“ANAYASAL VATANDAŞLIK” VE TÜRKİYE’DE “YENİ ANAYASA” YAPIM SÜRECİNDE SİYASİ PARTİLERİN VATANDAŞLIK SÖYLEMLERİ

Yıl 2016, Cilt: 21 Sayı: 2, 513 - 537, 02.05.2016

Serpil Ozulu Muhammet Kösecik

Öz

İlk devletlerin var olmasıyla beraber varlığından söz edilebilecek olan vatandaşlık kavramı, bireyin/toplumun devletle olan hak-sorumluluk ilişkisini ortaya koyan bir statüyü ifade etmektedir. Devletlerin ve toplumların değişen koşullarına bağlı olarak farklılık gösteren vatandaşlık uygulamaları birçok vatandaşlık tanım ve kuramının olduğuna da işaret etmektedir. Bu kuramlardan biri olan Anayasal vatandaşlık, son yılların çokça tartışılan önemli tanımlamalarından biri olmuştur. Bu çalışma, Anayasal vatandaşlık kuramının Türkiye’de yeni anayasa yapım sürecinde siyasi partiler tarafından nasıl ele alındığını, partilerin lider ve önde gelen isimlerinin açıklamalarını söylem analizine tabi tutarak analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

vatandaşlık, anayasalcılık, anayasal vatandaşlık, siyasi partiler

Kaynakça

• AK PARTİ (2012). “AK Parti’nin Anayasa Uzlaşma Komisyonuna Sunulan Vatandaşlık maddesi Önerisi” http://yenianayasa.tbmm.gov.tr/calismalara_iliskin_belgeler. aspx, 31.01.2015.
• AK PARTİ (2013). “08.10.2013 Tarihli Grup Toplantısı Konuşması” http://www.akparti.org.tr/site/haberler/basbakan-erdoganin-8-ekim-tarihli-tbmmgrup-toplantisi-konusmasinin-tam-met/52978#1, 15.09.2014.
• AKŞAM (2013). “Bülent Arınç'dan çarpıcı Gezi Parkı açıklamaları” http://www.aksam.com.tr/siyaset/bulent-arincdan-carpici-gezi-parkiaciklamalari/haber-216660, 30.01.2015.
• ANDREWS W.G. (1968). Constitutions and Constitutionalism, D. Van Nostrand, New York.
• BBC TÜRKÇE (2013). “Hasip Kaplan: Demokratikleşme paketi kozmetik” http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/09/130919_demokratiklesme_paketi 01.02.2015.
• BDP (2012). “BDP’nin Anayasa Uzlaşma Komisyonuna Sunulan Vatandaşlık maddesi Önerisi” http://yenianayasa.tbmm.gov.tr/calismalara_iliskin_belgeler.as px, 31.01.2015.
• CHP (2011a). “CHP 2011 Rize Mitingi” http://www.chp.org.tr/?p=27332, 10.02.2015.
• CHP (2011b). “CHP Diyarbakır Mitingi” http://www.chp.org.tr/?p=28486, 10.02.2015.
• CHP (2011c). “CHP Sinop Mitingi” http://www.chp.org.tr/?p=26580, 10.02.2015.
• CHP (2011d). “Kemal Kılıçdaroğlu’ nun 29.11.2011 Tarihli Grup Toplantısı Konuşması” http://www.chp.org.tr/?p=50654, 27.01.2015.
• CHP (2012a). “CHP’nin Anayasa Uzlaşma Komisyonuna Sunulan Vatandaşlık maddesi Önerisi” http://yenianayasa.tbmm.gov.tr/calismalara_iliskin_belgeler.aspx, 31.01.2015.
• CHP (2012b). “Kemal Kılıçdaroğlu’nun 03.01.2012 Tarihli Grup Toplantısı Konuşması” http://www.chp.org.tr/?p=55476, 31.01.2015.
• CHP (2013). “Kemal Kılıçdaroğlu’nun 18.06.2012 Tarihli Grup Toplantısı Konuşması” http://www.chp.org.tr/?p=118169, 31.01.2015.
• CNNTÜRK (2013a). “Türk milleti kavramı Anayasa'da yerini aldı” http://www.cnnturk.com/2013/turkiye/04/06/turk.milleti.kavrami.anayasada.yerini. aldi/703199.0/, 19.01.2015.
• CNNTÜRK (2013b). “Bahçeli'den "48 madde" açıklaması” http://www.cnnturk.com/ 2013/turkiye/07/14/bahceliden.48.madde.aciklamasi/715404.0/, 25.01.2015.
• COŞKUN, V. (2009). Anayasal Vatandaşlık. Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı, Heinrich Böll Stiftung Derneği, İstanbul. 81-87.
