İç Göç ve Kent ile Bütünleşme: Kocaeli İli Alan Araştırması

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2, 37 - 69, 01.10.2015

Burcu Kümbül Güler Arzu Özsoy Özmen Doğa Başar Sarıipek

Öz

İç göçün birey
ve toplum üzerinde yaşattığı sosyal değişim ve kent ile bütünleşme süreci
önemli bir sosyal politika konusudur. Bu çalışmada, göç edenlerin kente uyum
sürecinde karşılaştıkları sorunların tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Yoğun göç
alan bir kent özelliği gösteren Kocaeli ilinde yürütülen alan araştırmasında,
göç edenlerin yoğunluklu olarak tercih ettikleri İzmit, Gebze ve Dilovası
ilçelerinde yer alan toplam 6 mahallede, muhtarlar tarafından oluşturulan 12
odak görüşmesinden elde edilen veriler analiz edilmiştir. Genel olarak bulgular
değerlendirildiğinde, göç edilen mahallelerde kentle bütünleşme sürecinde pek
çok sorun yaşanabildiği, ancak yaşanan bu ortak sorunların genellikle mahalle
içinde bir kader birliği oluşturduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca, kente uyum
sürecinde, göçle gelmiş mahalle sakinlerinin göç ettikleri yerin kimliğinden
sıyrılıp yerleşilen yerin kimliğine bürünmeye başladıkları anlaşılmaktadır.
Kentle bütünleşmeyi zedeleyebileceği düşünülen önemli sosyal sorun alanları
ise, göç eden ailelerde yaşanan işsizlik, yoksulluk, çalışan yoksulluğu,
kadının çalışmaya başlaması ile birlikte ortaya çıkan çocuk bakımı olarak göze
çarpmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İç göç, bütünleşme, sosyal dışlanma, sosyal içerme

