Diyarbakır'daki Kentsel Yoksulluğun Ana Bileşen Analizi Dahilinde Değerlendirilmesi

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 3, 129 - 162, 01.09.2012

  Yrd.Doç.Dr.Bahar Burtan Doğan Prof.Dr.M.Yusuf Çelik

Öz

Anahtar Kelimeler

-

DİYARBAKIR’DAKİ KENTSEL YOKSULLUĞUN ANA BİLEŞEN ANALİZİ DÂHİLİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Yoksulluk, yüzyıllarca insanlık gündeminin en kritik sorunları arasında yer almış, tanımı ve içeriği, zamana ve mekâna göre kayda değer farklılıklar göstermiştir. Nitekim asırlarca bollukla, zenginlikle ve refahla birlikte anılan Diyarbakır’ın ismi, gün geçtikçe daha fazla fakirlikle, sefaletle, darlıkla ve muhtaçlıkla beraber telaffuz edilmeye başlanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Diyarbakır’daki yoksulluk algısı ve profilinin iktisadî boyutlarının analizi suretiyle kentin sorunlarına çözüm önerileri geliştirilmesine yönelik arayışlara katkı sağlamaktır. Çalışma kapsamında hazırlanan anket, kentte görece yüksek yoksulluk düzeyi ile ön plana çıkan 14 mahallede yaşayan 3.000 hanenin temsilcileriyle yüz yüze görüşülerek uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar toplulaştırılarak genelleştirilmiş ve Ana Bileşen Analizi’ne tabi tutularakDoğrusal Regresyon Analizi ve Pearson Korelâsyon Yöntemi ile değişkenler arasındaki açıklama düzeyi ve ilişkiler bulunmuştur.Anketin sonuçları, katılımcıların yoksulluğun temel nedeni olarak işsizliği gördüklerini ortaya koymaktadır

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Diyarbakır, İktisadî Kalkınma, Ana Bileşen Analizi, Bölgesel Kalkınma

