Türkiye’de Yabancıların Sosyal Güvenliği

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 70 - 93, 30.03.2016

Müslim Demir

Öz

İlk ortaya çıktığı yıllarda daha çok
işçi sorunları üzerinde duran sosyal politika kavramı zaman içerisinde
toplumsal hayatı etkileyen her türlü sorunu kendisine konu edinmiştir. Bugün
sosyal güvenlik, sosyal politikanın en etkin ve en kapsamlı bir aracıdır. Göç
ise ülkelerin siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomik yapılarıyla ilişkisi olan
ve özellikle demografik yapılarına önemli etkileri olan bir kavramdır.
Dolayısıyla göç kavramı sosyal politikanın en önemli aracı olan sosyal güvenlik
politikasını da etkileyen bir kavramdır. Resmi kaynaklara göre son 13 yılda
yaklaşık 2,5 milyon kişinin göç ettiği Türkiye’de sosyal güvenlik mevzuatı da
buna bağlı olarak şekillenmiştir. Başta Uluslararası Çalışma Örgütü olmak
üzere, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler gibi uluslararası kuruluşların
düzenlemeleri yabancılar ile ilgili sosyal güvenlik mevzuatının oluşmasında
oldukça etkili olmuştur. Öte taraftan diğer devletler ile yapılan ikili sosyal
güvenlik sözleşmeleri yabancı uyruklu çalışanların sosyal güvenliği açısından
önemlidir. Bu çalışmada Türkiye’ye göç eden yabancı uyruklu kişilerin sosyal
güvenlik hakları tarihsel süreç içerisinde ele alınmış ve değerlendirmelerde
bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Göç, sosyal politika, sosyal güvenlik

Kaynakça

• Arıcı, Kadir (1997), Avrupa Birliği Sosyal Güvenlik Hukuku, (Ankara: Kamu-İş Yayını)
• Akıntürk, Esen (2007), “Birleşmiş Milletlerin Göçmen İşçilere İlişkin Sözleşmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 2, 1-26.
• Alper, Yusuf ve Pir Ali Kaya (1995), Uluslararası Çalışma Örgütü ve Uluslararası Çalışma Standartları, (Bursa: Ezgi Kitabevi)
• Arıcı, Kadir ve Yusuf Alper (2013), Sosyal Güvenlik, (Ed. Yusuf Alper, Seda Tekeli), (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Yayın No:2659)
• Ayhan, Abdurrahman (2012), “Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Güvenlik İlkeleri”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2012/1, 41-55.
• Baştürk, Şenol (2014), Sosyal Politika, (Ed.Aysen Tokol, Yusuf Alper), (Bursa: Dora Yayıncılık)
• Cengiz, İştar (2008), “Türk Hukukunda Yabancıların İş Sözleşmesi Ehliyeti”, Çalışma ve Toplum, 2008/4,187-211.
• Ceyhun, Esra (2014), “Yabancı Uyrukluların Sigortalılığı”, Yaklaşım Dergisi, 258, 173-177.
• Cichon, Michael ve Krzysztof Hagemejer (2006), Social Security For All: Investing in Global Social and Economic Development a Consultation, Issues in Social Protection Discussion Paper 16, ILO, Social Security Department, Geneva.
• ÇSGB (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı), Çalışma Hayatı İstatistikleri 2013.
• ÇSGB (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı), Çalışma Hayatı İstatistikleri 2014.
• Démurger, Sylvie (2015), “Migration and Families Left Behind”, IZA World of Labor, April. Güven, Sami (2013), Sosyal Politikanın Temelleri, (Bursa: Ezgi Kitabevi).
• Güzel, Ali; Okur, Ali Rıza ve Nurşen Caniklioğlu (2012), Sosyal Güvenlik Hukuku, (İstanbul: Beta Yayınları, Yenilenmiş 14.Bası).
• ILO (1994), 21. Yüzyıla Doğru Sosyal Güvenlik, (Çev. Yusuf Alper ve İsmail Tatlıoğlu), (Bursa: Kutay ve Türk Dünyası Araştırmalar Vakfı)
• ISSA (International Social Security Association) (2010), “Demographic Changes and Social Security: Challenges and Opportunities, World Social Security Forum”, 30th ISSA General Assembly, Cape Town.
• İçduygu, Ahmet (2015), “Türkiye Nereye Kadar Bir Göç Ülkesi”, TÜSİAD Görüş Dergisi, 88, 15-18.
• İçduygu, Ahmet; Erder, Sema ve Ömer Faruk Gençkaya (2014), “Türkiye’nin Uluslararası Göç Politikaları 1923-2023: Ulus-Devlet Oluşumundan Ulus-Ötesi Dönüşümlere”, MiReKoc Araştırma Raporları 1/2014, (İstanbul: Koç Üniversitesi Göç Araştırmalar Merkezi)
• Jorens, Yves; Lhernould, Jean Philippe ve Simon Roberts (2011), “Avrupa Birliğinde Sosyal Güvenlik Hukuku El Kitabı”, “Sosyal Güvenlik Kurumunun Kapasitesinin Artırılması Projesi”, “Sosyal Güvenlik Kurumunun Kapasitesinin Artırılması İçin Teknik Destek”, Türkiye.
• Koray, Meryem (2012), Sosyal Politika, (Ankara: İmge Kitabevi).
• Lamarche, Lucie (2013), “The Social Protection of Temporary Migrant Workers: An Evolutionary Process”, [http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2291582], (23.07.2015).
• Lordoğlu, Kuvvet (2007), “Türkiye’deki Çalışma Hayatının Bir Parçası Olarak Yabancı Çalışanlar”, Çalışma ve Toplum, 2007/3, 11-31.
• Makal, Ahmet (1999), Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri:1920-1946, (Ankara: İmge Kitabevi)
• Martinsen, Dorte Sindbjerg (2005), “Social Security Regulation in the EU: The De-Territorialisation of Welfare”, de Búrca, G. (ed.) EU Law and the Welfare State, In Search of Solidarity, (Oxford University Press), 89-111.
• Mesjasz, Krakov (2008), “Ekonomik Güvenlik”, Uluslararası İlişkiler, 18, 125-150.
• OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) (2014) , International Migration Outlook 2014, OECD Publishing, [http://dx.doi.org/10.1787/migr_outlook-2014-en] (28.07.2015).
• Ören, Kenan (2013), Çalışma Sosyolojisi, (Ankara: Nobel Yayınları).
• SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) (2009), Bir Reformun Anatomisi, Ankara.
• SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) (2011), Sosyal Güvenliğin Koordinasyonu Terimler Sözlüğü, Ankara.
• SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) (2012), Avrupa Birliği’nde Sosyal Güvenlik, Ankara.
• Sirkeci, İbrahim (2012), “Transnasyonal Mobilite ve Çatışma”, Migration Letters, 9, 353-363.
• Taşcı, Faruk (2009), “Bir Sosyal Politika Sorunu Olarak Göç”, Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, (10), 4, 177-204.
• Temir, Arif (2015), Türkiye’de Yabancıların Çalışma İzinleri, (Ankara: Yaklaşım Yayıncılık).
• Tuncay, Can ve Ömer Ekmekçi (2013), Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 16. Bası, (İstanbul: Beta Yayıncılık)
• TDK (Türk Dil Kurumu) Güncel Türkçe Sözlük, [www.tdk.gov.tr], (15.07.2015).
• UN (United Nations) (2010), “Mobility and Migration”, A Guidance Note for Human Development Report Teams, United Nations Development Programme Human Development Report Office, [http://hdr.undp.org/sites/default/files/nhdr_migration_gn.pdf], (20.07.2015