Sosyal Bilgiler Dersi Tarih Konularının Öğretiminde Siyasetnamelerin Etkisi

Yıl 2016, Sayı: 32, 170 - 191, 30.12.2016

Gülşah Başol Mehmet Şanlı

Öz

Bu çalışma, Sosyal Bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde, siyasetnamelerden faydalanmanın akademik başarıya etkisini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.  Siyasetnameler liderleri yönetimle ilgili konularda yönlendirmek amacıyla devrin âlimleri tarafından kaleme alınmış kitaplardır. Yarı-deneysel desendeki çalışmada Siyasetnamelerin Sosyal Bilgiler dersi tarih konularının öğretimine etkisini ortaya koymak üzere ön-test, son-test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmada, Tokat ili, Artova ilçesi, Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda, iki ayrı sınıfta öğrenim gören 50 öğrenciden 6/A sınıfı deney grubu olarak belirlenmiş; “İpek Yolunda Türkler” ünitesi işlenirken bu sınıfta siyasetnamelerden faydalanılmıştır. Geleneksel yöntemin kullanıldığı 6/B sınıfı ise kontrol grubu olarak belirlenmiştir. Araştırmanın verileri, “İpek Yolunda Türkler” ünitesindeki hedefler doğrultusunda hazırlanan çoktan seçmeli 20’şer test maddesinin, ön-test ve son-test olarak uygulanmasıyla elde edilmiştir. Deney ve kontrol gruplarının puan ortalamaları arasındaki farkı test etmek için bağımsız gruplar t testi, deney grubu ön-test ve son-test ve kontrol grubu ön-test ve son-test karşılaştırmaları içinse bağımlı gruplar t testi kullanılmıştır. Sonuç olarak Sosyal Bilgiler dersinde tarih konularının öğretiminde siyasetnamelerin kullanımın etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca araştırmanın ikinci problemi doğrultusunda öğrencilere yazdırılan siyasetname örneklerinde öne çıkan konular incelenmiştir.  Bu örneklerde daha çok adalet, sosyal refah ve güvenlik konularına vurgu yapıldığı görülmüştür. Uygulamalar sırasında, siyasetname kullanımının Sosyal Bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde, öğrencilerin derse ilgisini artırdığı ve öğrencileri sınıfta daha etkin kıldığı da gözlemlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Devlet, Siyasetname, Kutadgu Bilig, Koçi Bey Risalesi.

The Effect of "Using Siyasetname Texts" in Teaching History Topics in Social Studies Classes

Öz

This study purposed to find out the effect of the use of Siyasetname on academic achievement in teaching history topics in social studies classes. Siyasetname is a book form, written by Turkish philosophers or leading government officers to advise the sultans on various issues such as government politics, ethics, and personal relations with his subjects.  The first problem of the study is the effect of the use of Siyasetname’s on teaching one of the main topics of the 6th grade history class which is ‘Turks on the Spice Roads’.  The application of the study was carried on in two classes, a total of 50 students in an elementary school in Artova, Tokat. A pre-test post-test quasi experimental design was applied in the current study.  Session A was served as experimental group and Siyasetnames were used in this group while teaching Turks in the Spice Roads’ topic. The other session served as the control group and they were taught in the traditional approach. The siyasetnames that were used in this study was Siyasetname by Nizamül Mülk, Kutad gu Bilig by Yusuf Has Hacip, Koçi Bey Risalesi by Koçi Bey. The data for the study was gathered from 20 multiple-choice test items on the ‘Turks on the Spice Road’ topic used as the pre and post-tests. The analysis was carried out by SPSS 15.00 software program. Dependent group t tests indicated no differences between the pre-test scores of experimental and control group scores. The result of independent group t tests indicated that experimental group did better than the control group. According to the results of the first question of the study, Siyasetnames improved the academic achievement in history compared to the students that was taught by traditional study methods.  In the second problem of the study, students were asked to write Siyasetnames to advise the president and the prime minister on the topics that they think that are crucial. According to the findings, students were commonly expressing ideas on equality, social well being of the citizen and safety issues. During the applications, it was seen that the use of Siyasetnames improved the students’ interest on the topic and made them more involved with lesson during the class.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Government, Siyasetname, Kutadgu Bilig, Koçi Bey Risalesi.

Kaynakça

• Altunöz, Y. (2005). Yusuf Has Hacip’in Kutadgu Bilig’i ve Nizamülmülk siyasetnamesi ışığında Türk hâkimiyet anlayışı. Elazığ Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Aytuna, H.A. (1963). Orta dereceli okullarda öğretmenlik ve problemleri. Ankara: MEB. Yayınları.
• Başol, G. (2008). Bilimsel araştırma süreci ve yöntem. Kılıç, O., ve Cinoğlu, M. (Editörler). Bilimsel araştırma yöntemleri içinde 113–143. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Çamalan, A. (2006). Osmanlı siyasetnamelerine göre sonun başlangıcı sebepler ve çözüm önerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Danışman, Z. (1972). Koçi Bey Risalesi. İstanbul: MEB Yayınları.
• Dilaçar, A. (2003). Kutadgu Bilig incelemesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dilek, D. ( 2001). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. Ankara: Pegem A
• Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1980). Kutadgu Bilig ve kültür tarihimizdeki yeri. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Memiş, E. (2008). Türk kültür tarihi. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• SPSS, Inc. (2001), SPSS For Windows 15.0.0, SPSS Inc.,Chicago.
• Şahin, M. (2007). Sirac’ül-Mülük, Siyasetname, Ahkam’üs Sultaniye ve Kutadgu Bilig’e göre hükümdar dışındaki üst düzey devlet görevlilerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Tan ve Erdoğan.( 2001). Öğretimi planlama ve değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Uğur, A.(1990). Osmanlı siyasetnameleri. Kültür Sanat Yayınları, Ankara: MEB Yayınevi.
• Yusuf Has Hacip . (11.yy). Kutadgu Bilig. (1998) Çev. R.R.Arat, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.