Antony And Cleopatra Oyununun Göstergebilimsel Çözümlemesi ve Çeviri Göstergebilimi Bakış Açısıyla Türkçe Çevirilerinin Değerlendirilmesi ,

Yıl 2016, Sayı: 5, 98 - 123, 21.04.2016

Sündüz Öztürk Kasar Mesut Kuleli

https://doi.org/10.29000/rumelide.336481

Cited By: 3

Öz

Bu
çalışmanın amacı Shakespeare’in (1950) Antony
and Cleopatra oyununu göstergebilimsel açıdan çözümleme ve oyunun Türkçe
çevirilerini çeviri göstergebilimi bakış açısıyla değerlendirmektir. Bu amaca
yönelik olarak, Shakespeare’in (1950) oyununun özgün metni göstergebilimsel
çözümlemede yükümsüz özneleri saptamak için; bu oyunun Adıvar & Urgan (1949),
Eyüboğlu (1967) ve Bozkurt (2002) tarafından yapılan çevirileri ise çeviri
değerlendirmesinde veri toplama araçları olarak belirlenmiştir. Özgün metinden
elde edilen verilerin göstergebilimsel çözümlemesinde Coquet’nin (1997, 2007)
öne sürdüğü ve Öztürk Kasar (2009, 2012) tarafından çeviri değerlendirmesinde
kullanılmak için benimsenen özne odaklı göstergebilim kuramı temel alınmıştır.
Çeviri değerlendirmesi için elde edilen veriler Öztürk Kasar’ın (Öztürk Kasar
& Tuna, 2015) Çeviride Anlam Bozucu Eğilimler sınıflandırması temel
alınarak çözümlenmiştir. Bulgular, özgün metinde çok sayıda söylemin yükümsüz
özne konumundaki söyleyenler tarafından üretildiğini ve bu yükümsüz öznelerin
çoğunlukla temel bileşen ve içkin bileşenin etkisi altında söylemlerini ürettiklerini
göstermektedir.Ayrıca oyunun çevirilerinde yükümsüz özne saptanan 13 söylemde
anlam bozucu eğilim bulunmuştur. Öztürk Kasar’ın (Öztürk Kasar & Tuna,
2015) sınıflandırmasına göre bu 13 söylemin beşinde anlamın bozulması, üçünde
anlamın kaydırılması, ikisinde anlamın aşırı yorumlanması, diğer ikisinde
anlamın çarpıtılması ve birinde anlamın eksik yorumlanması eğilimleri
saptanmıştır. Bu bulgular göstermektedir ki edebi bir eseri çevirmeden önce
göstergebilim çözümlemesi yapmak eserin çevirisi esnasında çevirmen için çok
yardımcı olmaktadır, göstergebilim çözümlemesi olmaksızın yapılan çevirilerde
anlam bozucu eğilimler bulunabilir.  

Anahtar Kelimeler

Yazınsal çeviri, anlam bozucu eğilimler, yükümsüz özne, söyleyenler tipolojisi, söyleyenin bileşenleri

Semiological Analysis of the Play 'Anthony and Cleopatra' and Evaluation of Its Turkish Translation Through Semiotics of Translation

Öz

The aim of this study is to analyze the play Antony
and Cleopatra by Shakespeare from a semiotics point of view and evaluate
Turkish translations of the play. To this end, the original play by Shakespeare
(1950) and three Turkish translations by Adıvar & Urgan (1949), Eyüboğlu
(1967) and Bozkurt (2002) have been chosen as data collection tools. Data were obtained
from the original play through the instance-oriented semiotics point of view by
Coquet (1997, 2007), later adopted by Öztürk Kasar in translation analysis.
(2009). Data for the translation evaluation were obtained through Öztürk
Kasar’s (in Öztürk Kasar & Tuna 2015) classification of Designificative
Tendencies in Translation. The findings show that there are quite some
non-subjects in the original play. The results of the translation evaluation
show that there are 13 discourses with designifactive tendencies in Turkish
translations of the play, 5 of them disruption of meaning, 3 of them shift in
meaning, 2 of them over-interpretation of meaning and distortion of meaning and
eventualy 1 of them under-representation of meaning accordinf to Kasar’s
(Öztürk Kasar & Tuna, 2015) Designificative Tendencies typology. This shows
that conducting a semiotics analysis before translating a literary work could
be instrumental in translating it proficiently while an otherwise situation
might lead to designificative tendencies in translation.