Kaynakça

• 1. Açıkalın, Neriman (2008), “Poverty and The Social Mobility Chances of Youth Generations: A Case Study in Istanbul and Gaziantep”, Journal of International Social Research, Volume: 1, Issue: 3, pp. 34–54,
• 2. Aktan, Coşkun Can ve Vural, İstiklal Yaşar (2002), “Gelir Dağılımı Adalet(siz)lik ve Gelir Eşit(siz)liği: Terminoloji Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri”, Yoksullukla Mücadele Stratejileri (Editör: Coşkun Can Aktan), Hak–İş Konfederasyonu Yayınları, Ankara, s. 1–21,
• 3. Alcock, Pete (1997), Understanding Poverty,Macmillian Press, London,
• 4. Altay, Asuman (2005), “Yoksulluk Sadece Devletin Sorunu mu? Kamu Harcamaları Açısından Bir Değerlendirme”, Sosyoekonomi Dergisi, Temmuz – Aralık, s. 155–178,
• 5. Arpacıoğlu, Özge ve Yıldırım, Metin (2011), “Dünyada ve Türkiye’de Yoksulluğun Analizi”, Niğde Üniversitesi İktisadî ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, s. 60–76,
• 6. Arslan, D. Ali (2010), “Kırsal Türkiye’de Değişmeyen Tek Şey Yoksulluk: 17 Yıl Öncesi ve Sonrası İle Ankara/Güdül– Kavaközü Köyü”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, s. 374–426,
• 7. Bıçkı, Doğan (2011), “Türkiye Kırsalında Yoksulluk Sorunu: Çanakkale Kocalar Köyü Örneği”, Uludağ Üniversitesi İktisadî ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 30, Sayı: 1, s. 161–180,
• 8. Bıçkı, Doğan (2007), “Analysis of Urban Poverty by Cultural Factors: An Overview on Bursa Case”, Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 13, s. 211–233,
• 9. Bigsten, Arne and Shimeles Abebe (2011), “The Persistence of Urban Poverty in Ethiopia: A Tale of Two Measurements”, Applied Economics Letters, Vol: 18, No: 9, pp. 835–839,
• 10. Bishop, John, A., Luo, Feijun ve Pan, Xı (2006), “Economic Transition And Subjective Poverty In Urban China”, “Review of Income and Wealth”, Series: 52, Number: 4, p.p. 625 – 641,
• 11. Cafrı, Reyhan (2009), Adana İlinde Yoksulluğun Analizi: Sınırlı Bağımlı Değişkenli Modellerle Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Ana Bilim Dalı, Adana,
• 12. Canbay, Tülin ve Selim, Sibel (2010), “Türkiye’de Hanehalkı Yoksulluğu”, Ege Akademik Bakış, Cilt: 10, Sayı: 2, s. 627– 649,
• 13. Cheal, David (1996), New Poverty, Families in Postmodern Society, Greenwood Press, Westport, Connecticut, London,
• 14. Dansuk, Ercan (1997), Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi ve Sosyo–Ekonomik Yapılarla İlişkisi, Uzmanlık Tezi, Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara,
• 15. Devlet İstatistik Enstitüsü (2004), “DİE 2002 Yoksulluk Çalışması Haber Bülteni”, DİE Yayınları, Ankara,
• 16. Devlet Planlama Teşkilatı, [DPT, (2001)], “Gelir Dağılımının İyileştirilmesi ve Yoksullukla Mücadele Özel İhtisas Komisyon Raporu”, 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT Yayınları, Yayın No: DPT: 2599- ÖİK: 610, Ankara,
• 17. Dinçoflaz, Janset N. (2009), Kentteki Kadının Yoksulluğu ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü’nün Kadın Yoksulluğuyla Mücadele Politikaları, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara,
• 18. Diyarbakır Valiliği (1995), 2000’e Beş Kala Diyarbakır, Diyarbakır, 19. Ekin, Nusret (2000), Türkiye’de Yapay İstihdam ve İstihdam Politikaları, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul,
• 20. Erdoğan, Güzin (2002), “Türkiye’de ve Dünyada Yoksulluk Ölçümleri Üzerine Değerlendirmeler”, Yoksullukla Mücadele Stratejileri (Editör: Coşkun Can Aktan), Hak–İş Konfederasyonu Yayınları, Ankara, s. 363–434,
• 21. Erkan, Rüstem ve Bağlı, Mazhar (2005), “Göç ve Yoksulluk Alanlarında Kentle Bütünleşme Eğilimi: Diyarbakır Örneği”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1, s. 105–124,
• 22. Ersoy, Melih ve Şengül, Tarık (2002), Kente Göç ve Yoksulluk– Diyarbakır Örneği, ODTÜ Yayınları, Ankara,
• 23. Eş, Muharrem ve Güloğlu, Tuncay (2004), “Bilgi Toplumuna Geçişte Kentlileşme Ve Kentsel Yoksulluk: İstanbul Örneği”, Bilgi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, s. 79–93,
• 24. Field, Frank (1983), The Minimum Wage, Policy Studies Institute, London,
• 25. Freidani, Alexandre Apsan (2007), “Amartya Sen, the World Bank, and the Redress of Urban Poverty: A Brazilian Case Study”, Journal of Human Development, Vol: 8, No: 1, p.p. 133– 152,
• 26. Gülensoy, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, Ankara,
• 27. Gündoğan, Naci (2008), “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele”, ASOMEDYA (Ankara Sanayi Odası Dergisi), Ocak– Şubat, s. 42–56,
• 28. Işık, Sayım ve Mert, Mehmet (2011), “İşsizlik ve Yoksulluk Sorununu Çözmeye Yönelik İstihdam/Gelir Garantisi Politikalarının Uygulanabilirliği: Antalya Örneği”, İş, Güç; Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt: 13 Say: 1, s. 51–80,
• 29. Karacadağ Kalkınma Ajansı (2012), İstatistiklerle Şanlıurfa – Diyarbakır 2012, Diyarbakır,
• 30. Kaya, Faruk (2011), “Ağrı Kent Profilinde Sosyo–Ekonomik Boyutlarıyla Kentsel Yoksulluk”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, s. 219–242,
• 31. Kesici, Mehmet Rauf (2007), “Yoksulluk Şiddet Döngüsünün Sosyal Politika Açısından Analizi”, Çalışma ve Toplum, Sayı: 13, s. 121–158,
• 32. Kirmanoğlu, Hülya (2005), “Amartya Sen’in Özgürlük ve Kalkınma Üzerine Düşüncelerine Bir Bakış”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi, (/Prof. Dr. Türkan Öncel’e Armağan),
