Ebrû Sanatı Ve Bir Ritüel Deneyimi Olarak Ebrû Yapımı

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 168 - 182, 21.12.2018

Can Ceylan

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.529745

Cited By: 1

Öz

Son dönemde öne çıkan klâsik sanat dallarından biri olan ebrû, ilgi gören bir sanat olmasının
yanında, bu sanatı gerçekleştiren kişiler açısından da önemli özellikler taşımaktadır. Ebrû’ya ilgi
gösterenler, bu sanata gerek bireysel gerekse sosyal bir faaliyet olarak bakmaktadırlar. Bireysel açıdan hem popüler hem de klâsik bir sanat olmasının etkisi olduğu söylenebilir. Ancak ebrû ile ilgilenmenin, ebrûyu bir uğraş, hobi ya da profesyonel iş olarak görmenin sosyal birliktelik açısından
birçok sebep ve sonucu vardır.

Ebrûyu, ilgilisinin tek başına olduğu tekne başı ortamının ötesinde, sosyal antropolojik açıdan
tekrarlanan ve paylaşılan bir faaliyet olarak ele aldığımızda, ebrû yapmanın ritüel taraflarını görebiliriz. Bireyi diğer bireylerle bir araya getiren, hem yaparken hem de sergilerken paylaşılan bir
ortam sağlayan ve bu ortam içinde zamanmekân birlikteliğini ortaya çıkarıp kişilere soyut hâller
ve mânevî hisler tecrübe ettiren Ebrû sanatı, ebrûcuya hem tekrarlanamayan bireysel deneyim
hem de sosyal bir birliktelik kurma ve yaşanmışlığa sâhip olma imkânı vermektedir.

Ebrû sanatı ve ebrûcular, kültürel antropolojinin önemli bir araştırma alanı olan ritüeller açısından el değmemiş bir konudur. Bu makalede ebrû yapımının her aşaması, bu aşamaların ebrûcu
tarafından deneyimlenmesi ve sosyal bir ortamda paylaşılmasını ele alıp; bu hususları kişisel deneyim ve gözlemlerden yararlanarak “ritüel” anlayışı ile ortaya konulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Ebrû, Ritüel, Kültürel Antropoloji, Sosyokültürel Hayat

Art Of Ebru And Making Ebru As A Ritual Experience

Öz

Ebru, as one of the branches of classical art that have recently stood out, in addition to being
attractive, has some features which are significant for those who are in this branch of art. Those
who are interested in Ebru consider it both as a personal and social activity. From personal point
of view, it is not only a popular but also a classical art. However, the interest in ebru as a social
activity has many causes and effects as a hobby and a profession.

Beyond Ebru maker’s personal experience in front of the basin, when we can consider Ebru
as an activity that is repeated and shared, we can see its aspects as a ritual. Ebru provides the
participants with a common space both in making and exhibiting. It exposes time and space unity
while making the makers with some abstract states and spiritual rehearsals. Ebru also provides the
ebru makers with oppurtunity to have personal experience and feel the sense of social togetherness,
which is indeed a one time experience.

Art of ebru and ebru makers are not researched from ritual perspectives in cultural anthropology.
In this paper, every stage of making ebru and how these stages are experienced by the maker and
how they are shared in a social setting are explained. These issues are approached from a ritual
point of view considering the personal experiences and observations. 

Anahtar Kelimeler

Ebru, Ritual, Cultural Anthropology, Sociocultural Life

Kaynakça

• Aune, M. B., (1996). The Subject of Rituall. M. B. Aune ve V. DeMarinis (Ed.), Religious and Social Ritual – Interdisciplinary Explorations içinde. Albany: State University of New York Press.
• Barutçugil, H. (2001). Suyun Rüyası Ebru-Yaşayan Gelenek. İstanbul: Ebristan Yayınları
• Barutçugil, H.(2008). Battaldan Baruta Ebruvan. İstanbul: Ebristan Yayınları.
• Bell, C. (1997). Ritual – Perspectives and Dimensions. Oxford: Oxford University Press.
• Currey, M. (2014). Günlük Ritüeller – Büyük Eserlerin Yaratıcıları Nasıl Çalışır?(çev.: T. Er, S. Kayır) İstanbul: Kolektif Kitap.
• DeMarinis, V. (1996). A Psychotherapeutic Exploration of Religious Ritual as Mediator of Memory and Meaning. M. B. Aune ve V. DeMarinis (Ed.), Religious and Social Ritual – Interdisciplinary Explorations içinde. Albany: State University of New York Press.
• Emoto, M. (2012). Suyun Gizli Mesajı. (Çev: Y. Hancıoğlu). İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
• Geertz, C. (2010). Kültürlerin Yorumlanması. (Çev: H. Gür). Ankara: Dost Kitapevi.
• Grimes, R. L. (1985). Research in Ritual Studies. Metuchen: Scarecrow Press.
• Grimes, R. L. (1990). Ritual Criticism: Case Studies in Its Practices, Essays on Its Theory. Columbia: University of South Carolina Press.
• Martin, J. H. (1996). Bringing the Power of the Past into the Present. M. B. Aune ve V. DeMarinis (Ed.), Religious and Social Ritual – Interdisciplinary Explorations içinde. Albany: State University of New York Press.
• Stortz, M. E. (1996). Ritual Power, Ritual Authority. M. B. Aune ve V. DeMarinis (Ed.), Religious and Social Ritual – Interdisciplinary Explorations içinde. Albany: State University of New York Press.
• Van Gennep, A. (1965). The Rites of Passage. (Çev: M. Vizedom). London: Routledge and Kegan Paul Ltd.
• Görsel 1, 7, 10, 12, 13: Ebristan Arşivi. www.ebristan.com
• Görsel 3, 4, 11: Barutçugil, Hikmet (2001). Suyun Rüyası Ebru-Yaşayan Gelenek. EbristanYayınları. İstanbul.
• Görsel 2, 5, 6, 8, 9: Can Ceylan kişisel ebru arşivi