Öğretmenlerin Bilişsel Esneklik ve Mesleki Doyum Düzeyinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 8 - 25, 15.04.2018

Bahar Üzümcü Ece Emre Müezzin

https://doi.org/10.19126/suje.325679

Cited By: 14

Öz

Bu araştırmada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde görevli öğretmenlerin bilişsel esneklik ve mesleki doyum düzeyi çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Bu araştırma tarama modelinde nicel bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemini 2014-2015 öğretim yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı, devlet okullarında ve özel okullarda görevli 529 (402 kadın, 127 erkek) öğretmen oluşturmuştur. Bu çalışmada Bilişsel Esneklik Envanteri, Mesleki Doyum Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. SPSS programı ile yapılan analizler sonucunda öğretmenlerin bilişsel esnekliğin kontrol alt boyutunda yaşa göre, bilişsel esnekliğin alternatifler alt boyutunda ve genel bilişsel esneklik düzeylerinde kıdeme göre ve bilişsel esnekliğin alternatifler alt boyutu düzeyinde görev yapılan kuruma göre anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır. Öğretmenlerin mesleki doyum düzeylerinde cinsiyete, yaşa, görev yapılan kuruma, takdir alıp almama, ve mesleğini severek yapıp yapmama durumlarına göre anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin bilişsel esneklik düzeyi ile mesleki doyum düzeyi arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki ortaya çıkmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel esneklik, mesleki doyum, öğretmen

Investigation of the Level of Cognitive Flexibility and Job Satisfaction of Teachers

Öz

In this study cognitive flexibility and job satisfaction have been investigated in terms of various variables of teachers in Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC). This research is a quantitative study in survey model. The sample of study consisted of 529 (402 female, 127 male) teachers who worked in public and private schools depending on TRNC Ministry of National Education in the 2014-2015 academic years. In this research Cognitive Flexibility Inventory, Job Satisfaction Scale and Personal Information Form was used. As a result of the analysis with the SPSS program, the result of the study indicated that statistically significant differences were found in cognitive flexibility control subdimension of teachers according to their age, cognitive flexibility alternatives subdimension and general cognitive flexibility level of teachers according to their seniority and cognitive flexibility alternatives subdimension level of teachers according to institution. The results about job satisfaction indicate statistically significant difference in job satisfaction levels of teachers according to, gender, age, institution, appreciation, and the love of the profession. Furthermore, there are positive and significant correlations between cognitive flexibility and job satisfaction. In the direction of findings recommendations are given.