• CUMHURİYET (2013). “CHP Neden Sürecin İçinde Değil?” http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/420830/CHP_neden_surecin_icinde_de gil_.html, 20.01.2015.
• DEMİR, Ş. (2005). Yurttaşlık Kavramı ve Türkiye İçin Bir Model Önerisi: Anayasal Yurrtaşlık. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimle r Enstitüsü, Tokat.
• DHA (2013). “Müzakere denendiğinde sonuç verebiliyor” http://www.dha.com.tr/muzakere - denendiginde-sonuc-verebiliyor_522666.html, 29.01.2015.
• DOĞAN, V. (2013). “AnayasalVatandaşlık Kavramı Üzerine” http://milliyetcidusunce.org /anayasal-vatandaslik-kavrami-uzerine/, 29.03.2015.
• ERDEM, F. H. (2012a). “Anayasal Vatandaşlık ve Yeni Anayasa.” Liberal Düşünce (66), 49-56.
• ERDEM, F. H. (2012b). “Yeni Anayasaya Doğru Vatandaşlık: Osmanlı-Türkiye Anayasalarında ve Yeni Anayasada Vatandaşlık” Seta Analiz (51).
• FIRAT, İ. (2010). Anayasal Vatandaşlık; 1982 Anayasası üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• HABERLER.COM (2011). “Mhp, CHP'nin 'türkiyelilik' Üst Kimliği Tezini Eleştirdi” http://www.haberler.com/mhp-chp-nin-turkiyelilik-ust-kimligi-tezini-2558505- haberi/ 25.01.2015.
• HABERMAS, J. (2004). ‘Öteki’ Olmak ‘Öteki’yle Yaşamak, (Çev.) AKA, İ., Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• HABERTÜRK (2011a). “Bu Ülkede Artık Kürt Sorunu Yoktur” http://www.haberturk.com/gundem/haber/626064-bu-ulkede-artik-kurt-sorunuyoktur, 11.02.2015.
• HABERTÜRK (2011b). “CHP MYK’da Türklük, Yurttaşlık Tartışması” http://www.haberturk.com/gundem/haber/683465-chp-mykda-turkluk-yurttasliktartismasi, 27.01.2015.
• HÜRRİYET (2011). “Başbakan'dan üçüncü balkon konuşması” http://www.hurriyet.com.tr /gundem/18015912.asp, 11.04.2015.
• HÜRRİYET (2013a). “Başbakan Erdoğan AK Parti grup toplantısında konuştu” http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23634387.asp, 31.01.2015.
• HÜRRİYET (2013b). “Arınç'tan referandum açıklaması” http://www.hurriyet.com.tr/ gundem/22550503.asp, 20.01.2015.
• HÜRRİYET (2013c). “Başbakan Erdoğan: Gezi Parkı mesajı alınmıştır” http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23505720.asp, 21.10.2014.
• İÇDUYGU, A. (2002). Türkiye'de Vatandaşlık Tartışmalarının Arka Planı. F. Keyman içinde, Liberalizm, Devlet, Hegemonya. Everest, İstanbul.
• İÇDUYGU, A., KEYMAN F. (1999). “Globalleşme, Anayasallık ve Türkiye’de Vatandaşlık Tartışması”, Doğu-Batı 2(5), 143-155.
• KADIOĞLU, A. (2008) Vatandaşlık: Kavramın Farklı Anlamları, (Ed.) KADIOĞLU, A., (Çev.) CANGİL, C., Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara, Metis Yayıncılık, İstanbul.
• KAYA, A., TARHANLI, T. (2005). “Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları, (Ed.) KAYA, A., TARHANLI, T., Türkiye’de Azınlıklar ve Anayasal Yurttaşlık, Tesev Yayınları, İstanbul.
• KOSCHAKER, P., AYİTER, K. (1977). Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara.
• KYMLICKA, W., NORMAN, W. (2008). “Vatandaşlığın Dönüşümü ve Yeni Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme”, (Ed.) KADIOĞLU, A., (Çev.) CANGİL, C., Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara, Metis Yayıncılık, İstanbul.
