Revolt Subjectivity in Modern Capitalism: Demolition (2015)

Yıl 2019, Özel Sayı (1) Mayıs 2019, 336 - 351, 10.05.2019

Murtaza Talha Altınkaya

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.515245

Öz

Guattari states in his text Chaosmosis
that the most important production of capitalism is the production of
subjectivity. According to him, the production of subjectivity is necessary for
both the manageability of capitalism and the continuation of capitalist system.
But for Guattari (Lazzarato also continues this thesis) the problem is the
production of subjectivity as well as where and how this subjectivity is
produced. Subjectivity is no longer produced in institutions such as Family and
Religion. In the words of Lazzarato, the subjectivities produced for 'social
machines' are now produced with the help of the globalizing world in areas such
as consumption, communication, social media and cinema. Every field where
visual production is produced that is also the area of subjectivity production.
In this context, the mainstream cinema, along with the subjects and
subjectivities that own produces, speaks to the consciousness of individuals or
(as Lazzarato expresses) even to the 'feeling, vision and ways of thinking of
pre-individual components, perception forms etc.'

The subjectivity which transferred to
the spectator with help of narrative style and the characters created in the
films does not always serve capitalist subjectivity; sometimes, this
subjectivity is criticized. Although the number of such films is small, these
examples have been frequently encountered recently. These films not only depict
the situation of the individual in modern capitalism but also try to construct
new forms of subjectivity, as Jacques Ranciere points out, by causing a radical
metamorphosis, a subjective liberation. In this sense, 'Demolition’ (2015,
Director: Jean Marc Vallée) is a film that not only criticizes the
subjectivities produced for 'social machines', but also destroys this whole
structure and leaves the subject in a void. Demolition will be examined in this
context.

Anahtar Kelimeler

Cinema, Subjectivity, Deleuze, Lazzarato, Demolition

Çağdaş Kapitalizmde Başkaldırı Öznelliği: Demolition (2015)

Öz

Guattari “Chaosmosis” isimli metninde
kapitalizmin en önemli üretiminin öznellik üretimi olduğunu belirtir. Zira bu
öznellik üretimi ona göre kapitalizmin hem yönetilebilirliği hem de sistemi
devam ettirebilmesi için gereklidir. Fakat Guattari için (Lazzarato da bu tezi
sürdürür) sorun öznelliğin üretilmesi kadar nerede ve nasıl üretildiğidir.
Öznellik artık eskisi gibi çoğunlukla Aile ve Din gibi kurumlarda üretilmez.
Lazzarato’nun deyimiyle “toplumsal makineler” için üretilen öznellikler
globalleşen dünyanın da etkisiyle artık daha çok tüketim, iletişim, sosyal
medya, sinema gibi alanlarda üretilmektedir. Görsellik üretiminin olduğu her
alan aynı zamanda öznellik üretiminin de alanıdır. Bu bağlamda anaakım sinema ürettiği
özneler ve öznelliklerle bireylerin bilinçlerine hatta Lazzarato’nun ifade
ettiği haliyle “birey-öncesi bileşenlerin, algı biçimlerinin hissetme, görme,
düşünme vs. biçimlerine” seslendiği söylenebilir.

Filmlerde inşa edilen anlatı tarzı ve
yaratılan karakterlerle seyirciye iletilen ‘özne’ olma durumu her zaman
kapitalist öznelliğe hizmet etmediği gibi zaman zaman da o öznellik
eleştirilir. Her ne kadar bu tarz filmlerin sayısı az olsa da son zamanlarda bu
örneklere sıklıkla rastlanmaya başlanmıştır. Bu filmler genellikle bireyin
çağdaş kapitalizmde içinde bulunduğu durumu resmetmekle kalmayıp, Jacques
Ranciere’in belirttiği gibi “öznel bir özgürleşmeye radikal bir başkalaşıma”
yol açarak yeni öznellik formları inşa etmeye çalışmaktadır. Bu anlamda 2015
yapımı “Demolition / Yön: Jean-Marc Vallée” filmi “toplumsal makineler” için
üretilen öznellikleri eleştiren, tüm bu yapıyı yıkmakla kalmayıp özneyi bir
boşluğun içerisinde bırakan önemli örneklerden birisidir ve film bu bağlamda
irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Öznellik, Deleuze, Lazzarato, Demolition

Kaynakça

• Bakır, B. (2008). Sinema ve Psikanaliz. İstanbul: Hayalet Kitap.
• Bowie, A. (2003). Aesthetics and Subjectivity: from Kant to Nietzsche. Manchester University Press.
• Buhr, M., Schroder, W., & Barck, K. (2006). Aydınlanma Felsefesi (çev. Veysel Atayman). İstanbul (2. Baskı): Yeni Hayat Kütüphanesi.
• Castells, M. (2008). Kimliğin Gücü (çev. Ebru Kılıç). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Deleuze, G., & Guattari, F. (1987). A Thousand Plateus: Capitalism and Schizophrenia. London: University of Minnesota Press.
• Deleuze, G., & Guattari, F. (1993). Kapitalizm ve Şizofreni 2: Kapma Aygıtı (çev. Ali Akay). İstanbul : Bağlam Yayınları.
• Foucault, M. (2014). Özne ve İktidar (çev. Işık Ergüden-Osman Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları (4. Basım).
• Guattari, F. (1995). Chaosmosis - An Ethico-Aesthetic Paradigm. Indianapolis: Indiana University Press.
• Hall, D. E. (2004). Subjectivity. New York: Routledge Taylor & Francis.
• Horkheimer, M. (2018). Akıl tutulması (çev. Orhan Koçak). İstanbul: Metis Yayınları.
• Karakayali, S., & Yaka, Ö. (2016). Humor, Revolt, and Subjectivity. A. (Ed) Oberprantacher, & A. Siclodi içinde, Subjectivation in Political Theory and Contemporary Practices (s. 203-218). Palgrave Macmillan UK.
• Lazzarato, M. (2015). Borçla Yönetmek (çev. Şule Çiltaş). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Lazzarato, M. (2015). Borçlandırılmış İnsanın İmali (çev. Murat Erşen). İstanbul: Açılım Kitap.
• Lazzarato, M. (2016). Göstergeler ve Makineler - Kapitalizm ve Öznellik Üretimi (çev. Ferda Nur Demirci). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Mansfield, N. (2006). Öznellik - Freud'dan Haraway'e Kendilik Kuramları. İzmir: Ara-lık Yayınları.
• Moure, J. (2011). The Cinema as Art of the Mind: Hugo Münsterberg, First Theorist of Subjectivity in Film. D. Chateau içinde, Subjectivity: Filmic Representation and the Spectator's Experience (s. 23-41). Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Oluk, A. (2008). Klasik Anlatı Sineması. İstanbul: Hayalet Kitap.
• Ricoeur, P. (2010). Başkası Olarak Kendisi (çev. Hakkı Hünler). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Rossi, A. (2018). Neoliberal Ruhlar (çev. Kürşad Kızıltuğ). Cogito - Neoliberalizmde Öznellik (Sayı: 91), 121-153.
• West, D. (1998). Kısa Avrupası Felsefesine Giriş (çev. Ahmet Cevizci). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Wikipedia. (2018, 10 27). Subjectivity. Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Subjectivity adresinden alındı