Türkiye'de Demans Bakımında Kurumsal Hizmetler

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 4, 464 - 473, 31.12.2017

Neslihan Lök Selma Öncel Zeynep Özer Kadriye Buldukoğlu

https://doi.org/10.18863/pgy.310851

Öz

Tüm dünyada doğuştan beklenen ortalama yaşam süresinin uzaması ile birlikte toplam yaşlı nüfus oranı da artmaktadır. Türkiye’de demans prevalansını belirlemeye yönelik yapılan çalışmalarda; düşük eğitim düzeyi, ileri yaş, kadın olma, kırsal alanda yaşama, fiziksel bir hastalığın bulunması, çoklu ilaç kullanımı, kronik başka bir hastalığın eşlik etmesi (özellikle diyabet), alkol ve sigara içme öyküsü olması demans görülmesi yönünden risk faktörleri olarak bildirilmiştir. Türkiye’de demans belirtileri nedeniyle birsağlık kurumundan tedavi arayışı genelde gecikmektedir. Bu derlemede, Türkiye'deki demansın durumu, hastalara yönelik verilen hizmetler ve hemşirelik bakımı ile ilgili bilgiler sunulacaktır..

Anahtar Kelimeler

Türkiye, demans, yaşlılık

Institutional Services for Dementia Care in Turkey

Öz

The total older population is growing due to the increase in expected average life expectancy at birth all over the world. The risk factors for dementia reported by the studies in Turkey include low level of education, older age, being female, living in a rural area, having a physical disorder, multiple drug use, accompaniment of another chronic disease (especially diabetes), and having a history of smoking and alcohol use. Seeking care from a healthcare institution because of dementia symptoms is usually delayed in Turkey. In this review, information on the status of dementia in Turkey, services provided for the illness and nursing care will be provided.