• MECLİSHABER (2013). “BDP Diyarbakır Milletvekili Tan’ın Basın Toplantısı” http://www.meclishaber.gov.tr/develop/owa/haber_portal.aciklama?p1=124858, 29.01.2015.
• MHP (2011). “MHP Diyarbakır Mitingi” http://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/ konusma/1093/index.html, 04.02.2015.
• MHP (2012a). “MHP’nin Anayasa Uzlaşma Komisyonuna Sunulan Vatandaşlık maddesi Önerisi” http://yenianayasa.tbmm.gov.tr/calismalara_iliskin_belgeler.aspx, 31.01.2015.
• MHP (2012b). “Oktay Vural’ın 30.08.2012 Tarihli TBMM Basın Açıklaması” http://tbmm.mhp.org.tr/htmldocs/tbmm_mv/basinaciklamalari/42/2271.html, 31.01.2015.
• MHP (2013). “MHP Samsun Mitingi” http://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/ konusma/3055/index.html, 04.02.2015.
• MİLLİYET (2011a). “Kürt sorunu benim sorunum!” http://www.milliyet.com.tr/kurt - sorunu-benim-sorunum-/siyaset/siyasetdetay/02.06.2011/1397439/default.htm, 11.02.2015.
• MİLLİYET (2011b). “Kılıçdaroğlu: Vatandaşlık tanımı ön şartlarımız arasında değil” http://www.milliyet.com.tr/kilicdaroglu-vatandaslik-tanimi-on-sartlarimizarasinda-degil/siyaset/siyasetdetay/07.10.2011/1448141/default.htm, 20.01.2015.
• MİLLİYET (2013a). “Erdoğan'dan flaş açıklama” http://www.milliyet.com.tr/erdogan-danyeni-aciklama/siyaset/detay/1722426/default.htm, 21.10.2014.
• MİLLİYET (2013b). “Bahçeli: Türkiye ikinci fetret devrini yaşamaktadır” http://www.milliyet.com.tr/bahceli-turkiye-ikinci-fetret/siyaset/detay/1789718/ default. html, 25.01.2015
• MİLLİYET (2013c). “Erdoğan: Sivas'ın ötesine geç görelim seni” http://www.milliyet.com.tr/erdogan-sivas-in-otesine-gec-gorelim-seni/siyaset/ siyasetdetay/19.02.2013/1670797/default.htm, 11.04.2015.
• MİLLİYET (2013d). “Kürt kadın MHP'li Vural'a beddua etti” http://www.milliyet.com.tr/kurt-kadin-mhp-li-vural-abeddua/siyaset/detay/1803876/default.htm, 25.01.2015.
• MÜLLER, J. W. (2007). Constitutional Patriotism, Princeton University Press,New Jersey.
• ÖZGÜRGÜNDEM (2013). “Siyasi Dolandırıcı” http://ozgur-gundem.com/index.php? haberID=84052&haberBaslik=S%C4%B0YAS%C4%B0%20DOLANDIRICI&acti on=haber_detay&module=nuce, 19.01.2015.
• ÖZKAZANÇ, A. (2009). “Toplumsal Vatandaşlık ve Neo-Liberalizm Sorunu” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 64-1.
• PEHLİVAN, K. (2006). Türk Anayasalarında Milli Devlet, Ülke ve Vatandaşlık Kavramları, Yüksek lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• POLAT, E. G. (2010). Anayasal Vatandaşlık, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensttüsü, Ankara.
• RADİKAL (2013). “Anayasada ‘Türk’lük Tartışması” http://www.radikal.com.tr/turkiye/ anayasada_turkluk_tartismasi-1127148, 13.06.2014.
• SABAH (2011). “Millet Tanımı ‘Ata’dan” http://www.sabah.com.tr/gundem/ 2011/11/11/millet-tanimi-atadan, 17.01.2015.
• T.C. ANAYASASI (1982). “Türk Vatandaşlığı-Madde 66” http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf, 11.04.2015.
• T.C. BAŞBAKANLIK Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı (2013). “Demokratikleş me Paketi” http://www.kdgm.gov.tr/snetix/solutions/KDGM/resources/uploads/files/ kitabcik.pdf, 22.09.2014.
• TBMM (2011a). “10.12 2011 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21065& P5=B&PAGE1=71&PAGE2=&, 30.01.2015.
• TBMM (2011b). “11.07.2011 tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/ develop/owa/genel_kurul.cl_getir?pEid=12323, 30.01.2015.
