Hiyerarşik Electre Yönteminin Teknokent Seçiminde Kullanımı Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2015, Cilt: 20 Sayı: 1, 199 - 223, 01.03.2015

  öğr.gör.dr.murat Kemal Keleş Prof.dr.mustafa Zihni Tunca

Öz

Nowadays, more and more technoparks provide university-industry cooperation by renting offices to R&D companies and entrepreneurs for their projects, in our country. The utilities that a technopark offer, the university that it reside and its location are very important for a company due to intensive competition. The aim of this study is to help companies to select a technopark by using multi-criteria decision-making methods. In this study, after discussing the concept of technopark, the importance of the location for companies has been explained. In the following sections, after discussing the Analytic Hierarchy Process (AHP) and Electre III methods, the criteria that 254 participants of the study use for technopark selection have been determined. Then, as a part of hierarchical Electre method, weights of the criteria and the rankings of the Ankara region technoparks have been found by AHP and Electre III methods, respectively. Finally, the findings have been discussed

Anahtar Kelimeler

-

HİYERARŞİK ELECTRE YÖNTEMİNİN TEKNOKENT SEÇİMİNDE KULLANIMI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Öz

Ar-Ge firmaları ve girişimcilerin projelerini yapmak üzere ofis kiralayıp faaliyette bulundukları, üniversite-sanayi işbirliğinin yapıldığı teknokentlerin sayısı ülkemizde gün geçtikçe artmaktadır. Teknokentin sunacağı imkânlar, ofis kira bedeli, altyapısı, bağlı olduğu üniversite ve konumu gibi unsurlar işletmenin teknokent seçiminde etkili olmaktadır. Çalışmanın amacı; Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden yararlanarak “İşletmelerin kuruluş yeri için teknokent seçimi” konusuna destek sağlamaktır. Çalışmada öncelikle teknokent kavramı tartışıldıktan sonra işletmeler için kuruluş yeri seçiminin önemi üzerinde durulmuştur. Takip eden bölümlerde, çalışmada kullanılan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Electre III açıklandıktan sonra çalışmaya katılan 254 işletmenin teknokent seçiminde önem verdikleri kriterler tespit edilmiştir. Daha sonra, “Hiyerarşik Electre Yöntemi” uygulaması dahilinde söz konusu kriterlerin AHP ile ağırlıkları belirlenerek, Electre III Yöntemi ile Ankara bölgesinde faaliyet gösteren teknokentler sıralanmıştır. Çalışmanın sonunda elde edilen bulgular tartışılmış ve öneriler sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Teknokent, Kuruluş yeri seçimi, Çok Kriterli Karar Verme, Analitik Hiyerarşi Süreci, Electre III, Hiyerarşik Electre