Anahtar Kelimeler

Literary translation, designificative tendencies, non-subject, typology of instances, components of instances

Kaynakça

• Benveniste, E. (1995). Genel Dilbilim sorunları. (E. Öztokat, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi
• Coquet, J. C. (2007). Phusis et logos: Une phénoménologie du langage. Paris: PUF.
• Coquet, J. C. (1997). La quête du sens: Le langue en question. Paris: Presses Universitaires de France-PUF.
• Coquet, J.-C. (1984). Le Discours et son sujet. Paris: Klincksieck. Coquet, J.-C. ve Öztürk Kasar, S. (2003). Söylem, Göstergebilim ve Çeviri. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Karantay, S. (1995). Tiyatro çevirisi: oyun dili ve çevirisi. Mehmet Rifat (Ed.), Çeviri ve çeviri kuramı üstüne söylemler. (ss. 93-115). İstanbul: Düzlem.
• Merleau-Ponty, M. (2006).Algının Önceliği ve Onun Felsefi Sonuçları. (Y. Yıldırım, Çev.)İstanbul: Kabalcı.
• Merleau-Ponty, M. (2005).Algılanan Dünya. (Ö. Aygün, Çev.) İstanbul: Metis.
• Merleau-Ponty, M. (1964)Signs.Chicago: Northwestern University Press.
• Merleau-Ponty, M. (1962).Phenomenology of Perception. (C. Smith, Çev.) London, New York: Routledge.
• Öztürk Kasar, S. (2012). Jean-Claude Coquet ile bir dil görüngübilimine doğru. XII. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildiriler Kitabıiçinde. (ss. 427-433). Edirne: Trakya Üniversitesi
• Öztürk Kasar, S. (2009) « Pour une typologie des non-sujets: au carrefour de la sémiotique et de la phénoménologie. » Sémio 2007: Rencontres sémiotiques: les interfaces disciplinaires, des théories aux pratiques professionnelles. Actes duCongrès international de l'Association Française de Sémiotique, Paris : Université Paris IV La Sorbonne. http://afssemio.com/semio2007/spip.php?article19. s. 3-6
• Öztürk Kasar, S. ve Tuna, D. (2015). Yaşam, Yazın ve Yazın Çevirisi İçin Gösterge Okuma. Frankofoni Ortak Kitap, 27. 457-482.Ankara.
• Primozic, D.T. (2013) Merleau-Ponty üzerine. (Z. Esenyel, Çev.) Bursa: Sentez.
• Rozemond, M. ve Rozemond, M. (2009). Descartes’s dualism. Cambridge: Harvard University Press.
• Saussure, D. (2001). Genel dilbilim dersleri. (B. Vardar, Çev.) İstanbul: Multilingual
• Shakespeare, W. (1950). Antony and Cleopatra. Cambridge: University Press.
• Shakespeare, W. (2002). Antonius ve Kleopatra. (B. Bozkurt, Çev.) İstanbul: Remzi.
• Shakespeare, W. (1967). Antonius ve Kleopatra. (S. Eyüboğlu, Çev.) İstanbul: Remzi.
• Shakespeare, W. (1949). Antonius ve Kleopatra. (H.E. Adıvar ve M. Urgan, Çev.) İstanbul: Pulhan.
• http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/kite. Erişim tarihi: 25.01. 2016
• http://dictionary.cambridge.org/dictionary/turkish/command_1 Erişim tarihi: 20.12.2015
• http://dictionary.cambridge.org/dictionary/turkish/man_1. Erişim tarihi: 08.12. 2015
• http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5656eaa3b40f19.99706079 Erişim tarihi: 25.11.2015