• TBMM (2011c). “10.12.2011 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” tarihinde http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21065& P5=B&PAGE1=71&PAGE2=&, 30.01.2015.
• TBMM (2011d). “21.12.2011 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21085& P5=B&PAGE1=22&PAGE2=&, 30.01.2015.
• TBMM (2011e). “09.12.2011 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21063& P5=B&page1=125&page2=125&, 31.01.2015.
• TBMM (2011f). “24.11.2011 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21045& P5=B&page1=54&page2=54, 31.01.2015.
• TBMM (2012a). “10.12.2012 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21350& P5=B&PAGE1=57&PAGE2=&, 31.01.2015.
• TBMM (2012b). “12.11.2012 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21336& P5=B&PAGE1=32&PAGE2=&, 31.01.2015.
• TBMM (2012c). “06.07.2012 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21201&P5=B &page1=25&page2=25, 31.01.2015.
• TBMM (2013a). “29.05.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21957& P5=B&PAGE1=38&PAGE2=&, 31.01.2015.
• TBMM (2013b). “09.04.2013” Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21926&P5 =B&page1=55&page2=55, 31.01.2015.
• TBMM (2013c). “23.01.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic?P4=218 79&P5=B&PAGE1=100&PAGE2=100, 31.01.2015.
• TBMM (2013d). “23.01.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic?P4=218 79&P5=B&page1=54&page2=54, 31.01.2015.
• TBMM (2013e). “.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı.” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=22037& P5=B&page1=160&page2=160, 31.01.2015.
• TBMM (2013f). “09.04.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21926& P5=B&PAGE1=53&PAGE2=&, 31.01.2015.
• TBMM (2013g). “10.12.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=22031& P5=B&PAGE1=19&PAGE2=&, 31.01.2015.
• TBMM (2013h). “31.01.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21884& P5=B&PAGE1=87&PAGE2=&, 30.01.2015.
• TBMM (2013d). “11.12.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=22032& P5=B&PAGE1=40&PAGE2=&, 31.01.2015.
• TBMM (2013e). “18.12.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=22039& P5=B&page1=77&page2=77&, 31.01.2015.
• TBMM (2013d). “06.02.2013 Tarihli Genel Kurul Tutanağı” http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_sd.birlesim_baslangic?P4=21888& P5=B&PAGE1=28&PAGE2=&, 31.01.2015.
• TEŞKİLAT-I ESASİYE (1924). 1924 Anayasasında Vatandaşlık Maddesi, http://anayasa.tbmm.gov.tr/docs/1924/1924-ilkhali/1924-ilkhali.pdf, 17.08.2015.
• ULUTAŞ, E. (2014). “Türkiye'de Vatandaşlık Ve Anayasal Süreç” Akademik İncelemeler Dergisi, 9(1), 73-103.
• VERGİN, N. (2012). “Türkiye'nin Mutluluğu ve Anayasal Vatandaşlık” Zaman, 06 Mart.
• VILE, M.J.C. (1998). Constitutionalism and the Separation of Powers, Liberty Fund, Indianapolis. http://oll.libertyfund.org/titles/677, 11.08.2015,
• YAYLA, A. (2012). “Anayasacılık, Anayasal Demokrasi ve İdeolojiler” Liberal Düşünce (66), 13-22.
• YEĞEN, M. (2008). “Yeni Anayasa Eski Vatandaşlık” Liberal Düşünce 55-65.
• YENİŞAFAK (2013). “Seçim Açıklaması Anayasa Baskını” http://www.yenisafak.com.tr/politika/secim-aciklamasi-anayasa-baskini-523296, 25.01.2015