Kaynakça

• Adaman, F. ve Ç. Keyder (2006), “Türkiye'de Büyük Kentlerin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma”, Avrupa Komisyonu, Sosyal Dışlanma ile Mücadelede Mahalli Topluluk Eylem Programı 2002-2006.
• Akgür, Z. G. (1997). Türkiye’de Kırsal Kesimden Kente Göç ve Bölgeler Arası Dengesizlik (1970-1993), (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları) No: 201.
• Bahar, O. ve F. Korkmaz-Bingöl (2010),“Türkiye’de İç Göç Hareketlerinin İstihdam ve İşgücü Piyasalarına Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 43-61.
• Başel, H. (2007), Türkiye’de Nüfus Hareketlerinin ve İç Göçün Nedenleri, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Sosyal Siyaset Konferansları.
• Bülbül, S. ve A. Köse (2010), “Türkiye’de Bölgelerarası İç Göç Hareketlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi ile İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 75-94.
• Çakır, Ö. (2002), “Sosyal Dışlanma”,Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 83-104.
• Çelik, F. (2005), “İç Göçler: Teorik Bir Analiz”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 167-184.
• Erman, T. (1996), “Kentteki Göçmenin Bakış Açısından Kent/Köy Kimliği: Niçin Köylüyüz Hala?”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51(1), 289-304.
• Es, M. ve H. Ateş (2004), “Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 48, 205-248.
• Kaya, A.; Işık İ. E, B. Şahin, E. Elmas, B. Çağlayan ve P. Aksoy (2008), Günümüz Türkiye’sinde Yaşanan İç Göçler: Bütünleşme mi, Geri Dönüş mü? TÜBİTAK Proje Kodu: 106K131. http://www.akdenizgocder.org/raporlar/bilgiuniversitesi_gocarastirmaraporu.pdf (10.06.2014).
• Kıray, M. (1982). "Toplumsal Değişme ve Kentleşme", Kentsel Bütünleşme, (Ankara: Türkiye Gelişme Araştırmaları Vakfı Yayınları), 57-66.
• Kocaman, T. (2008), “Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri (1965-2000)”, Ankara: T.C Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı.
• Kolukırık, S. (2012), “Göçler ve Kentler: Dilovası Örneğinde Sanayileşme ve Kentleşmenin Sosyolojik Görünümü”, Journal of World of Turk, 4(1), 125-147.
• Kurt, Ü. (2012), Demokratik Kent Kültürünün İnşası, Göç, Kentleşme ve Aidiyet Ekseninde Esenler’i Anlamak, (İçinde) M. Şentürk (Edi.), (İstanbul:Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Yayınları).
• MARKA Doğu Marmara Bölgesi Demografik Yapısı ve Göç Hareketleri Raporu (2013), Bölge Planı Yayınları Serisi - 8.
• Murat, S. ve Z. Taşkesenlioğlu (2009), Avrupa Birliği Düzeyinde Göç, Bütünleşme ve Yerel Yönetimler, (İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları), No: 14.
• Mutlu, S. (2007), Türkiye’de Yaşanan Gecekondulaşma Süreci ve Çözüm Arayışları: Ankara Örneği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi (Kent ve Çevre Bilimleri) Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Özdemir, H. (2012), “Türkiye’de İç Göçler Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Akademik Bakış Dergisi, 30, http://www.akademikbakis.org/eskisite/30/11.pdf (20.05.2014).
• Özmen, N. (2011), “Göçün 50. Yılında Bütünleşme ve Din İlişkisinin Dönüşen Parametreleri: Almanya’da Türkler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(4), 395-412.
• Öztürk, M. ve N. Altuntepe (2011), “Türkiye’de Kentsel Alanlara Göç Edenlerin Kent ve Çalışma Hayatına Uyum Durumları: Bir Alan Araştırması”, Journal of Yasar University, 11(3), 1587-1625.
• Şahin, T. (2009), “Sosyal Dışlanma ve Yoksulluk İlişkisi”, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi.
• Sapancalı, F. (2005), “Avrupa Birliği’nde Sosyal Dışlanma Sorunu ve Mücadele Yöntemleri”, Çalışma ve Toplum, 3, 51-106.
• Şen, M. (2014), “Türkiye’de İç Göçlerin Neden ve Sonuç Kapsamında İncelenmesi”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 40, 231-256.
• Şenyapılı, Ö. (1978), Kentlileşen Köylüler, (İstanbul: Milliyet Yayınları).
• Taşçı, F. (2009), “Bir Sosyal Politika Sorunu Olarak Göç”, Kamu-İş, 4, 177-204.
• Tekeli, İ. (1975), “Göç Teorileri ve Politikaları Arasındaki İlişkiler” ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1(1), 153-176.
• Tezcan, T. (2011), “Gebze: "Küçük Türkiye’nin Göç Serüveni”, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları).
• Torlak, S. E. ve F. Polat (2006), “Denizli Sevindik Mahallesi Örneği Çerçevesinde; Kentte Yaşama Süresinin Kentlileşme Sürecine Etkilerinin Analizi”, Çağdaş Yerel Yönetimler, 15(2), 74-92.
• TÜİK (2011), Nüfus ve Konut Araştırması, Ankara: TÜİK, Yayın No: 4029, [http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=11&KITAP_ID=276], (24.01.2014).
• TÜİK (2015), Kocaeli İline Ait İstatistiki Göstergeler 2015, Kocaeli: Kocaeli Bölge Müdürlüğü.
• Üçdoğruk, Ş. (2002), “İzmir'deki İç Göç Hareketinin Çok Durumlu Logit Teknikle İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(1), 157-183.
• Yükseker, D. (2008), “Yerinden Edilme ve Sosyal Dışlanma: İstanbul ve Diyarbakır’da Zorunlu Göç Mağdurlarının Yaşadıkları Sorunlar”, İçinde D. Kurban, D. Yükseker, A. B. Çelik, T. Ünalan, A. T. Aker (Edi.) “Zorunlu Göç” ile Yüzleşmek: Türkiye’de Yerinden Edilme Sonrası Vatandaşlığın İnşası, (Tesev Yayınları), (s:220-237).
• Yükseker, D. (2011), “Yurtlarından ve Yaşamlarından Koparılmış İnsanlar: Bir Sosyal Dışlanma Süreci Olarak Türkiye’de Kürtlerin Yerlerinden Edilmesi”, http://spm.ku.edu.tr/wp-content/uploads/2011/12/Yukseker_Sosyal-Dislanma.pdf, (12.05.2014).