LİSE ÖĞRENCİLERİNİN MESLEK SEÇİMİNDEKİ KARARSIZLIKLARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER (TRABZON ÖRNEĞİ)

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 10, 651 - 664, 26.12.2017

Leyla Aydemir

Öz

Bu çalışmanın amacı, dokuzuncu sınıf
öğrencilerinin onuncu sınıfta yapacakları alan tercihine bağlı olarak mesleki
kararsızlık doğuran faktörleri ortaya çıkarmaktır. Araştırmada
ayrıca mesleki kararsızlığın cinsiyet değişkenlerine göre farklılaşıp
farklılaşmadığı incelenmektedir.

Araştırmaya Trabzon ilinde farklı
türlerdeki ortaöğretim kurumlarından 240 dokuzuncu sınıf öğrencisi
katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı “Mesleki Karar Verme Envanteri”
kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizi SPSS 20 programı
ile gerçekleştirilmiştir.

Araştırma sonuçları, cinsiyet değişkenine göre öğrencilerin mesleki
karar düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ve kız
öğrencilerin mesleki kararsızlık düzeylerinin erkeklerden daha yüksek olduğunu ortaya
koymaktadır. Aynı zamanda kendini yeterince
tanımama, meslek ve alan bilgisi eksikliği ve meslek seçimine ilişkin akılcı
olmayan inanç puanları arasında cinsiyetlere göre anlamlı bir farklılık söz
konusu iken, içsel çatışma, dışsal çatışma puanları ve toplam puanlarında bir
farklılık görülmemiştir. Kız öğrencilerin kendini yeterince tanımama, meslek/alan
bilgisi eksikliği ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inanç puanlarının,
erkek öğrencilerin puanlarından anlamlı derecede yüksek olduğu sonucu çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lise öğrencileri, mesleki kararsızlık, mesleki kararsızlık envanteri, Trabzon

Kaynakça

• Akkoç, Fatma F. (2012). Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlıklarının Sosyo-Demografik Faktörlere Göre İncelenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 12, Sayı 23, 215-233.
• Alliman-Brissett, A.E., Turner, S.L. ve Skovholt, T.M. (2004). Parent support an African American Adolecents’ career self-efficacy. Professional School Counseling, 7(3), 124-132.
• Bacanlı, F. (1996). Bir Mesleki Grup Rehberliği Programı ve Uygulama Klavuzu. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Ankara.
• Bacanlı, F. (2000). Kararsızlık Ölçeği’nin Geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(14), 7-16.
• Bacanlı, F. (2012). Kariyer Karar Verme Güçlükleri ve Meslek Seçimine İlişkin Akılcı Olmayan İnançların İlişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 86-95.
• Betz, N. E., Klein, K. L., & Taylor, K. M. (1996). Evaluation of a short form of the career decision making self-efficacy scale. Journal of Career Assessment, 4, 47– 57.
• Bholanath, S. (2007). Effects of career guidance on grade leaners’ readiness to make career chois. Unpublished Master Dissertation. University of Zululand, KwaDlangezwa.
• Creed, P. A., Patton, W., & Bartrum, D. (2004). Internal and external barriers, cognitive style, and the career development variables of focus and indecision. Journal of Career Development, 30, 277–294.
• Çakır, M.A. (2004). Mesleki Karar Envanterinin Geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, yıl: 2004, 37(2), 1-14
• Çapan, B.E.; Korkut Owen, F. (2017). Orta Öğretı̇m Öğrencı̇lerinin Yönelmeyı̇ Düşündüklerı̇ Eğitim Alanları ve Karı̇yer Psı̇kolojik Danışmanlığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:16 Sayı:61, 551-568.
• Fuqua, D. R., Seaworth, T. B., & Newman, J. L. (1987). The Relationship of Career İndecision and Anxiety: A Multivariate Examination. Journal of Vocational Behavior, 30, 175–186.
• Fuqua, D. R., Blum, C. R., & Hartman, B. W. (1988). Empirical Support for The Differential Diagnosis of Career Indecision. Career Development Quarterly, 36, 364–373.
• Gardner, H. (1993). Multiple İntelligences: The Theory in Practice. New York: A Division of Harper ColIins Publishers.
• Germeijs, V & Boeck, P. (2003). Career Indecision: Three Factors From Decision Theory. Journal of Vocational Behavior, 62, 11-25.
• Ginzberg, E., Ginsburg, S., Axelrad, S. & Herma, J. (1951). Occupational Choice: An Approach to a General Theory. New York: Columbia University Press.
• Guay, F., Ratelle, C. F., Senécal, C., Larose, S., & Deschênes, A. (2006). Distinguishing Developmental From Chronic Career Indecision: Self-efficacy, autonomy, and social support. Journal of Career Assessment, 14, 235–251.
• Güçray, S. (1998). KDÖ- Karar Verme Davranışları Ölçeğinin Geçerliği ve Güvenirliği. Ç.Ü: Eğitim Fakültesi Dergisi. 2 (14): 60-68.
• Hamamcı, Z. ve Çoban, (2007). Mesleki Olgunluk Ve Mesleki KararsızlığIn Akılcı Olmayan İnançLarla İlişKisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 31-42.
• Holland, J. L. (1973). Making Vocational Choices: A Theory of Careers, New Jersey, Prentice-Hall Inc., Englowood Cliffs.
• Karadeniz, G. & Çakmakçı, A. (2001). Bir Yüksekokul Hemşirelik Öğrencilerinin Kendini Kabul Düzeyleri. İbni Sina Tıp Dergisi, 6, 170–174.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Khasmohammadi, M., Noah, S., Kadir, R.A., Baba, M., Bakhash, K.F., & Keshavarz, H. (2010). Manifestation of Parentel Perfectionism on Career Indecision. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 1200-1204.
• Kishor, N. (1981). The Effect of Self-Esteem And Locus of Control İn Career Decision- Making of Adolescents İn Fiji. Journal of Vocational Behavior, 19, 227–232.
• Kuzgun, Y. (1992). Karar Stratejileri Ölçeği: Geliştirilmesi ve Standardizasyonu. VII: Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği, (161170).
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı: Kuram ve Uygulamalar. Nobel Yayın Dağıtım.
• Lai, H. L., Lin, Y. P., Chang, H. K., Chen, C. J., Peng, T. C., & Chang, F. M. (2008). Is Nursing Profession My First Choice? A follow up survey in pre-registration student nurses. Nurse Education Today, 28(6), 768-776.

