1980-2017 Arası Telif ve Tercüme Matbu Türkçe Kur’ân Meâlleri Bibliyografyası

Yıl 2018, Sayı: 14, 11 - 40, 20.12.2018

Hikmet Koçyiğit

https://doi.org/10.32950/rteuifd.470468

Öz

Türkiye’de
1980-2017 yılları arasında çok sayıda ve muhtelif özellikte meâl yazılmıştır. Meâl
satışlarına ve meâllerin sayısal çokluğuna bakıldığında Türkiye’de Kur’ân meâllerine
karşı büyük bir ilginin olduğu söylenebilir. 1980’den sonra meâl sayısının artış
kaydetmesinde çeşitli sebeplerden bahsetmek mümkündür.  Söz konusu sebepler arasında; hazırlanan meâllerdeki
yetersizlikler, Türkçe’nin sürekli değişimi, 
meâllere yönelik çeşitli tenkitler ile meâller vasıtasıyla Kur’ân’ı
anlama arzusu sayılabilir. Meâl yazarlarının profiline bakıldığında ilahiyatçı
akademisyenlerin meâl yazımında daha başarılı oldukları iddia edilebilir. Meâl
kitaplarının isimlerine “tefsirli”, “izahlı”, “gerekçeli”, “açıklamalı” gibi
ifadelerin eklenmesi dikkat çekmektedir. Bu tür ifadelerin eklenmesi bir bakıma
salt Kur’ân tercümelerinin kifayetsizliğine işaret etmektedir. Bu makalede meâl
literatürüne bir katkı olarak, 1980-2017 yılları arasında telif ve tercüme
matbu Türkçe Kur’ân meâlleri listelenmeye çalışılmıştır. Bibliyografyaya alınan
eserler, yazım tarzlarına ve müelliflerin isimlerine göre alfabetik olarak
kategorize edilmiş, açıklama ihtiyacı hissedilen yerlerde gerekli bilgiler
dipnot şeklinde verilmiştir. Ayrıca meâl bibliyografyası hazırlamanın bazı
problemlerine değinilmiş ve bu problemlerin aşılmasına yönelik önerilerde
bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Meâl, Türkçe, Yazar, Tefsir

ببليوغرافيا في ترجمات القرآن الكريم المطبوعة باللغة التركية تأليفا و نقلاً من لغات الأخرى بين سنين 1980-2017

Öz

في الفترة ما بين
1980-2017 في تركيا، قد تمّ تأليف العديد من ترجمات القرآن الكريم ذات الخصائص المختلفة.
ويمكن القول بأنَّ الاهتمام الكبير بترجمات القرآن الكريم في تركيا يعود إلى الزيادة
في مبيعات ترجمات القرآن. ومن الممكن أن نتحدّث عن أسباب متنوعة لازدياد عدد
الترجمات بعد سنة 1980؛ ومنها على سبيل المثال: عدم كفاية الترجمات التى تم
إعدادها، وأيضًا إلى التغيرات المستمرّة في اللغة التركية، وكذلك الانتقادات المختلفة
لهذه الترجمات، علاوة على الرغبة في فهم القرآن بواسطتها. وممكن الزعم بأنّ
الأكاديميّين الذين يعملون في كليات الإلهيات أصبحوا أكثرَ نجاحاً عند مقارنتهم بمؤلفي
الترجمات الأخرى. ومن اللافت للنظر تذييل كتب الترجمات ببعض التعبيرات مثل: (مذيل
الحواشي – محقّق – مفسّر). وورود هذه التعبيرات تشير إلى أن الترجمات الصرفة
للقرآن غير كافية.