Anahtar Kelimeler

Cognitive flexibility, job satisfaction, teacher

Kaynakça

• Aberšek, M. K., Dolenc, K. ve Kovacic, D. (2015). Elementary and natural science teachers’ online reading metacognition. Journal of Baltic Science Education, 14(1), 121-131.
• Akkan, Ö. (2008). Milli eğitime bağlı meslek okullarında görev yapan öğretmenlerin iş tatmini. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Akkurt, Z. (2008). Okul öncesi öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Aydın, A. (2000). Gelişim ve öğrenme psikolojisi (2. Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Biçer, M., (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin mesleki doyumları ile kişilik tipleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniveristesi, İzmir.
• Bota, O. A. (2013). Job satisfaction of teachers. Procedia- Social and Behavioral Science, 83, 634-638.
• Bozkurt, Ö. (2014). İlköğretimde beden eğitimi derslerini yürüten beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (lefkoşa örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• Çelik, O. T. (2011). İlköğretim okulu yöneticilerinin ve öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Çuhadaroğlu, A. (2011). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, AnkaraÜniversitesi, Ankara.
• Eren, E. (2010). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (12. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Güler, A. S. (2009). Tourette sendromu olan çocuk ve ergenlerde bilişsel esneklik ve sosyal karşılıklılık. Uzmanlık Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Gülüm, İ. V. ve Dağ, İ. (2012). Tekrarlayıcı düşünme ölçeği ve bilişsel esneklik envanterinin türkçeye uyarlanması, geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13, 216-223.
• Gülüm, İ. V. ve Dağ, İ. (2013). Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: Bilişsel esneklik. Türk Psikiyatri Dergisi, 24(4), 240-247.
• Hongying, S. (2007). Literature review of teacher job satisfaction. Chinese Education and Society, 40(5), 11-16.
• Kan, Ü. D. (2008). Bir grup okul öncesi öğretmeninde tükenmişlik durumunun incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 431- 438.
• Karakuzu, S. (2013). Denizli il merkezlerinde bulunan ilkokullarda görev yapan sınf öğretmenleri ve ortaokullarda görev yapan branş öğretmenlerinin iş doyumunun incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Khalid, S., Irshad, M. Z. ve Mahmood, B. (2012). Job satisfaction among academic staff: a comparative analysis between public and private sector universities of punjab, Pakistan. International Journal of Business and Management, 7(1), 126-136.
• Kılıç, F. ve Demir, Ö. (2012). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin bilişsel koçluk ve bilişsel esnekliğe dayalı öğretim ortamlarının oluşturulmasına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 11(3), 578-595.
• Koçakoğlu, M. (2010). Probleme dayalı öğrenme: Yapılandırmacılığın özü. Milli Eğitim National Education, 39(118), 68-82.
• Kuzgun, Y. ve Bacanlı, F. (2011). Rehberlik ve psikolojik danışmada kullanılan ölçekler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuzgun, Y., Sevim, S. A. ve Hamamcı Z. (1999). Mesleki doyum ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(11), 14-18.
• Küçükahmet, L. (1999). Öğretmenlik mesleğine giriş (2. Baskı). Bursa: Alkım Yayınları.
• Landers, E., Alter, P. ve Servilio, K. (2008). Students’ challenging behavior and teachers’ job satisfaction. Beyond Behavior, 18(1), 26–33.
• Lee, C. B., Teo, T. ve Chai, C. S. (2010). Profiling pre‐service teachers’ awareness and regulation of their own thinking: Evidence from an Asian country. Teacher Development: An İnternational Journal of Teachers' Professional Development, 14(3), 295-306.
• MacMillan, R.B. ve Ma, X. (1999). Influence of workplace conditions on teachers’ job satisfaction. The Journal of Education Researh, 93(1), 39-47.
• Martin, M. M. ve Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1-9.
• Mertler, C. A. (2002). Job satisfaction and perception of motivation among middle and high school teachers. American Secondary Education, 31(1), 43-53.
• Öcal, Ö. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin iş tatmini düzeylerinin demografik özelliklere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Öz, S. (2012). Ergenlerin cinsiyet, sosyo-ekonomik ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik, uyum ve kaygı puanları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Özben, Ş. ve Argun, Y. (2005). Sosyo demografik özelliklere göre ilköğretim öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 27-37.
• Özcan, Z. E. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin iş doyumu (Niğde örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Pearson, L. C. ve Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment, and professionalism. Educational Research Quarterly, 29(1), 38-54.
• Plukaard, S., Huizinga, M., Krabbendam, L. ve Jolles, J. (2015). Cognitive flexibility in healthy students is affected by fatigue: An experimental study. Learning and Individual Differences, 38, 18-25.
• Sancar, M. (2009). Leadership behaviors of school principals in relation to teacher job satisfaction in North Cyprus. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 2855–2864.
• Schumacher, P., Ilacqua, J. A. ve Li, H. C. (1995). Factors contributing to job satisfaction in higher education. Education, 116 (1), 51-61.
• Spiro, R. J., Feltovich, P. J., Jacobson, M. J. ve Coulson, R. L. (1988). Cognıtıve flexibility theory: Advanced knowledge acquisıtion in ill-structured domains. A Readıng Research and Educatıon Center Report, University of Illinois at Urbana, Champaign.
• Spiro, R. J., Feltovich, P. J., Jacobson, M. J. ve Coulson, R. L. (1992). Cognitive flexibílity, constructivism, and hypertexfu random access ınstruction for advanced knowledge acquisition in lll-structured domains. Lawrence Erlbaum Assocıates, Publıshers.
• Stempien, L. R. ve Loeb, R. C. (2002). Differences in job satisfaction between general education and special education teachers. Remedial and Special Education, 23(5), 258-267.
• Şahin, İ. (2013). Öğretmenlerin iş doyum düzeyleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi. 10(1), 142-167.
• Şahin, H. ve Dursun, A. (2009). Okul öncesi öğretmenlerinin iş doyumları: Burdur örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9(18), 160-174.
• Tayfunoğlu, N. S. (2006). KKTC ilkokul öğretmenlerinde iş doyumu ve tükenmişlik ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• Tok, T. N. ve Bacak, E. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu ile yöneticileri için algıladıkları dönüşümcü liderlik özellikleri arasındaki ilişki. International Journal of Human Science, 10(1), 1135-1166.
• Treputtharat, S. ve Tayiam, S. (2014). School climate affecting job satisfaction of teachers in primary education, Khon Kaen, Thailand. Procedia-Social and Bheavioral Science, 116, 996-1000.
• Tümkan, F. (2008). Devlet ve özel ilkokul öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri ile ilgili araştırma (Lefkoşa örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• Vamık, N. (2003). İlkokul öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri (İskele ilçesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• Vural, B. (2004). Yetkin-ideal-vizyoner öğretmen. İstanbul: Hayat Yayınları. Ward, M. E. ve Slone, P.J. (2000). Non-pecuniary advantages versus pecuniary disadvantages; job satisfaction among male and female academics ın Scottish
• Universities. Scottish Journal of Political Economy, 47(3), 273-303.
• Warschburger, P., Pfeiffer, E., Lehmkuhl, U. ve Schneider, N. (2013). Cognitive flexibility in adolescent patients with unipolar affective disorders-gender differences. Z Kinder Jugendpsychiatr Psychother, 41(4), 261-70.
• Woods, A. M. ve Weasmer, J. (2002). Maintaining job satisfaction: Engaging professionals as active participants. The Clearing House, 75(4), 186-189.
• Yıldız, B. (2013). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin iş stresi, örgütsel bağlılık ve iş doyumuna yönelik algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Yiğit, A. (2007). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu tükenmişlik ve ruh sağlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açıcından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.