Kaynakça

• ARMACOST, R.L. (1994). “Identification of Determinant Attributes Using The Analytic Hierarchy Process”, Journal of Academy of Marketing Science, 22(4): 383-392.
• ARSLAN, T. ve Khisty, C.J. (2005). “A Rational Reasoning Method From Fuzzy Perceptions in Route Choise”, Fuzzy Sets And Systems, 150: 419-435.
• ASLAN, N. (2005). “Analitik Network Prosesi”, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• ATICI, K.B. ve Ulucan, A. (2009). “Enerji Projelerinin Değerlendirilmesi Sürecinde Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımları ve Türkiye Uygulamaları”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1): 161-186.
• AY, M. (1996). “Teknoparkların Dünyadaki Durumu ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• AYDIN, Ö., Öznehir, S. ve Akçalı, E. (2009). “Ankara İçin Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Modellenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2): 69-86.
• BABACAN, M. (1995). Dünyada ve Türkiye’de Teknokentler, (Bilim ve Teknoloji Parkları), Asil Ofset Matbaası, İzmir.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu, Araştırma ve İnceleme Raporu, (2009). 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Uygulamalarının Değerlendirilmesi ile Ortaya Çıkan Sorunların Çözümüne İlişkin Öneri Geliştirilmesi, S:2009/1, Ankara, Ocak.
• ÇAKIN, E. (2013). “Tedarikçi Seçim Kararında Analitik Ağ Süreci (ANP) ve Electre Yöntemlerinin Kullanılması ve Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• DAĞDEVİREN, M., Akay, D. ve Kurt, M. (2004). “İş Değerlendirme Sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Uygulaması”, Gazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(2): 131-138.
• DAĞDEVİREN, M. ve Eren, T. (2001). “Tedarikçi Firma Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması”, Gazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16(2): 41-52.
• DIAS, J., A., Figueira, J., R. ve Roy, B. (2006). “The Software Electre III-IV: Methodology and User Manual”, (Version 3.x), Paris, France, University Paris-Dauphine, LAMSADE, September.
• ELEREN, A. (2007). “Kuruluş Yeri Seçiminin Fuzzy TOPSIS Yöntemiyle Belirlenmesi: Deri Sektörü Örneği”, Akdeniz Üniversitesi, İ.İ.B.F Dergisi, 13: 280-295.
• ELEREN, A. (2006). “Kuruluş Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Belirlenmesi; Deri Sektörü Örneği”, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2): 405-416.
• ERTÜRK, M. (2011). İşletme Biliminin Temel İlkeleri, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 8.baskı, İstanbul, Ocak.
• FIGUEIRA, J., Mousseau, V. ve Roy, B. (2014). “Electre Methods”, Chapter 1, http://l1.lamsade.dauphine.fr/dea103/ens/bouyssou/Outranking_Mousseau.pdf, 04.10.2014.
• GIANNOULIS, C. ve Ishizaka, A. (2010). “A Web-based Decision Support System with Electre III for a Personalised Ranking of British Universities”, Decision Support Systems, 48(3): 488-497.
• HARMANCI, M. ve Önen, M.O. (1999). Dünyada ve Türkiye’de Teknopark ve Teknokent Uygulamaları, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. Yayınları, Araştırma Müdürlüğü, Ankara, Mart.
• HOKKANEN, J. ve Salminen, P. (1997). “Choosing a Solid Waste Management System Using Multicriteria Decision Analysis”, European Journal of Operational Research, 98: 19-36.
• İLHAN R. ve Burdurlu, E. (1993). Ağaçişleri Endüstrisinde Fabrika Planlaması, Ankara.
• İMREN, E. (2011). “Mobilya Endüstrisinde Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) Yöntemi ile Kuruluş Yeri Seçimi”, Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bartın, Haziran.
• KAPLAN, S., Araz, C. ve Göktepe, Ö. (2006). “A Multicriteria Decision Aid Approach on Navel Selection Problem for Rotor Spinning”, Textile Research Journal, 76(12): 896–904
• KELEŞ, M.K. (2014). “İşletmelerin Teknokent Seçiminde Hiyerarşik Electre Yönteminin Kullanımı ve Ankara Bölgesinde Bir Uygulama”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Isparta.
• KINCAL, A. (2014). “Bütüncül Bir Yaklaşımla Teknoparkların Ülke Ekonomisi Üzerindeki Etkileri”, http://www.academia.edu/2063768/Teknoparklarin_Ekonomik_Etkileri, 04.07.2014.
• KİPER, M. (2010). Dünyada ve Türkiye’de Üniversite-Sanayi İşbirliği ve Bu Kapsamda Üniversite-Sanayi Ortak Araştırma Merkezleri Programı (ÜSAMP), 1.Baskı, Mayıs.
• KOBU, B. (2013). Üretim Yönetimi, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 16. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., Şubat, İstanbul.
• KURU, A. (2011). “Entegre Yönetim Sistemlerinde Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerinin Kullanımına Yönelik Yaklaşımlar ve Uygulamaları”, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• MAYSTRE, L., Y., Pictet, J. ve Simos, J. (1994). Methodes Multicriteres Electre, Presses Polytechniques.
