Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylere Bankamatikten Para Çekme Becerisinin Öğretiminde Bilgisayar Destekli Video Öğretiminin Etkililiği

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 02, 185 - 208, 15.06.2017

Seniha Kurtoğlu Erkan Tekinarslan İlknur Çifci Tekinarslan

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.321627

Cited By: 1

Öz

Bu
araştırmanın amacı, bilgisayar destekli video öğretiminin (BDVÖ) bankamatikten
para çekme becerisinin zihinsel yetersizliği olan bireylere öğretilmesinde
etkili olup olmadığını incelemektir. Bu amaç doğrultusunda bankamatikten para
çekme becerisi, zihinsel yetersizliği olan üç bireye hazırlanan BDVÖ ile
öğretilmiştir. Araştırmaya hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan, 16
yaşlarında üç birey katılmıştır. Araştırmada tek denekli araştırma
yöntemlerinden katılımcılar arası yoklama evreli çoklu yoklama modeli
kullanılmıştır. Zihinsel yetersizliği olan bireylerin bankamatikten para çekme
becerisinin BDVÖ aracılığıyla kazanımları ve hedeflenmeyen bilgi kazanım
düzeyleri incelenmiştir. Araştırmanın bulguları, BDVÖ’nün hafif derecede
zihinsel yetersizliği olan bireylerin bankamatikten para çekme becerisini
kazanmalarında etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca, öğretimin tamamlanmasının
ardından öğrenciler kazanılmış beceriyi sergilemeye devam etmiş ve bu beceriyi
farklı bankamatiklere, bankamatik kartlarına, farklı miktarda para ve farklı
şifrelere genellemişlerdir. BDVÖ aracılığı ile sunulan hedeflenmeyen bilgi
kazanım düzeyine ilişkin bulgular, araştırmaya katılan bireylerin hedeflenmeyen
bilgi kazanımını edindiklerini göstermiştir. Araştırmanın sosyal geçerlilik
bulguları, zihinsel yetersizliği olan bireylerin bilgisayar destekli video
öğretimi ile bankamatikten para çekme becerisinin öğretimine ilişkin
görüşlerinin olumlu olduğunu göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Bilgisayar destekli video öğretimi, bankamatikten para çekme becerisi, akran model, zihinsel yetersizlik, hedeflenmeyen bilgi

