Symbol Language in Literature and The Usage of Symbol Language in Orhan Kemal’s “İki Buçuk” Story

Yıl 2018, - Özel Sayı, 21 - 32, 20.08.2018

Gaye Belkız Yeter

https://doi.org/10.29000/rumelide.454226

Öz

This study includes usage patterns of symbol
language which brings to literary texts an effective and original form and
symbol language in Orhan Kemal’s “Iki Bucuk” story. Various examination methods
are present both to reveal and analyze of unknown and invisible parts of
literary works which generally take form according to the psychological state
and psychical growth process of protagonist. Symbol language is one of them and
determination of it gives various points of view to especially reader and
researcher. Since, a great part of the artists convey their ideas through image
and some signs. Orhan Kemal one of the important writers of Turkish Literature
has produced works in the kinds of literature like novel, story, theater and
poem. It is possible to state that Orhan Kemal also reflects on himself and his
thoughts via elements such as sign and image instead of clear expressions. “Iki
Bucuk” story in the work of Orhan Kemal named “Önce Ekmek” which is rewarded
Sait Faik Story Gift in 1969 is examined through symbol language that we has
based our study on. It is possible to regard function of symbolic structure in
the writer’s story named “Iki Bucuk” as a psychological analysis method in
understanding of the text. Our study is shaped by symbol language and
especially archetypical symbolism which is one of the psychological analysis
methods and gives form to patterns of thought, emotion and behavior of human.
Since generally what is meant to be described in the text is revealed by some
symbols. Symbol, concept and images are transferred to the reader by means of
characters on the basis of the story. Orhan Kemal has reflected depth of
meaning and hidden meaning passwords in the subconscious of protagonist and
himself on story language via symbolic expression with reference to this story.
Protagonist’s setting out on a symbolic journey provides him to realize himself
and shape his world of values. We could sort out subconscious hidden blind
spots through the detection and interpretation of symbols.

Anahtar Kelimeler

Symbol language, archetypical symbolism, Orhan Kemal, İki Buçuk

Edebiyatta Sembol Dili ve Orhan Kemal’in “İki Buçuk” Adlı Hikâyesinde Sembol Dilinin Kullanımı

Öz

Bu çalışmada edebî metinlere etkili, özgün bir
form kazandıran sembol dilinin kullanım şekillerine ve Orhan Kemal’in “İki
Buçuk” adlı hikâyesindeki sembol diline yer verilecektir. Genellikle kahramanın
psikolojik durumu ve ruhi büyüme sürecine göre şekillenen edebî eserlerin
bilinmeyen, görünmeyen kısımlarını hem gözler önüne sermek hem de tahlil etmek
için çeşitli inceleme yöntemleri mevcuttur. Bunlardan biri olan sembol dilinin
tespiti okura ve araştırmacıya çeşitli bakışaçıları sunar. Çünkü sanatkârların
büyük bir kısmı düşüncelerini sembol, simge, imge ve birtakım göstergelerle
aktarmaktadırlar. Türk edebiyatının önemli yazarlarından biri olan edebiyatın
roman, öykü, tiyatro ve şiir türlerinde birçok eser ortaya koyan Orhan Kemal de
kendisini ve düşüncelerini net ifadelerle anlatmak yerine sembol, simge ve imge
gibi unsurlar yoluyla yansıtmayı tercih etmiştir. Makalemizde Orhan Kemal’in
1969’da Sait Faik Hikâye Armağanıyla ödüllendirilen “Önce Ekmek” adlı
eserindeki “İki Buçuk” adlı hikâyesi sembol dili çerçevesinde incelenecektir.
Orhan Kemal’in “İki Buçuk” adlı hikâyesindeki sembolik yapının işlevini ise
metnin anlaşılmasında psikolojik bir çözümleme yöntemi olarak kabul etmek
mümkündür.  Çalışmamıza sembol dili ve
özellikle de insanın duygu, düşünce ve davranış kalıplarını şekillendiren
psikolojik çözümleme yöntemlerinden biri olan arketipsel sembolizm yön
verecektir. Çünkü çoğunlukla metinde anlatılmak istenenler bazı sembollerle
ortaya konur. Genellikle öykünün temelinde sembol, kavram ve imgeler kahramanlar
vasıtasıyla okura aktarılır. Orhan Kemal’in bu hikâyesinden hareketle yazar
kahramanın ve kendisinin bilinç altındaki anlam derinliklerindeki saklı anlam
şifrelerini, hikâye dilinde sembolik anlatımla yansıtmıştır. Kahramanın
simgesel bir yolculuğa çıkması, onun kendini gerçekleştirmesini ve değerler
dünyasını şekillendirmesini sağlar. Böylelikle sembollerin tespiti ve
anlamlandırılması aracılığıyla bilinç altındaki saklı kör noktalara ışık
tutabiliriz. 

