Use of Appendixes and its Structure

Yıl 2012, Cilt: 2012 Sayı: 25, 185 - 192, 01.02.2012

Ali Cin

Öz

Anahtar Kelimeler

-

-ArAktAn Ekinin Kullanımı ve Yapısı

Öz

Bilindiği üzere her dil, içerisinde bulunduğu şartlara ve zamana göre yeni gelişmeler gösterir. Ölçünlü dilde, zamanla kaybolan bir özelliği, bir biçimi ya da zamanla değişen bazı ögeleri ağızlarda bulmak mümkündür. Ağızlar, eklerle kelime türetmede ölçünlü dilden daha zengin bir üretme kabiliyetine sahiptir. Yani şekil bilgisi açısından ölçünlü dilde bulunmayan birtakım ekleri de bünyelerinde bulundurabilirler. Bu durum ağızlara büyük bir üstünlük sağlamaktadır. Halk ağzından bazı kelimeler, ölçünlü dilde kendisine yer bulabildiği gibi, halk ağzından bazı ekler de zamanla ölçünlü dile etki edip yerleşmeye çalışabilir. İşte ölçünlü dilde ve son dönem tarihi metinlerimize kadar pek karşımıza çıkmayan ancak ağızlarda ve günümüz metinlerde sıklıkla rastlamaya başladığımız eklerden birisi de -araktan, -erekten ekidir. Son yıllarda varlığını özellikle konuşma dilinde gördüğümüz -araktan, -erekten’li yapılar, hızla artarak edebi metinler içerisinde kendisine yer bulmaya çalışmaktadır. Bu çalışmada, -araktan, -erekten zarf-fiil ekinin yapısı, Türkçenin tarihi dönemlerinden günümüze kadar olan zamandaki kullanımı ve günümüz Türkiye Türkçesindeki ve Anadolu ağızlarındaki durumu incelenmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

araktan, -erekten eki, -arak, -erek eki, Türk dili tarihi, Anadolu ağızları

Kaynakça

• AKSAN Doğan, Her Yönüyle Dil, TDK Yay., Ankara 1995, s.85.
• ALDİNÇ Ayşegül, “Lüzumsuz ise söndür ” Sabah Gazetesi 11.09.2004.
• AY, Savaş, “Vücut Dili Üzerine ..” Sabah Gazetesi 22.12.2003;“Hatasız Kul olmaz” Sabah Gazetesi, 26.06.2005.
• AYDIN Mehmet, Aybastı Ağzı, TDK Yay.,Ankara2006.
• BANGUOĞLU Tahsin, Türkçenin Grameri, TTK Yay., Ankara 1990.
• BANGW.,StudienzurvergleichendenGrammatik der Türksprachen I1916, s. 552.
• BATUR Nur, “Yürekten Gülerekten Yürüdüm” Doğan Yayınları, Ekim 2004.
• BAYRAKTAR Nesrin, Türkçede Fiilimsiler,TDK Yay.,Ankara 2004, s.208.
• BOZKURT Fuat, Türkiye Türkçesi, Kapı Yayınları, İstanbul 2004, s.323.
• CAHİT Hüseyin, Türkçe Sarf ve Nahiv, (Haz: Karahan Leyla, Ergönenç
• CANSEVER Edip, Sonrası Kalır I. Bütün Şiirleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2006.
• COŞKUN Volkan, “-gina ve -raq Eklerinin Tarihi Türk Şiveleri veÖzbek Türkçesinde Kullanılışları”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Güz, s.12/2, s.611.
• DEMİR Necati, Ordu İli Ağızları,TDK Yay., Ankara2001.
• Deny Jean, Türk Dili Grameri(Osmanlı Lehçesi) Çev: Ali UlviElöve, İstanbul Maarif Matbaası 1941, s. 849-850.
• Dilek) TDK Yay., Ankara 2000. s.192.
• DUMAN Selahattin, “Binerim atın semizine.. Giderim yolun temizine...” Vatan Gazetesi 01.08.2003.
• EDİKUN Haydar, Türk Dilbilgisi, Remzi Kitap Evi, İstanbul 2005, s.254.
• ERGİN Muharrem, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yay.,İstanbul1993, s. 586.
• GENCAN Tahir Nejat, Dilbilgisi, Ayraç Yayınevi Ankara 2001, s.427.
• GÜLSEREN Cemil, Malatya İli Ağızları, TDK Yay.,Ankara 2001.
• GÜNAY Turgut, Rize İli Ağızları,TDK Yay., Ankara2002.
• GÜNŞEN Ahmet, Kırşehir ve Yöresi Ağızları,TDK Yay.,Ankara 2000,s.151.
• İLERİ Selim, Dostlukların Son Günü,Bilgi Yayınevi Ankara 1975.
• KALAY Emin, Edirne İli Ağızları, TDK Yay., Ankara1998.
• KARAHAN Leyla, “Anadolu Ağızlarında Kullanılan Bazı Zarf-fiil Ekleri”,Türk Kültürü Araştırmaları, Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’a Armağan, Yıl: XXXII/1-2, Ankara 1996.
• KEMAL Yaşar, İnce Memed, Remzi Kitap Evi, İstanbul 1962.
• KONONOV A.N.,GrammatikaSovromemennegoTuretskogoLiteraturnogoYazıka, Moskova 1956.
• KORKMAZ Zeynep, Türk Dili Üzerine Araştırmalar,“Türkçedeki -arak,-erek zarf-fil Ekinin Yapısı Üzerine”TDK Yay., Ankara 1995, s. 129.
• NURDOĞAN Muhammed, Şeyh Galip, Hüsn-ü Aşk, Ötüken Yay.,İstanbul 2002.
• OLCAYSelehattin, Erzurum Ağzı, TDK Yay., Ankara1995.
• ÖZÇELİK Saadettin, Boz Erdoğan, Çüngüş ve Çermik Yöresi Ağzı,TDK Yay., Ankara 2001.
• ÖZEL İsmet, Erbain (Kırk Yılın Şiirleri), Şule Yayınları,İstanbul Ekim 2005, s.84-85.
• RAMİZ PAŞA Abdullah, Emsile-i Türkiyye, (Haz: Emir İçhemİdben)TDK Yay., Ankara 1999.
• SAĞIR Mukim, Erzincan ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara 1995.
• TAHİR Kemal, Devlet Ana, İstanbul, Ocak 1984.
• TARANCI Cahit Sıtkı, Otuz Beş Yaş, Can Yayınları İstanbul 2005, s.159.
• TİMURTAŞ Faruk Kadri, Eski Türkiye Türkçesi, İstanbul ÜniversitesiEdebiyat Fakültesi Yay., İstanbul 1981. s.137
• UŞAKLIGİL Halit Ziya, Kavâid-i Lisân-ı Türkî (Haz: Kaya Türkay)TDK Yay., Ankara 1999, s.56.
• YILDIRIM Faruk, Adana ve Osmaniye İli Ağızları I, TDK Yay.,Ankara 2006.
• YÜCE Nuri, Gerundien im Turkischen, EinemorphologischeundsyntaktischeUntersuchung,Simurg Yay., İstanbul 1999, s.41-44.
• YÜCEL Bilal, “Türkiye Türkçesinde Zarf-Fiil Eklerinin YapıBakımından Sınıflandırılması Üzerine”, Türklük Bilimi Araştırmaları, s.IX, 2000., Sivas.