Erken Yaşta Evlendirilen Kadınların Evlilik Süreçleri, Deneyimleri ve Sonraki Yaşamları Üzerine Nitel Bir Çalışma

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 2 - 38, 26.06.2018

Yasemin Gezer Tuğrul

Öz

Ataerkil ve geleneksel
toplum yapısının hakim olduğu birçok toplumda olduğu gibi Türkiye’de de erken
yaşta ve zorla evlilik sorunu hala yaygın biçimde devamlılığını sürdürmektedir.
Böyle toplumlarda erken yaşta evlilik, bir toplumsal sorun olarak değil bir
gereklilik ve zorunluluk olarak kabul görmektedir. Bu da geleneğe dönüştürülen
erken yaşta evliliklerin farklı gerekçelerle devamlılığını sağlayan itici bir
güce dönüşmektedir. Erken yaşta evliliklerin temelinde sosyo-ekonomik, kültürel
özellikler, gelenekler, görenekler, inançlar, eğitim ve savaşlar bulunmaktadır.
Erken yaşta evliliğin yeniden üretilmesini sağlayan en önemli mekanizmalardan
biri de ataerkil sistem içinde kadınlara biçilen ve öğretilen toplumsal
cinsiyet rolleridir. Toplumda hakim olan kadına yönelik cinsiyetçi bakış açısı,
erken yaşta evliliklere çoğunlukla kız çocuklarının maruz kalmasına neden
olabilmekte ve bu durum kadınların toplumdaki eşitsiz konumlarını daha da
pekiştirmektedir. Erken yaşta ve zorla yapılan evlilikler yalnızca bireyi
olumsuz etkilemekle kalmayıp doğrudan toplumu etkileyen önemli bir toplumsal
soruna dönüşmektedir.

           Bu araştırmanın amacı, Van’da erken
yaşta ve zorla evlilik yapmış olan kadınların erken yaşta evlilik yapma
nedenlerini, evlilik kararının nasıl alındığını, evlilik süreçlerini,  erken yaşta evliliğin kadınların hayatlarını
nasıl etkilediğini,  erken yaşta
evlenmelerini nasıl algıladıklarını, deneyimlediklerini ve bu evliliklere kim
ya da kimler tarafından onay verildiğini anlamaya çalışmaktır. Bu çalışmada,
nitel veri toplama tekniklerinden biri olan derinlemesine görüşme tekniği
kullanılarak elde edilecek verilere dayanarak, kadınların evlilik kararlarını
etkileyen sosyo-ekonomik ve kültürel faktörlerin neler olduğu, hangi gerekçeler
ile evliliklerinin meşrulaştırıldığı, bu meşrulaştırmayı pekiştiren geleneksel
pratiklerin neler olduğu, kadınların erken yaşta evliliği yaşamları için bir
sorun olarak algılayıp algılamadıkları, erken yaşta evlilik yapmalarının
kendileri için hangi sonuçları yarattığı, bugün erken yaşta evliliğe ilişkin
nasıl bir farkındalık geliştirdikleri ve buna karşı nasıl mücadele verdikleri
kadınların anlatımlarına dayanarak açığa çıkarılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ataerkil Sistem, Erken Yaşta Evlilik, Evlilik Süreçleri, Toplumsal Cinsiyet Rolleri

Kaynakça

• Acar, İ. (2011). Mehrin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı 17, (367-388)
• Akyüz, J. (2005). Evlilik Sözleşmesinin Bir Öğesi olarak Mehir Hakkında Bazı Düşünceler, Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 38, (214-228).
• Aydemir, E. (2011). Evcilik mi Evcilik Mi? Erken ve Zorla Evlilikler Çocuk Gelinler, Uluslar arası Stratejik Araştırmalar Kurumu Sosyal Araştırmalar Merkezi, USAK Raporları, No:11-08
• Boran P. Gülçay G., Devecioğlu E., Eren T. (2013). Çocuk Gelinler, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 26:58-62
• Burcu, E., Yıldırım, F., Sırma, Ç., Sanıyaman, S. (2015). Çiçeklerin Kaderi: Türkiye’de Kadınların Erken Evliliği Üzerine Nitel Bir Araştırma, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Bilig, Bahar 2015, 73, (63-98).
• Çakmak, D. (2009). Türkiye’de Çocuk Gelinler, Birinci Hukukun Gençleri Sempozyumu, Hukuk Devletinde Kişisel Güvenlik, Bildiri Tam Metinler E-Kitabı, 20-21 Mart, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara
• Kaptanoğlu, Y. İ., Ergöçmen, B. (2012). Çocuk Gelin Olmaya Giden Yol, Sosyoloji Derneği, Türkiye Sosyoloji Araştırmaları Dergisi Cilt: 15 Sayı: 2, Güz
• Şen, H. (2014). Çocuk Gelinler: Evcilikten Evliliğe, Ankara, Detay Yayıncılık
• Orçan, M., Kar, M. (2008), Türkiye'de Erken Yaşta Yapılan Evlilikler ve Risk Algısı: Bismil Örneği, Aile ve Toplum, Yıl: 10, Cilt: 4 Sayı: 14 Nisan-Mayıs-Haziran
• Özcebe H., Küçük B.B. (2013). Önemli Bir Kız Çocuk ve Kadın Sorunu: Çocuk Evlilikler, Türk Ped Arş.,(86-93)