Anahtar Kelimeler

Turkey, dementia, elderly

Kaynakça

• Altıntaş H, Adıgüzel MO, Yılmaz S, Özbek E, Esen FB (2011) Ankara'da bir huzurevinde kalan yaşlılar ile bir sağlık ocağına gelen yaşlıların mini mental test ile değerlendirilmesi. Akademik Geriatri Dergisi, 3:138-149.
• Amuk T, Oğuzhanoğlu NK, Oğuzhanoğlu A, Varma GS, Karadağ F (2009) Huzurevindeki yaşlılarda demans yaygınlığı, ilişkili risk etkenleri ve eşlik eden psikiyatrik tanılar. Anadolu Psikiyatr Derg. 10:301-309.
• Aştı N (2002) Çeşitli yönleri ile geriatrik bakım: bakım hizmetleri ve hemşirenin rolü. 1. Ulusal Geriatri Kongresi Bildiri Kitabı, 30 Ekim-3 Kasım 2002, Belek, Antalya.
• Beder J (2006) Hospital Social Work -The Interface of Medicine and Caring. London, Routledge.
• Bulut S, Ekici I, Polat A, Berilgen MS, Gönen M, Dağ E et al. (2002) Elazığ ili Abdullahpaşa bölgesinde demans prevalansı ve demans alt grupları. Demans Dergisi, 2:105-110.
• Camkurt MZ (2013) 2022 sayılı kanuna göre engelliliğin tespiti ve engelliliğe dayalı aylıkların bağlanması işlemleri. Mali Çözüm Dergisi, 119:79-116.
• Çetinkaya F, Karadakovan A (2012) Demanslı hastaya bakım verenlerin bakım yükünün incelenmesi. Turk Geriatri Derg,15:64-69.
• Çuhadar D, Sertbaş G, Tutkun H (2006) Huzurevinde yaşayan yaşlıların bilişsel işlev ve günlük yaşam etkinliği düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatr Derg,7:232-239.
• Dişcigil G (2013) Kadın ve demans. Türkiye Klinikleri Aile Hekimliği Özel Dergisi, 4:88-93.
• Dölek BÖ (2012) Evde ve kurumda uzun süreli bakım. Klinik Gelişim. 25:94-101.
• Eskişehir Tepebaşı Belediyesi (2017) Yaşam köyü ve Alzheimer merkezi projesi. Available from http://www.tepebasi.bel.tr/projeler/ProjeDetay.aspx?hid=102. Accessed date 9.1.2017.
• Ganguli M, Hendrie HC. (2005) Screening for cognitive impairment and depression in ethnically diverse older populations. Alzheimer Dis Assoc Disord, 19:275-278.
• Gurvit H, Emre M, Tinaz S, Bilgic B, Hanagasi H, Sahin H et al. (2008). The prevalence of dementia in an urban Turkish population. Am J Alzheimers Dis Other Demen, 23:67-76.
• İlhan MN, Maral I, Kitapçı M, Aslan S, Çakır N, Bumin MA (2006) Yaşlılarda depresif belirtiler ve bilişsel bozukluğu etkileyebilecek etkenler. Klinik Psikiyatri Dergisi, 9:177-178.
• Karlikaya G, Yukse G, Varlibas F, Tireli H (2005) Caregiver burden in dementia: a study in the Turkish population. The Internet Journal of Neurology, 4:2.
• Keskinoglu P, Giray H, Pıcakcıefe M, Bilgic N, Ucku R (2006) The prevalence and risk factors of dementia in the elderly population in a low socio-economic region of Izmir, Turkey. Arch Gerontol Geriatr, 43:93-100.
• Lok N, Lok S, Canbaz M (2017) The effect of physical activity on depressive symptoms and quality of life among elderly nursing home residents: randomized controlled trial. Arch Gerontol Geriatr, 70:92-98.
• Lök N, Lök S (2016) The relationship between the physical activity levels and cognitive status of the elders. Yeni Symposium, 54:21-24.
• Lök N, Buldukoğlu N (2014) Demansta bilişsel aktiviteyi artırıcı psikososyal uygulamalar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6:210-216.
• Lök S, Lök N (2015) Demansta fiziksel aktivite ve egzersiz. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7:289-294.
• Lök S, Lök N (2016) Kronik psikiyatri hastalarına uygulanan fiziksel egsersiz programlarının etkinliği: sistematik derleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8:354-366.
• Mehtap B, Tasgin E, Lok N, Lok S (2015) Review of physical activity levels of elderly people living in nursing home. Science, Movement and Health, 15:105-111.
• Nikmat AW, Hawthorne G, Al-Mashoor SH (2013) The comparison of quality of life among people with mild dementia in nursing home and home care: a preliminary report. Dementia, 14:71-76.
• OECD (2012) Health at a Glance: Europe 2012. Paris, OECD Publishing.
• Onat ŞŞ, Biçer S, Özgirgin N (2013) Geriatrik hastalarda unutkanlık mı? demans mı?: bir olgu nedeni ile. Türk Osteoporoz Dergisi, 19:56-57.
• Özdemir Ü, Taşcı S (2013) Kronik hastalıklarda psikososyal sorunlar ve bakım. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1:57-72.
• Öztürk M (2011) Türkiye’de Engelli Gerçeği. İstanbul, Müsiad Cep Kitapları.
• Özyeşil Z, Oluk A, Çakmak D (2013) The prediction level of caregiver burden on caregivers’ state-trait anxiety levels. Anadolu Psikiyatri Derg,15:39-44.
• Prince M, Bryce R, Albanese E, Wimo A, Ribeiro W, Ferri CP (2013) The global prevalence of dementia: a systematic review and metaanalysis. Alzheimers Dement, 9:63-75.
• SHÇEK (2006) Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik. Resmi Gazete, 30.07.2006:26679.
• Soygür H (2000) Bakımevlerinde yaşlı bakımı ve psikolojik değerlendirme. Demans Dizisi, 2:32- 40.
• Şahin EM, Ozer C, Ölüç F, Tunç Z (2005) Huzurevinde kalan yaşlılarda demans ve depresyon. Turk Geriatri Derg, 8:22-24.
• Şahiner T (2012). Alzheimer hastalığında bakımveren yaşam kalitesi ve sorunları. Turkiye Klinikleri Journal of Neurology Special Topics, 5(3):91-98.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2017a). Yaşlı bakım hizmetleri. Available from http://www.shcek.gov.tr/yasli-bakim-hizmetleri. Aspx. Accessed date: 15.1.2017
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2017b) Yaşlılık alanında hizmet veren kurumlar. Available from http://www.ozurluveyasli.gov.tr/tr/. Accessed date: 15.1.2017.
• Tekin N, Dişçigil G, Altunbaş E (2011) Demans hastalarının bakımı, toplumsal bakış açısı, davranış ve bilgi kaynakları. Turk Geriatr Derg, 14:35-39.
• TUIK (2013) Türkiye İstatistik Kurumu nüfus projeksiyonları, 2013-2075. Available from http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15844. Accessed date: 18.2.2017
• Türkiye Alzheimer Derneği (2017) Alzheimer Derneği. Available from www.alzheimer.org Accessed date: 18.2.2017.
• Ulaş SC Uçku R (2012) Türkiye'de özürlülük ve özürlülere sunulan hizmetler. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11:42-49.