Kaynakça

• Akmanoğlu, N., & Tekin-İftar, E. (2011). Teaching children with autism how to respond to the lures of strangers. Autism: International Journal of Research and Practice, 15(2), 205-222.
• Arslan-Armutçu, O. (2008). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere word belgesi üzerine yazı yazma becerisinin kazandırılmasında eşzamanlı ipucu işlem süreci ile yapılan öğretimine etkililiği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aslan, T. (2009). Zihin engelli bireylere elektrikli çim biçme makinesiyle çim biçme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Avcıoğlu, H. (2013). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere selam verme becerisinin öğretiminde videoyla model olmanın etkililiği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1),455-477.
• Ayres, K. M., Langone J., Boon R. T., & Norman A. (2006). Computer-based instruction for purchasing skills. Education and Training in Developmental Disabilities, 41(3), 253-263.
• Bandura, A., Ross, D., & Ross, S. A. (1961). Transmission of aggression through imitation of aggressive model. Journal of Abnormal and Social Psychology, 63, 575-582.
• Bayram, S. (2006, Mayıs). Bilgisayar destekli özel eğitim. 2. İstanbul Otizm Eğitimi Günleri’nde sunulan bildiri, MEB Kadıköy Halk Eğitim Merkezi, İstanbul. www.aksondanismanlik.com/wp-content/uploads/2014/09/makale1.doc adresinden elde edilmiştir.
• Beakley, B. A., & Yoder, S. L. (1998). Middle schoolers learn community skills. Teaching Exceptional Children, 30(3), 16-21.
• Bellini, S., & Akullian, J. (2007). A meta analysis of video modeling and video self- modeling interventions for children and adolescents with autism spectrum disorders. Exceptional Children, 73(3), 264-287.
• Bidwell, M. A., & Rehfeldt, R. A. (2004). Using video modeling to teach a domestic skill with an embedded social skill to adults with severe mental retardation. Behavioral Interventions, 19, 263-274.
• Branham, R. S., Collins, B. C., Schuster, J. W., & Kleinert, H. (1999). Teaching community skills to students with moderate disabilities: Comparing combined techniques of classroom simulation, videotape modeling, and community-based instruction. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 34(2), 170-181.
• Browder, D. M., & Bambara, L. M. (2000). Home and community. In M. E. Snell, & F. Brown (Eds.), Instruction of Students with Severe Disabilities (5th ed., pp. 543-589). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Burcroff, T. L., Radogna, D. M., & Wright, E. H. (2003). Community forays: Addressing students’ functional skills in inclusive settings. Teaching Exceptional Children, 35(5), 52-57.
• Darden-Brunson, F., Green, A., & Goldstein, H. (2008). Video based instruction for children with autism. In J. K. Luiselli, D. C. Russo, W. P. Christian, & S. M. Willczynski (Eds.), Effective Practices For Children with Autism (pp. 241-268). Toronto: Oxford Universty Press.
• Değirmenci, H. (2010). Zihinsel yetersizliği olan bireylere otel kat hizmetleri becerilerinin öğretiminde videoyla model olma stratejisinin etkililiği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• DiPipi-Hoy, C., & Jitendra, A. (2004). A parent-delivered intervention to teach purchasing skills to young adults with disabilities. The Journal of Special Education, 38, 144-157.
• Doğan, M. (2010). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere günlük yaşam becerilerinin kazandırılmasında davranış öncesi ipucu ve sınama işlem süreci ile yapılan öğretimin etkiliği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, Y. (2013). Görme+zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere günlük yaşam becerilerinin kazandırılmasında davranış öncesi ipucu ve sınama ipucu işlem süreci ile yapılan öğretimin etkililiği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ergenekon, Y. (2012). Otizmli çocuklara videoyla model olma kullanılarak ev kazalarında basit ilkyardım becerilerinin öğretimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2739-2766.
• Ergenekon, Y., Tekin-Iftar, E., Kapan, A., & Akmanoglu, N. (2014). Comparison of video and live modeling in teaching response chains to children with autism. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 49(2), 200-213.
• Esirgemez-Aykut, Ç. (2007). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere günlük yaşam becerilerinin kazandırılmasında sabit bekleme süreli ve ipucunun sistematik olarak geri çekilmesi işlem süreciyle ile yapılan öğretimin etkililiklerinin ve verimliliklerinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Graetz, J. E., Mastropierie, M. A., & Scruggs, E. T. (2006). Show Time: Using video- self modeling to decrease inappropriate behavior. Teaching Exceptional Children, 38(5), 43-48.
• Gülsöz, T. (2014). Yüksek fonksiyonlu otizm özelliği gösteren öğrencilere soğuk içecek hazırlama ve sunma becerisinin video model ile öğretiminin etkililiği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Halisküçük, E. S. (2007). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere makarna pişirme becerisinin öğretiminde video modelinin etkililiği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Hamill, L. B. (2002). Teaching students with moderate to severe disabilities: An applied approach for inclusive environments. Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice Hall.
• Haring, T., Kennedy, C., Adams, M., & Pitts-Conway, V. (1987). Teaching generalizition of purchasing skills across community settings to austistic youth using videotape modeling. Journal of Applied Behavioral Analysis, 20(1), 89-96.
