Türkiye’deki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Psikolojik Danışma ve Rehberlik İhtiyaçları

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 2, 355 - 378, 01.03.2018

Fatma Altun Hikmet Yazıcı

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.339056

Cited By: 8

Öz

Bu çalışmanın temel amacı üstün
yetenekli tanısı alan öğrencilerin psikolojik danışma ve rehberlik (PDR)
alanında yaşadıkları sorunların ebeveyn görüşlerine dayalı olarak
belirlenmesidir. Ayrıca üstün yeteneklilerin PDR ihtiyaçlarında çocuğun yaş ve
cinsiyetinin etkileşiminin etkisi, ebeveynlerin cinsiyetleri ve eğitim
durumlarına göre algılanan problem durumlarında farklılaşma olup olmadığı da bu
çalışmanın alt amaçları arasındadır. Araştırma grubunu, Türkiye’nin 12
bölgesinde yer alan 24 BİLSEM’e kayıtlı öğrencilerin ebeveynleri arasından
seçilen 606 kişi (320 Anne, 286 Baba) oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri
Üstün Yetenekliler İçin Problem Tarama Envanteri ve Bilgi Formu ile
toplanmıştır. Elde edilen bulgulara göre; ebeveynler çocuklarının kişisel
özellikleri, okul yaşantıları ve aile ilişkileri alanlarında belirgin sorunlar
yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrencilerin PDR hizmetlerine duydukları
ihtiyaçlar yaş ve cinsiyet etkileşimine
bağlı olarak farklılaşmaktadır. İhtiyaçların türü konusunda ebeveyn cinsiyetine
bağlı anlamlı farka rastlanmamışken, eğitim düzeyine dayalı fark tespit
edilmiştir.  Bu çalışma ile
Türkiye’deki üstün yetenekli öğrencilerin PDR alanındaki öncelikli ihtiyaçları
tespit edilmiş ve bunların bazı değişkenlerde göre farklılaştığı saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Üstün Yetenekli Öğrenci, Rehberlik ve Psikolojik Danışma, Ebeveyn