• Lee, S. H., Yu, K. and Lee, S. M. (2008). A Typology of Career Barriers. Asia Pacific Education Review, 9(2), 157-167.
• Mau, W.C. (2000). Cultural Differences in Career Decision-Making Styles And Self-Efficacy. Journal of Vocational Behavior, 57, 365-378.
• Mitchell, L.K. & Krumboltz, J.D. (1987). The Effects of Cognitive Restructuring And Decisionmaking Training on Career İndecision. Journal of Counseling and Development, 66, 171-174.
• Nota, L., Ferrari, L., Solberg, V. S. H., & Soresi, S. (2007). Career Search Self-Efficacy, Family Support and Career İndecision With Italian Youth. Journal of Career Assessment, 15, 181–193.
• Öztemel, K. (2012). The Investigation of Career Indecision of High School Students: Personal Indecisiveness and Anxiety as Predictors of Career Indecision. Paper Presented At The International Counseling And Education Conference (ICEC 2012), İstanbul, Turkey, May 3-5.
• Öztemel, K. ve Yüksel, G. (2011). Ergenlerin Çalışma Anlayışının Yordayıcıları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 205-226.
• Santos, P. J. (2001). Predictors Of Generalized Indecision Among Portuguese Secondary School Students. Journal of Career Assessment, 9, 381–396.
• Santos, P. J. and Ferreira, J. A. (2012). Career Decision Statuses Among Portuguese Secondary School Students: A Cluster Analytical Approach. Journal of Career Assessment (in press).
• Sarıkaya, T. ve Khorsid, L. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423
• Taylor, K. M. (1982). An Investigation of Vocational Indecision in College Students: Correlates And Moderators. Journal of Vocational Behavior, 21, 471–476.
• Taylor, K. M., & Betz, N. E. (1983). Applications of Self-Efficacy Theory to The Understanding and Treatment of Career İndecision. Journal of Vocational Behavior, 22, 63–81.
• Van Hareveb, R.A. (1999). Levels of Career Decidedness and Negative Career Thinking By Athletic Status, Gender and Academic Class. Unpublished Doctoral Dissertation, Oklahoma State University, Oklahoma City.
• Yılmaz Erdem, A. Ve Bilge, F. (2008). Lise Öğrencileri İçin Meslek Seçimine İlişkin Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeğinin Geliştirilmesi. Türk Psikoloji Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 95-114.