Anahtar Kelimeler

Sembol dili, arketipsel sembolizm, Orhan Kemal, İki Buçuk

Kaynakça

• Akdağ, E. (2014). “Orhan Kemal’in Roman ve Öykülerinde Göç ve Gurbet”, Hece (Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal), S. 205, Ocak, ss. 225-234. Bezirci, A. (1984). Orhan Kemal, İstanbul: Tekin Yayınevi. Bilgegil, K. (1980). Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Belagat I, İstanbul: Enderun Kitabevi. Campbell, J. (2000). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, İstanbul: Say Yayınları. Çobanoğlu, Ş. (2013). “Carl Gustav Jung’un Çağrışım Deneyleri Işığında İlhan Berk’in Şiirlerinde Ev ve Çevresindeki Nesnelerin Yorumu”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S. 9, ss. 57-72. Çoruhlu, Y. (2010). Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Demirel, Ş. (2012). “Sembol, Sembolik Dil ve Bu Bağlamda Mesnevî’nin İlk 18 Beytindeki Sembolik Unsurlar”, Turkısh Studies, ss. 915-947. Durmuş, M. (2011). “İmge-Sembol Kavramlarını Yorumlama Projesi ve Melih Cevdet Anday Şiirinde İmge”, Turkish Studies, S. 6, ss. 745-762. Eliuz, Ü. (2009). Orhan Kemal ve Romancılığı, Ankara: MEB. Eliuz, Ü. (2012). “Orhan Kemal’in Romanlarında Dil ve Üslup”, Orhan Kemal, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, ss. 151-167. Erdoğan, A. (2014). “‘Aydınlık Gerçekliğin’ Rotası”, Hece (Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal), S. 205, Ocak, ss. 43-48. Ergin, M. (1995). Dede Korkut Kitabı, İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Erol, M. (2014). “Orhan Kemal’in Dünyası: Baba ve Devlet, Ev ve Vatan”, Hece (Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal), S. 205, Ocak, ss. 104-113. Fordham, F. (2008). Jung Psikolojisinin Ana Hatları, (çev. Aslan Yalçıner), İstanbul: Say Gültekin, M. N. (2012). “Bir Anlatı Ustasının Penceresinden Toplum, İnsan, Dönem”, Orhan Kemal, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, ss. 39-65. Gültekin, M. N. (2014). “Köyler, Kentler ya da Bütün Hayat Modernleşirken”, Hece (Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal), S. 205, Ocak, ss. 81-95. Gürkan, A. (2014). “Marksist Dünya Görüşü Ekseninde Orhan Kemal’in Anlatılarına Genel Bir Bakış”, Hece (Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal), S. 205, Ocak, ss. 137-157. Harmancı, A. (2014). “Orhan Kemal’in Günlükleri”, Hece (Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal), S. 205, Ocak, ss. 422-428. İleri, S. (2012). “Yazmaya Orhan Kemal Olacaktı”, Orhan Kemal, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, ss. 36-38. Jung, C. G. (2009). İnsan ve Sembolleri, (Çev. Ali Nahit Babaoğlu), İstanbul: Okyanus Yayınları. Kahraman, H. B. (2012). “Orhan Kemal: Durum ve Karakter Romancısı”, Orhan Kemal, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, ss. 217-225. Kantarcı, A. (2012). “Orhan Kemal’in Hikâyeciliğinde Toplumcu Gerçekçiliğin İzleri”, Orhan Kemal, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, ss. 449-462. Karacanlar, K. (1984). Orhan Kemal, 1974, s.106, Aktaran: Asım Bezirci, Orhan Kemal, İstanbul: Tekin Yayınevi. Karagözlü, V. (2012). “Arketipsel Sembolizm Bağlamında Mihr ü Vefâ Mesnevisinin İncelenmesi”, Turkısh Studies, S. 7/1, 1405-1421. Kemal, O. (2017). Orhan Kemal-Önce Ekmek, İstanbul: Everest Yayınları. Kuş, D. (2014). Orhan Kemal’in Öykülerinde ‘Suç ve Çocuk’”, Hece (Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal), S. 205, Ocak, ss. 333-337. Narlı, M. (2002). Orhan Kemal’in Romanları Üzerine Bir İnceleme, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı. Narlı, M. (2003). “Gorki’nin ve Orhan Kemal’in Küçük Adamları”, İlmî Araştırmalar, S. 16, İstanbul, ss. 65-76. Naskali, E. G. (2017). Renk Kitabı, İstanbul: Kitabevi. Orhan, K. (1974). Türkiye Defteri Orhan Kemal Özel Sayısı, S. 10, Ağustos, İstanbul. Özünel, E. Ö. (2015). “Baharı Getiren Kahraman: Bamsı Beyrek”, Millî Folklor, S. 107, ss. 34-48. Schımmel, A. (2000). Sayıların Gizemi, İstanbul: Kabalcı Yayınları. Sezer, Ş. (2012). “Orhan Kemal ile İkbal’de Bir Sabahiye”, Orhan Kemal, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, ss. 146-150. Şahiner, S. (2011). “60’lar Türk Sineması’nda Orhan Kemal Senaryolarında ‘Zenginlik’ Teması”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı Sinema Bilim dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Türkçe Sözlük, (1986). Ankara: TDK. Ümit, A. (2012). “Edebiyatımızın Ağır İşçisi Orhan Kemal”, Orhan Kemal, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, ss. 23-28. Vesek, M. (2008). Önce Ekmek, Cumhuriyet Kitap, http://www.orhankemal.org/links/405.htm (ET: 09.05.2018) Yaylağan, N., (2015). “Orhan Kemal’in Roman ve Hikâyelerinin Dili ve Türkçe Bakımından Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, (Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Doktora Programı Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir. Yıldırım, N. (2009). “Sembolik Bir Dil Hazinesi: Halk Anlatıları”, Turkish Studies, S. 4/8, ss. 2383-2403.