Kaynakça

• Afat, N. (2013). Üstün zekâlı çocukların ebeveynlerine yönelik geliştirilen aile eğitim programının etkiliği [Evaluating effectiveness of family education program for the gifted children's parents]. (Unpublished doctoral thesis, İstanbul University, Institute of Social Sciences, İstanbul, Turkey). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 350097)
• Akar, İ. (2010). İlköğretim kademesindeki üstün yetenekli öğrencilerin rehberlik gereksinimlerinin ebeveynlerin ve öğretmenlerin görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi [Determination of the primary school gifted and talented students?guidance needs based on their parents’ and teachers’ views] (Unpublished master’s thesis, Anadolu University, Institute of Educational Sciences, Eskişehir, Turkey) Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 258108).
• Akarsu, F. (2004). Üstün yetenekliler [Gifted]. M. R. Şirin ve diğ. (Haz.), Üstün yetenekli çocuklar: Seçilmiş makaleler kitabı içinde (s.127-154). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Alsop, G. (1997). Coping or counseling: Families of intellectually gifted students. Roeper Review, 20(1), 28-34.
• Altun, F. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik danışma ve rehberlik ihtiyaçları, psikolojik danışma yaşantıları ve rehber öğretmenlerin üstün yeteneklilerle ilgili yeterlik düzeyleri [Counseling needs and experiences of gifted/talented students, and school counselors' professional competence related to gifted/talented students]. (Unpublished doctoral thesis, Karadeniz Techical University, Institute of Educational Sciences, Trabzon, Turkey). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 407688)
• Altun, F., & Yazıcı, H. (2010). Üstün yeteneklilerin olumlu olumsuz mükemmeliyetçilik özelliklerinin PDR bağlamında incelenmesi [Investigation of positive negative perfectionism features of gifted and talented students in counselling and guidance context]. XII. Rehberlik Sempozyumu, 226-230, İstanbul.
• Altun, F., & Yazıcı, H. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin benlik kavramları ve akademik öz-yeterlik inançları: Karşılaştırmalı bir çalışma [Self-concept and academic self-efficacy beliefs of gifted students: A comparative study]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 319-334.
• Ataman, A. B. (2008). Üstün yetenekli çocuklarda aile ortamının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul BİLSEM örneği [Study of the family environment of gifted children in relation to some demographic variables perspectives: İstanbul BILSEM]. (Unpublished master’s thesis, Yeditepe University, Institute of Social Sciences, İstanbul, Turkey) Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 226229)
• Baykoç, N., Aydemir, D., & Uyaroğlu, B. (2014). Inequality in educational opportunities of gifted and talented children in Türkiye. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 143, 1133-1138.
• Bencik, S. (2006). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi [An investigation of the relationship between perfectionisim and self concept to gifted children]. (Unpublished master’s thesis, Hacettepe University, Institute of Health Sciences, Ankara, Turkey) Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 192729).
• Boland, C. M., & Gross, M. U. M. (2007). Counseling highly gifted children and adolescents. In S. Mendaglio& J. S. Peterson (Eds.), Models of counseling gifted children, adolescents, and young adults (pp.153-198). Waco, TX: PrufrockPressInc.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods] (3. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cassie, D. V., & Chen, C. P. (2012). The gender-mediated impact of a career development intervention. Australian Journal of Career Development, 21(1), 3-13.
• Cho, S., & Yoon, Y. (2005). Family processes and psychosocial problems of the young Korean gifted. International Journal for the Advancement of Counselling, 27(2), 245-261.
• Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112(1), 155-159.
• Cohen, L., Manion, L.,& Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York: Routledge Taylor and Francis Group.
• Cross, T. L. (2011). On the social and emotional lives of gifted children: Understanding and guiding their development. Waco, Texas: Prufrock Press Inc.
• Cross, T. L., Coleman, L. J., & Terhaar-Yonkers, M. (1991). The social cognition of gifted adolescents inschools: Managing the stigma of giftedness. Journal for the Education of the Gifted, 15(1), 44–55.
• Dangel, H. L., & Walker, J. J. (1991). An assessment of the needs of parents of gifted students for parent education programs. Roeper Review: A Journal on Gifted Education, 14(1), 40-41.
• Davis, G., & Rimm, S. (2004). Education of the gifted and talented, (5th ed.). Boston: Pearson Education.
