İki Hunza Masalı ile Bazı Keloğlan Masal Varyantlarındaki Benzer Motifler

Yıl 2018, Sayı: 40, 149 - 158, 24.12.2018

Nuriye Bilik

https://doi.org/10.21497/sefad.515241

Cited By: 1

Öz

Halk edebiyatının sözlü türlerinden olan masallar, ait oldukları
toplumların kültürel sembolleridir. Birbirinden farklı kültür ve coğrafyalarda yaşayan
insanoğlunun, tarih boyunca yaptığı göç, savaş ve ticaret amaçlı
yolculuklarında bu edebi türler de kendi ülkelerinin sınırlarını aşarak
karşılaştıkları toplumların sosyal ve kültürel dokularına uyum sağlayarak
farklı kimliklere bürünmüşlerdir. Anadolu’da anlatılan herhangi bir masalın,
fıkranın veya halk hikâyesinin benzeri ile başka ülkelerin edebiyatlarında
karşılaşmak bunu doğrular niteliktedir. Çalışmamızda yer verdiğimiz Hunza halk
masallarının isimsiz karakterleri, Türk masallarının sevilen kahramanlarından
olan Keloğlan’dan başkası değildir. Bu iki Hunza masalındaki karakterler de
bazı Türk masallarında olduğu gibi olumsuz özelliklere sahip Keloğlan’ın
benzerleri olarak karşımıza çıkar. Olumsuz özelliklerin yüklendiği bazı
Keloğlan masallarında; Keloğlan, kötü kalpli, acımasız, hilekâr, kurnaz,
tembel, açgözlü, ahlaksız, tehditkâr bir kişilik sergiler. Hunza masallarındaki
Keloğlan’ın benzeri olan karakterler de kurnazlık, düzenbazlık, hilekârlık,
acımasızlık ve gaddarlıklarıyla kandırdıkları insanların malına mülküne sahip
olup onları ölüme sürüklerler. Çevrelerindeki zavallı, saf, yaşlı ve dürüst
insanlara eziyet etmekten çekinmezler. Hayvanlar bile bu acımasızlıktan
nasibini alır. Yaptıkları her türlü hainlik ve kötülüğe rağmen racalık makamına
kadar yükseldikleri de olur. Kültürler arası ilişkilere dikkat çekmek amacıyla
Badnām Şarīr Bhāī kī Kahānī (Adı Çıkmış Haylaz Kardeşin Hikayesi) ve Bad Kār
Aurat kī Kahānī (Günahkâr Kadının Hikayesi) başlıklı iki Hunza masalı,
Anadolu’daki bazı Keloğlan masallarının benzer metinleri referans verilerek ele
alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Masal, Keloğlan, Hunza

Counterparts of Turkish Folk Tale Hero Keloğlan in Two Hunza Folk Tales

Öz

Tales, which are among important genres of folk literature, are cultural
symbols of societies to which they belong. These literary genres, which have
transcended the borders of their respective countries in the journeys which
people living in different cultures and geographies have made for purposes of
migration, war and trade throughout history, have adapted to the social and
cultural fabric of the societies they have encountered in the new geographies
they have landed and assumed new identities. The fact that one may encounter in
literatures of other countries a similar tale, joke or folk story told in
Anatolia seems to be in support of this. Anonymous characters in the two Hunza
folk tales included in our study are none other than Keloğlan, who is one of the
beloved heroes of Turkish tales. The characters in these two Hunza tales are
lookalikes of Keloğlan, who had some negative qualities in some Turkish tales.
In Keloğlan tales where Keloğlan assumes negative qualities, Keloğlan exhibits
a wicked, ruthless, cunning, lazy, immoral and intimidating personality.
Characters resembling Keloğlan in Hunza tales also appropriate property of
people who they deceive through cunning, deceit, trickery, ruthlessness and
brutality and lead them to death. They are so impudent as to torture and cause
suffering to the poor, naive, old and honest people around them. Even animals
receive their own share of these sufferings. There are occasions when they rise
to the rank of raja despite all kinds of treachery and wickedness they have
committed. In order to draw attention to intercultural relationships, this
study dealt with two Hunza tales titled Badnām Şarīr Bhāī kī Kahānī (Story of a
Notoriously Naughty Brother) and Bad Kār Aurat kī Kahānī (Story of a Sinful
Woman) with reference to texts similar to Keloğlan tales in Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Tale, Keloğlan, Hunza

Kaynakça

• Arslan, Ahmet Ali (2000). Kuzey-Doğu Anadolu(Kars) Türk ve Kuzey Britanya Halk Edebiyatlarında Masallar 2. Cilt. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
• Boratav, Pertev Naili (1998). Zaman Zaman İçinde. İstanbul: Adam Yay.
• Çobanoğlu, Özkul (2018). Halk Bilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş: Ankara: Akçağ Yayınları.
• Günay, Umay (1975). Elazığ Masalları (İnceleme) Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
• Hunzai, Abdullah Han (1998). Hunza ki Lok Kahaniyan, Lahore: Sang-e Meel Publications.
• Kaya, Korhan (1990). Kathasaritsagara (Masal Irmaklarının Okyanusu) Kritik Çalışması. Ankara: Ankara Ü.
• Kaya, Korhan (1995). Hint Masalları, İstanbul: Okyanus Yayıncılık.
• Kumartaşlıoğlu, Satı (2006). Balıkesir Masallarında Motif ve Tip Araştırması. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
• Özçelik, Mehmet (1993). Afyonkarahisar Masalları Üzerine Bir Araştırma Cilt 1. Konya: Selçuk Ü.
• Sakaoğlu, Saim (1973). Gümüşhane Masalları. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Sakaoğlu, Saim (2010). Masal Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yay.
• Seyidoğlu, Bilge (1975). Erzurum Halk Masalları Üzerinde Araştırmalar. Ankara: Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
• Şimşek, Esma (2001). Yukarıçukurova Masallarında Motif ve tip Araştırması 2. Cilt. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yay.
• Şimşek, Esma (2017). “Türk Masallarının Milli Tipi: Keloğlan”. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi (11): 41-57.