• 33. Kule, Hüner ve Es, Muharrem (2005), “Türkiye’de Kentsel Yoksulluk: Kocaeli Örneği”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, Sayı: 50, s. 259–300,
• 34. Kumar, Krishna T., Gore, Anil P. and Sitaramam, V. (1996), “Some Conceptual and Statistical Issues on Measurement of Poverty”, Journal of Statistical Planning and Inference, Volume: 49, Issue: 1, p.p. 53–71,
• 35. Kunduracı, Nevzat Fırat (2009), Yoksullukla Mücadele –Beşeri Sermaye İlişkisi, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara,
• 36. Kurşuncu, Hatice (2006), Kentsel Yoksulluk: Diyarbakır Aziziye Mahallesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı Kent ve Çevre Bilimleri, Ankara,
• 37. Kusek, Jody Z. Ve Rist, Ray, C. (2010), On Adımda Sonuç Odaklı İzleme ve Değerlendirme Sistemi (Çeviren: Can ŞİMŞEK), Dünya Bankası ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Ankara,
• 38. Mac Pherson, S. ve Silburn, R. (1998), “The Meaning And Meaurement of Poverty’’, Poverty: A Persistent Global Reality (Editör: Dixon, J. Ve Macarov, D.), Routledge, New York,
• 39. Marquesa, Eduardo, Bichir, Renata, Pavez, Thais, Zoppi, Miranda, Moya, Encarnacio´n and Pantoja, Igor (2009), “Networks and Spatial Segregation In The Production of Urban Poverty in , Sa˜o Paulo”, Local Environment, Vol: 14, No: 9, p.p. 809–817,
• 40. May, Julian (2001), “An Elusive Consensus: Definitions, Measurement and Analysis of Poverty”, United Nations Economic Commission for Africa (ECA) and Economic Policy Research Center, Pro–Poor Growth Strategies in Africa, Chapter: 2, Expert Group Meeting Munyonyo Speke Resort Kampala, Uganda 23–24 June 2003, s. 3, http://www.uneca.org/eca_ resources/meetings_events/espd/poorgrowth/julian.pdf (Erişim: 25.12.2012),
• 41. Odabaşı, Ferhat (2009), Yoksullukla Mücadelede İstihdamın Rolü, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara,
• 42. Önder, Harun ve Şenses, Fikret (2005), “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksulluk Düşüncesi”, İktisat, Siyaset, Devlet Üzerine Yazılar (Prof. Dr. Kemali Saybaşılı'ya Armağan), Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 199–221,
• 43. Özbek Sönmez, İpek (2007), “Concentrated Urban Poverty: The Case of Izmir Inner Area, Turkey”, European Planning Studies, Routledge, Volume: 15, No: 3, pp. 319–338,
• 44. Öztürk, Mualla ve Çelik, Recep (2008), ”Diyarbakır Ovasının Yeraltı Su Seviye Haritalarının Coğrafik Bilgi Sistemi (Cbs) İle Tespiti”, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) 2. Su Politikaları Kongresi Bildiriler Kitabı, Cilt: 1, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara, s. 125–135,
• 45. Pınarcıoğlu, Melih ve Işık, Oğuz (2008), “Not Only Helpless But Also Hopeless: Changing Dynamics of Urban Poverty in Turkey, the Case of Sultanbeyli”, European Planning Studies, Routledge, Volume: 16, No: 10, pp. 1353–1370,
• 46. Ramessur, S. Seetanah, B. and Rojid, S. (2010), “Roads and Poverty: New Evidences from Africa”, Journal of Poverty, Vo: 14, p.p. 166–182,
• 47. Sangün,Levent (2007 ),”Temel Bileşenler Analizi, Ayırma Analizi,Kümeleme Analizleri ve Ekolojik Verilere Uygulanması Üzerine Bir Araştırma”,Çukurova Üniversitesi,Fen Bilimleri Enstitüsü ,Su Ürünleri Ana Bilim Dalı,Adana,
• 48. Sarmaşık Yoksullukla Mücadele ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği [SYMSKD (2007)], Diyarbakır Kent Yoksulluk Haritası, Gün Matbaası, İstanbul, Sayı: 47, s. 21,
• 49. Şenses, Fikret (2002), Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İletişim Yayınları, İstanbul,
• 50. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü – [KSSGM (2001)], Pekin+5 Siyasi Deklarasyonu ve Sonuç Belgesi, Ankara,
• 51. Taş, Yunus H. ve Özcan, Selami (2012), “Türkiye’de ve Dünya’da Yoksulluk Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansı (Bildiriler Kitabı), 11–13 Ekim 2012, Alma Ata/Kazakistan, s. 423 – 430,
• 52. Temiz, H. Ejder (2008),”Dünya’da Kronik Yoksulluk ve Önleme Stratejileri”,Çalışma ve Toplum Dergisi,
• 53. Toriqul, Bashar and Salim, Rashid (2012), “Urban Microfinance and Urban Poverty in Bangladesh”, Journal of the Asia Pacific Economy, Vol: 17, No: 1, p.p. 151–170,
• 54. Türkiye İstatistik Kurumu web sitesi, http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama. do?metod=startArama, (Erişim: 25.12.2012),
• 55. Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK (2011)], Bölgesel Göstergeler 2010, TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır, TÜİK Yayın No: 3577, Ankara,
• 56. Türk Dil Kurumu (TDK), http://tdkterim.gov.tr/bts/,( Erişim: 25.12. 2012),
• 57. TÜİK (2008), Tüketim Harcamaları, Yoksulluk ve Gelir Dağılımı (Sorularla Resmi İstatistikler Dizisi–6), TÜİK Yayın No: 3186, Ankara,
• 58. TÜİK (2012), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları (2012), TÜİK Yayın No: 3649, Ankara,
• 59. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu [(TÜRK–İŞ), 2012], Haber Bülteni,
• 60. ttp://www.turkis.org.tr/source.cms.docs/turkis.org.tr.ce/docs/file/ aclikeylul12.doc, (Erişim: 25.12.2012),
• 61. UNICEF, (2004), Dünya Çocuklarının Durumu 2005, Çocukluk Tehdit Altında, UNICEF Yayınları, Ankara,
• 62. Yaşar, M. Ruhat (2009), “Elazığ Yoksulluk Haritası Projesi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2, s. 249–264,
• 63. Yıldız, Mehmet Zeydin ve Alaeddinoğlu, Faruk (2011), “Göç Ve Yoksulluk: Hakkâri Örneği”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, s. 437–462.