• Doğan, S., & Kesici, Ş. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik ihtiyaçlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi [Investigation of gifted student's psychological needs in terms of some variables]. OPUS-Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 5(8), 45-81.
• Ford, D. Y., Harris, J., & Schuerger, J. M. (1993). Racial identity development among gifted black students: Counseling issues and concerns. Journal of Counseling and Development, 71(4),409–417.
• Foust, R. C., Rudasill, K. M., & Callahan, C. M. (2006). An investigation into the gender and age differences in the social coping of academically advanced students. Journal of Advanced Academics, 18(1), 60-80.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw Hill.
• Freeman, J. (2004). Cultural influences on gifted gender achievement. High Ability Studies, 15(1), 7-23.
• Huff, R. E., Houskamp, B. M., Watkins, A. V., Stanton, M., & Tavegia, B. (2005). The experiences of parents of gifted African American children: A phenomenological study. Roeper Review, 27(4), 215-221.
• Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler [Difficulties that families of gifted students face]. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-144.
• Karakuş, F. (2014). Üstün yetenekli çocukları olan anne babaların çocukların eğitimine yönelik algıları [Perception of parents who have got gifted children in their childrens education]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 289-304.
• Kerr, B. (2009). Encyclopedia of giftedness, creativity and talent. California: Sage Publications.
• Kerr, B. A., & Colangelo, N. (1988). The college plans of academically talented students. Journal of Counselingand Development, 67(1), 42-48.
• Kerr, B. A., & Nicpon, M. F. (2003). Gender and giftedness. In N. Colangelo & G. A. Davis (Eds.), Handbook of gifted education (3rd ed. pp.493-505). Boston: Allyn & Bacon.
• Konyalıoğlu, A. P. (2013). Bilinçli hipnoz ile sınav kaygısı programının üstün zekâlı öğrencilerin sınav kaygılarını azaltmadaki etkilerinin karşılaştırılması [The comparison of conscious hypnosis and examination anxiety program's effectiveness to reduce the gifted students examination anxiety] Unpublished master’s thesis, İstanbul University, Institute of Social Sciences, İstanbul, Turkey) Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 351483)
• Köksal, A. (2007). Üstün zekâlı çocuklarda duygusal zekayı geliştirmeye dönük program geliştirme çalışması [A program development study for developing emotional intelligence in gifted children] (Unpublished master’s thesis, İstanbul University, Institute of Social Sciences, İstanbul, Turkey) Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 219470)
• Lovecky, D. V. (1993). The quest for meaning: Counseling issues with gifted children and adolescents. In L. K. Silverman (Ed.), Counseling the gifted and talented (pp. 29-50). Denver, Colorado: Love Publishing Company.
• Lopez-Aymes, G., Acuna, S. R., & Damian, G. G. D. (2014). Families of gifted children and counseling program: A descriptive study in Morelos, Mexico. Journal of Curriculum and Teaching, 3(1), 54-62.
• McCormick, M. E., & Wolf, J. S. (1993). Intervention programs for gifted girls. Roeper Review, 16(2), 85-88.
• Mısırlı-Taşdemir, Ö. (2003). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik ile sınav kaygısı, benlik saygısı, kontrol odağı, öz yeterlilik ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [The examination of relationship among problem solving skills and self-essicacy, locus of control, self-esteem, test anxiety, perfectionizm in giffed children] (Unpublished master’s thesis, Karadeniz Technical University, Institute of Social Sciences, Trabzon, Turkey) Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 137585)
• Milli Eğitim Bakanlığı (2014). Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. Resmi Gazete, Sayı 29072.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Özel Hizmetler Genel Müdürlüğü (2013). Ek 1: Üstün yetenekliler strateji ve uygulama planı 2013-2017. Retrieved from http://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/10_ek-1_ustunyetenekliler.pdf
• Moon, S. M. (2002). Counseling needs and strategies. In M. Neihart, S. M. Reis, N. M. Robinson and S. M. Moon (Eds.), The social and emotional development of gifted children: What do we know? (pp.213-222). Washington, DC: Prufrock Press.
• Moon, S. M. (2007). Counseling issues and research. In S. Mendaglio & J. S. Peterson (Eds.), Models of counseling gifted children, adolescents, and young adults (pp.7-32). Waco, TX: Prufrock Press Inc.
• Moon, S. M., Kelly, K. R., & Feldhusen, J. F. (1997). Specialized counseling services for gifted youth and their families: A needs assessment. Gifted Child Quarterly, 41(1), 16–25.
