu genel seçimleri, Cumhuriyet Halk Partisi
kazanmıştır. Genel Başkan Ecevit, kendisinden sonra en yüksek oyu alan
Demirel’le bir koalisyon hükümeti kurmak istemediğinden, Milli Selamet Partisi
Genel Başkanı Necmettin Erbakan’la görüşmelere başlamıştır. Bu görüşmeler
sonucunda, Bülent Ecevit, 1974 yılının Şubat ayında Necmettin Erbakan ile ortak
bir koalisyon konusunda anlaşmıştır. CHP-MSP Hükümeti’nin kurulmasıyla,
yaklaşık 3 buçuk yıl süren 12 Mart 1971 ara rejim süreci sona ermiştir.

Anahtar Kelimeler

12 Mart 1971 Muhtırası, Adalet Partisi (AP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)

Kaynakça

• Ak Günlere: CHP 1973 Seçim Bildirgesi, Yayın yeri belirsiz, 1973
• Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 10, Toplantı 12, 7 Mart 1973
• Cumhuriyet, 11 Eylül 1973
• Cumhuriyet, 13 Mart 1971
• Cumhuriyet, 15 Mayıs 1972
• Cumhuriyet, 17 Nisan 1972
• Cumhuriyet, 2 Mart 1973
• Cumhuriyet, 2 Mart 1973
• Cumhuriyet, 27 Mart 1973
• Cumhuriyet, 3 Nisan 1973
• Cumhuriyet, 6 Mart 1973
• Cumhuriyet, 6 Mart 1973
• Cumhuriyet, 7 Mart 1973
• Ertem, B. (2014), “Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde Asker-Sivil İlişkileri (1923-2000), Modern Türkiye Tarihi, (ed.Ali Satan, Süleyman Beyoğlu), İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, s.423-440
• Ertem, B. (2016). Türk siyasetinde asker-sivil ilişkileri (1960-1971). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 132-149
• Günaydın, 12 Ekim 1972
• Hürriyet, 15 Ekim 1973
• Hürriyet, 22 Mart 1971
• Hürriyet, 25 Nisan 1972
• Hürriyet, 8 Mayıs 1972
• Hürriyet, 9 Mayıs 1972
• Kili, S. (1976). 1960-1975 Döneminde Cumhuriyet Halk Partisi’nde Gelişmeler: Siyaset Bilimi Açısından Bir İnceleme. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 3, Cilt 36, 22 Mart 1973
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 4, Cilt 1, 1 Şubat 1974; Cumhu-riyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 13, 1 Şubat 1974
• Milletvekilli Genel Seçimleri: 1923-2011, (2012), Türkiye İstatistik Ku-rumu (TÜİK), Yayın no.3685, Ankara
• Milliyet, 13 Mart 1971
• Milliyet, 2 Şubat 1974
• Milliyet, 26 Ocak 1974
• Mirkelamoğlu, N. (1975). İnönü Ecevit’i Anlatıyor, Kervan, İstanbul
• Neziroğlu, İ. ve Yılmaz, T. (2015), Koalisyon Hükümetleri, Koalisyon Protokolleri, Hükümet Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri, TBMM, Ankara
• Son Havadis, 5 Şubat 1973
• TBMM Tutanak Dergisi, Cilt 12, Toplantı 12, 13 Mart 1973
• TBMM Tutanak Dergisi, Cilt 12, Toplantı 12, 6 Nisan 1973