• OKAN, T. (2009). “Orman Endüstri Sektörünün Yapısı ve Kalkınmaya Katkısının Geliştirilmesi Önlemleri (Levha Sektörü Örneği)”, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• ÖMÜRBEK, N. ve Şimşek, A. (2012). “Üniversite Öğrencilerinin Cep Telefonu Tercihlerinin Analitik Hiyerarşi Prosesi İle Belirlenmesi”, Niğde Üniversitesi, İİBF Dergisi, 5(1): 116-132.
• PENA, R., R., Rebollo, L., P., Oliveras, K., G. ve Mateu, A., V. (2007). “Use and Evaluation of Electre III/IV”, Universitat Rovira i Virgili, DEIM-RT.
• POLAT, Ç. (2007). “Assessment of Technology Development Activities in Turkish Technoparks”, Boğaziçi University, Graduate Program in Systems and Control Engineering, İstanbul.
• ROGERS, M. (2000). “Using ELECTRE III to Aid The Choice of Housing Construction Process within Structural Engineering”, Construction Management and Economics, 18: 333-342.
• ROY, B. (1991). “The Outranking Approach and The Foundations of Electre Methods”, Theory and Decision, 31.
• ROY, B. ve Vanderpooten, D. (1996). “The European School of MCDA: Emergence, Basic Features and Current Works”, Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 5: 22- 38.
• SAATY, T.L. (2008). “Decision Making With The Analytic Hierarchy Process”, Int. J. Services Sciences, 1(1): 83-98.
• SAATY, T.L. (1994). “How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process”, Interfaces, 24(6): 19-43.
• SAATY, T.L. ve Özdemir, M. (2003). “Negative Priorities in the Analytic Hierarchy Process”, Mathematical and Computer Modelling, 37: 1063-1075.
• SAATY, T.,L. ve Özdemir, M.S. (2003). “Why the Magic Number Seven Plus or Minus Two”, Mathematical and Computer Modelling, 38: 233-244.
• SAATY, T.L. ve Vargas, L.G. (2001). Models, Methods, Concepts & Applications of The Analytic Hierarchy Process, Springer.
• SABUNCUOĞLU Z. ve Tokol, T. (2011). İşletme, 8.Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul, Ağustos, ss.130-133.
• SERİNKAYA, O. (2001). “Çok Kriterli Karar Destek Sistemi Electre Yöntemleri Üzerine Bir Uygulama”, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstatistik, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• TAM, C.M., Thomas, K.L., Tong, C. ve Lau, T. (2003). “ELECTRE III in Evaluating Performance of Construction Plants: Case Study on Concrete Vibrators”, Construction Innovation, 3: 45–61.
• TEKİN, M. (2004). Üretim Yönetimi, Yenilenmiş 5.Baskı, Ankara.
• “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu”, Kanun No.4691, Kabul Tarihi: 26.6.2001, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2001/07/20010706.htm#1, 31.07.2014.
• “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” Kanun No. 6170, Sayı: 27872, Kabul Tarihi: 02.03.2011, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/03/20110312-2.htm, 04.07.2014.
• “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Raporlar, İstatistiki Veriler”, http://www.sanayi.gov.tr/ServiceDetails.aspx?dataID=107&catID=305&lng=tr, 03.12.2014.
• TÜZEMEN, A. ve Özdağoğlu, A. (2007). “Doktora Öğrencilerinin Eş Seçiminde Önem Verdikleri Kriterlerin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Belirlenmesi”, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1): 215-232.
• ULUBEYLİ, S. ve Manisalı, E. (2005). “İnşaat Makineleri Alımında Çok Ölçütlü Karar Verme Modeli”, 3. Yapı İşletmesi Kongresi, Bildiriler Kitabı, 29 Eylül 2005, ss. 172-182
• ULUCAN, A. (2012). “Electre III ile Alternatiflerin Sıralanması”, Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Ders Notları, Ankara.
• ÜNAL, Ö.F. (2010). “Analitik Hiyerarşi Prosesi İle Yetkinlik Bazlı İnsan Kaynakları Yöneticisi Seçimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Isparta.
• ÜRETEN, S. (2006). Üretim/İşlemler Yönetimi, 5. Baskı, Baran Ofset, Ankara.
• WANG, J.J., Lin, Z-K. ve Huang, H. (2008). “A Decision Model for Information Systems Outsourcing Using a Multicriteria Method”, J. Serv. Sci. & Management, 1: 1-9.
• YÜCEL, M. ve Ulutaş, A. (2009). “Çok Kriterli Karar Yöntemlerinden Electre Yöntemiyle Malatya’da Bir Kargo Firması İçin Yer Seçimi”, Selçuk Üniversitesi, İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(17): 327-344.
• YÜREKLİ, H. (2008). “Taarruz Helikopterleri Seçiminde Electre Yönteminin Kullanılması”, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• ZHAO, G. ve Yang, S. (2013). “IT Service Incident Management Model Decision Based on ELECTRE III”, 6th International Conference on Information Management, Innovation Managment and Industrial Engineering, ss.514-517.