• Neihart, M. (1999). The impact of giftedness on psychological well-being: What does the empirical literature say? Rooper Review, 22,10-12.
• Oğurlu, Ü., & Yaman, Y. (2010). Üstün zekâlı/yetenekli çocuklar ve iletişim [Gifted/Talented children and communication]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 213-223.
• Oğurlu, Ü., ve Yaman, Y. (2013). Ebeveynlerin üstün zekâlı ve yetenekli çocukları ile ilgili rehberlik ihtiyaçları [Guidance needs of gifted and talented children’s parents]. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 3(2), 81-94.
• Peterson, J. S. (2007). A developmental perspective. In S. Mendaglio & J. S. Peterson (Eds.), Models of counseling gifted children, adolescents, and young adults (pp.97-126). Waco, TX: Prufrock Press Inc.
• Peterson, J. S., & Moon, S. M. (2008). Counseling the gifted. In S. I. Pfeiffer (Ed.), Handbook of giftedness in children: Psycho-educational theory, research, and best practices (pp. 223-246). New York: Springer.
• Richard, J., Encel, J, & Shute, R. (2003). The emotional and behavioural adjustment of intellectually gifted adolescents: A multi-dimensional, multi-informant approach. High Ability Studies, 14(2), 153-164.
• Rimm, S. B. (2002). Peer pressures and social acceptance of gifted students. In M. Neihart, S. M. Reis, N. M. Robinson, & S. M. Moon (Eds.), The social and emotional development of gifted children: What do we know? (pp. 13–18). Austin, TX: Prufrock.
• Saranlı, A. G. (2011). Üstün yetenekli çocukların ailelerine yönelik geliştirilen aile rehberliği programlarının etkililiğinin incelenmesi [Investigation of the effectiveness of parent guidance programs developed for gifted child parents] (Unpublished doctoral thesis, Hacettepe University, Institute of Health Sciences, Ankara, Turkey) Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 2097205)
• Saranlı, A. G., & Metin, N. (2012). Social-emotional problems observed in gifted children. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences,45(1), 139-163.
• Saranlı, A. G., & Metin, N. (2014). The Effects of the SENG Parent Education Model on Parents and Gifted Children. Education and Science, 39 (175),1-13.
• Sarı, H., ve Öğülmüş, K. (2014). Bilim ve Sanat Merkezlerinde karşılaşılan sorunların öğretmen ve öğrenci görüşleri açısından değerlendirilmesi [Evaluatıon of the problems faced by teachers and students in science and art centers]. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2),254-265.
• Schuler, P. A. (2000). Perfectionism and gifted adolescents. Journal of Secondary Gifted Education, 11 (4), 183-197.
• Silverman, L. K. (1993a). Career counseling. In L. K. Silverman (Ed.), Counseling the gifted and talented (pp. 215-238). Denver, Colorado: Love Publishing Company.
• Silverman, L. K. (1993b). Social development, leadership, and gender issues. In L. K. Silverman (Ed.), Counseling the gifted and talented (pp. 291-327). Denver, Colorado: Love Publishing Company.
• Silverman, L. K. (1993c). Counseling families. In L. K. Silverman (Ed.), Counseling the gifted and talented (pp. 151-178). Denver, Colorado: Love Publishing Company.
• Silverman, L. K.,& Kearney, K. (1989). Parents of the extraordinarily gifted. Advanced development, 1(1), 41-56.
• Tabachnick, B. G.,& Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: Pearson.
• Tieso, C. L. (2007). Overexcitabilities: A new way to think about talent?. Roeper Review, 29(4), 232-239.
• Tortop, H. S. (2012). Olağanüstü üstün yetenekli öğrencilerin eğitim sürecinde radikal hızlandırma ve Türkiye’nin durumu [Radical acceleration in educational process of highly gifted students and the situation of Turkey]. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi,2(2), 106-113.
• United Nations (2017). Definition of youth. Retrieved from: http://www.un.org/esa/socdev/documents/youth/fact-sheets/youth-definition.pdf
• Webb, J. T. (1994). Nurturing social-emotional development of giftedc hildren. Arlington, VA: The ERIC Clearinghouse.
• Yazici, H., & Altun, F. (2016). PDR Lisans programlarının üstün yeteneklilere dönük psikolojik danışma becerilerinin kazandırılması açısından değerlendirilmesi [An evaluation of the counseling and guidance undergraduate programs in terms of counseling skills for serving gifted students]. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 61-71.
• Yoo, J. E.,& Moon, S. M. (2006). Counseling needs of gifted students: An analysis of intake forms at a university- based counseling center. Gifted Child Quarterly, 50(1), 52-61.
• Young, D. M.,Rudman, L. A., Buettner, H. M., & McLean, M. C. (2013). The influence of female role models on women’s implicit science cognitions. Psychology of Women Quarterly, 37(3), 283-292.