                ولقد سعينا في هذه المقالة إلى
الاهتمام بترتيب ترجمات القرآن الكريم المطبوعة باللغة التركية تأليفا ونقلاً عن اللغات
الأخرى في الفترة ما بين 1980–2017؛ كمساهمة في مدوَّنات ترجمات القرآن، وأضفنا
بعض الشروح في المواضع التي تحتاج إلى إيضاح بوضع الحواشي، وكذلك صنفنا الكتب
المذكورة في الببليوغرافيا الجديدة حسب ترتيب أسلوب التأليف وأسماء المؤلفين
أبجديّا. وبالإضافة إلى هذا عدّدنا بعض المشاكل التي واجهتنا في إعداد قائمة
ببليوغرافية لترجمة القرآن وتم تقديم اقتراحات لحلّ هذه المشاكل 

Anahtar Kelimeler

: التفسير، القرآن، ترجمة، اللغة التركية، مؤلف، ببليوغرافيا.

Bibliography of Written and Translated Turkish Qur’anic Translations That Published in the Years Between 1980-2017

Öz

In
Turkey, a number of Qur’anic translations with various features were written between
1980&2017.  Considering the sales of
Qur’anic translations and the number of the translations, it can be said that
there is a great interest in the Qur’anic translations in Turkey. There
are various reasons for the increase in the number of
Qur’anic translations after 1980.  The inadequacies in the prepared Qur’anic
translation, the continuous change of Turkish, the various criticisms towards
the Qur’anic translations and the desire to understand the Qur’an by means of
Qur’anic translations are
some of these reasons. When
we look at the profile of the writers of Qur’anic translations, it can be
claimed that the theologian academics were more successful in writing them.  The addition of expressions such as “interpretative” “explanatory”,
“reasoned”, “annotated” to the names of the books of Qur’anic translations
draws attention.  The addition of such
expressions shows the inadequacy of the Qur’an’s direct translations. In this
article, as a contribution to the literature of the Qur’anic translation, it
was attempted to list the written and translated Qur’anic translations that were
published in Turkey between 1980 and 2017.
The works in the bibliography were
categorized alphabetically according to the styles of writing and names of
authors. Other information is given in the form of footnotes if necessary. In
addition, some problems of preparation of Qur’anic translation bibliography were
addressed and possible suggestions for these problems were made.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur'an, Qur’anic Translation, Turkish, Author

Kaynakça

• Abay, Muhammet. “Türkçedeki Kur’an Meallerinin Tarihi ve Kronolojik Bibliyografyası”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 10/19-20 (2012): 231-301.Akdemir, Salih. Cumhuriyet Dönemi Kur’an Tercümeleri (Eleştirel Bir Yaklaşım). Ankara: Akid Yayıncılık, 1989.Aydar, Hidayet. “Türklerde Kur’an Çalışmaları”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (1999): 159-235.Cündioğlu, Dücane. “Matbu Türkçe Kur’an Çevirileri ve Kur’an Çevirilerinde Yöntem Sorunu”. 2. Kur’an Sempozyumu. 157-237. Ankara: Bilgi Vakfı, 1996. Durmuş, Zülfikar. “Muhammed Hamidullah’ın Aziz Kur'an Adlı Meali Üzerine Tetkikler”, Kur’an Mealleri Sempozyumu. 2 Cilt. 2:69-85. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.http://katalog.istanbul.edu.tr (24. 08. 2017).http://ktp.isam.org.tr/ (07. 09. 2017).http://kutuphane.ilahiyat.omu.edu.tr/(23. 08. 2017).http://www.kibo.com.tr/kibokatalog (24. 08. 2017).http://www.kitapyurdu.com/ (01. 07. 2017)https://kasif.mkutup.gov.tr/ (22. 08. 2017).https://www.nadirkitap.com/ (07. 09. 2017).Özkan, Mustafa. “Eski Anadolu Türkçesi Döneminde Yapılmış Kur’an Tercümeleri”, Tarihten Günümüze Kur'an'a Yaklaşımlar. Ed. Bilal Gökkır vd. 517-558. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2010. Öztürk, Abdülvehhab. Satır Arası Kelime Kelime Kur’an-ı Kerim Meali. 2 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2006.Şahin, Osman. v.dğr., Meal Seslendiren: Ay, Mehmet Emin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2008. 4 DVD; 12 cm çap + 1 kitapçık.Uysal, Halil. “Cumhuriyet Dönemi Kur’an Araştırmaları”, makâlât 1 (1999): 199-263.