• Kellems, R. O., & Morninsgstar, M. E. (2012). Using video modeling delivered through iPods to teach vocational tasks to young adults with autism spectrum disorders. Career Development and Transition for Exceptional Individuals, 35(3),155-167. Kluth, P. (2000). Community-referenced learning and the inclusive classroom. Remedial and Special Education, 21(1), 19-26.
• Marcus, A., & Wilder, D. A. (2009). A comprasion of peer video modeling and self video modeling to teach textual responses in children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 42(2), 335-341.
• Mechling, L. C. (2005). The effect of instructor- created video programs to teach students with disabilities: A literature review. Journal of Special Education Technology, 20(2), 25-37.
• Mechling, C. L., Ayres, K. M., Purrazzella K., & Purrazzella, K. (2014). Continuous video modeling to prompt completion of multi-component tasks by adults with moderate intellectual disability. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 49(1), 3-16.
• Mechling, L. C., & Gast, D. L. (2003). Multi-media instruction to teach grocery word associations and store location: A study of generalization. Education and Training in Developmental Disabilities, 38 (1), 62-76.
• Mechling C. L., Gast L.D., & Barthold, S. (2010). Multimedia computer-based instruction to teach students with moderate intellectual disabilities to use a debit card to make purchases. Exceptionality, 11(4), 239-254.
• Mechling, L. C., Gast, D. L., & Barthold, S. (2003). Multi-media computer-based instruction to teach students with moderate intellectual disabilities to use a debit card to make purchases. Exceptionality,11(4), 239-254.
• Mechling, L. C., Gast, D. L., & Langone, J. (2002). Computer-based video instruction to teach persons with moderate intellectual disabilities to read grocery aisle signs and locate items. The Journal of Special Education, 35(4), 224-240.
• Mechling, L. C., Pridgen, L. S., & Cronin, B. A. (2005). Computer based video instruction to teach students with intellectual disabilities to verbally respond to questions and make purchases in fast food restaurants. Education and Training in Developmental Disabilities, 40(1), 47-59.
• Morse, T. E., & Schuster, J. W. (2000). Teaching elementary students with moderate intellectual how to shop for groceries. Exceptional Children, 66(2), 273-288.
• Murzynski, N. T., & Bourret, J. C. (2007). Combining video modeling and least-to-most prompting for establishing re¬sponse chains. Behavioral Interventions, 22(2), 147-152.
• Nikopoulos, C., & Keenan, M. (2007). Using video modeling to teach complex social sequences to children with autism. Journal of Autism Developmental Disorder, 37(4), 678-693.
• Norman, J. M., Collins, B. C., & Schuster, J. W. (2001). Using an instructional package including video technology to teach self-help skills to elementary students with mental disabilities. Journal of Special Education Technology, 16(3), 5-18.
• Olçay-Gül, S., & Vuran, S. (2010). Sosyal becerilerin öğretiminde video model yöntemiyle yürütülen araştırmaların analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1), 217-274.
• Öncül, N., & Özkan-Yücesoy, Ş. (2010). Orta ve ileri düzeyde zihin yetersizliği olan yetişkinlere videoyla model olma kullanılarak günlük yaşam becerilerinin öğretilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 143-156.
• Reagon, K. A., Higbee, T. S., & Endicott, K. (2006). Teaching pretend play skills to a student with autism using video model¬ing with a sibling as model and play partner. Education and Treatment of Children, 29(3), 517-528.
• Rehfeldt, R. A., Dahman, D., Young, A., Cherry, H., & Davis, P. (2003). Teaching a s imple meal preperation skill to adults with moderate and severe mental retardation using video modelling. Behavioral Interventions, 18(3), 209-218.
• Sani-Bozkurt, S. (2011). Otizmli çocuklara rol oyun becerilerinin öğretiminde akran ve yetişkin modelin kullanıldığı video modelin etkililiği ve verimliliği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Saygın, B. (2009). Zihin engelli öğrencilere günlük yaşam becerilerinin kazandırılmasında eş zamanlı ve sabit bekleme süreli ipucu işlem süreçlerinin etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Schloss, P. J., & Smith, M. A. (1994). Applied behavior analysis in the classroom. Baston, MA: Allyn and Bacon. Shipley-Benamou, R., Lutzker, J. R., & Taubman, M. (2002). Teaching dailly living skills to children with autism through instructional video modeling. Journal of Possitive Behavior Interventions, 4(3), 165-188.
• Sigafoos, J., O’Reilly M., Cannella, H., Upadhyaya, M., Edrisinha, C., Lancioni, E.G., Hundley, A., Andrews, A., Garver, C., & Young, D. (2005). Computer-presented video prompting for teaching microwave oven use to three adults with developmental disabilities. Journal of Behavioral Education, 3(14), 189-201.
• Simpson, A., Langone, J., & Ayres, K. M. (2004). Embedded video and computer-based instruction to improve social skills for students with autism. Education and Training in Developmental Disabilities, 39(3), 240-252.
• Taber, T. A., Alberto, P. A., Seltzer, A., & Hughes, M. (2003). Obtaining assistance when lost in the community using cell phones. Research & Practice for Persons with Severe Disabilities, 28(3), 105-116.
• Tekin-İftar E. & Kırcaali-İftar, G. (2006). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri (3.baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Werts, M. G., Wolery, M., Holcombe, A., & Gast, D. L. (1995). Instructive feedback: Review of parameters and effects. Journal of Behavioral Education, 5(1), 55-75.
• Wissick, C. A. (1996). Multimedia: Enhancing instruction for students with learning Disabilities. Journal of Learning Disabilities, 29(5), 494-503.
• Zirpoli, T. J., & Melloy, K. J. (1997). Behavior management: Applications for teachers and parents (2nd ed.). Upper Saddle River, NJ: Merril