ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA KONYA VİLAYETİ HAPİSHANELERİNE BİR BAKIŞ (1910-1922)

Yıl 2016, Sayı: 39, 147 - 169, 10.06.2016

Kürşat Kurtulgan

https://doi.org/10.21563/sutad.187009

Cited By: 1

Öz

Konya, 20. yüzyıl başlarında beş sancak ve 25 kazadan oluşan büyük idari bir yapıdan oluşuyordu (BOA. DH. MB. HPS. 154.14. L.1-3). Gerek bulunduğu coğrafi konum ve gerek ise fiziki yapısı nedeniyle zamanının modern şehirlerden bir tanesidir. Bu durumu nedeniyle de bünyesinde her türlü devlet kurumu ve binası bulunmaktaydı. Bunlara dair yapılan yazışmalar sayesinde hapishaneler konusunda oldukça fazla belgeye ulaşılmış ve bilgiler elde edilebilmiştir. Bu çalışmanın sınırlılığı; Osmanlı’nın son dönemi olan 20. yüzyıl başlarındaki Konya Vilayeti bünyesinde bulunan bazı hapishaneler olup; günümüzde sınırları içerisinde olmayan yerlerdeki hapishaneler hariç tutulmuştur.Söz konusu süreçte arşiv belgelerine dayandırılarak hapishanelerin fiziki yapısı, hapishane çalışanları, işledikleri suç şekilleri, mahkûm ve tutuklu sayıları, asayiş, güvenlik ve sağlık sorunları ile bu sorunların çözümüne yönelik gerçekleştirilen uygulamalar nelerdir? Sorularına cevaplar araştırılmış ve cevapları verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konya, Hapishaneler, Mahkûm ve Tutuklu, Gardiyan

A VIEW TO THE PRISONS IN THE PROVINCE OF KONYA IN THE LIGHT OF ARCHIVE DOCUMENTS (1910-1922)

Öz

In the beginning of the 20th century, Konya had been a big administrative structure which was consisted of five sanjacks and twenty five districts . Due to its both geographical position and physical features, it was one of the modern cities of its time. Because of this, it had every kind of government institutions and government buildings on it. Owing to the correspondence regarding to these institutions, a great deal of documents had been reached and information could have been obtained. Limitedness of this study is some prisons in the Province of Konya, in the beginning of the 20th century which is the last period of the Ottomans. Prisons which are not in the today’s borders of the city are excluded. In the process aforementioned, the questions of the physical situations of the prisons, prison employees, crime types of the prisoners, numbers of the convicts and the prisoners, security, order and health problems, and the practices directed to solve these problems had been handled based upon the archive documents.

Anahtar Kelimeler

Konya, prisons, detainees and convicted people, prison guard

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Nezareti, Mebânî-i Emîriye ve Hapishaneler Müdüriyeti (BOA. DH. MB. HPS) Dosya No: 8, Vesika No: 13; Dosya No: 36, Vesika No: 3; Dosya No: 41, Vesika No: 71; Dosya No: 42, Vesika No: 19; Dosya No: 45, Vesika No: 50; Dosya No: 47, Vesika No: 12; Dosya No: 47, Vesika No:65 ; Dosya No 48, Vesika No: 10; Dosya No: 49, Vesika No: 12;Dosya No: 49, Vesika No: 24; Dosya No:71, Vesika No: 19; Dosya No: 72, Vesika No: 18. Dosya No: 143, Gömlek No: 11; Dosya No: 143, Gömlek No: 39; Dosya No: 143, Gömlek No: 40; Dosya No: 143, Gömlek No: 46; Dosya No: 144, Gömlek No: 16; Dosya No: 144, Gömlek No: 17; Dosya No: 144, Gömlek No: 74; Dosya No: 144, Gömlek No: 80; Dosya No: 145, Gömlek No: 30; Dosya No: 146, Gömlek No: 83; Dosya No: 148, Gömlek No: 30; Dosya No: 148, Gömlek No: 40; Dosya No: 148, Gömlek No: 99; Dosya No: 148, Gömlek No: 116; Dosya No: 151, Gömlek No: 29; Dosya No: 152, Gömlek No: 32; Dosya No: 154, Gömlek No: 14; Dosya No: 156, Gömlek No: 77; Dosya No: 157, Gömlek No: 36; Dosya No: 158, Gömlek No: 3; Dosya No: 159, Gömlek No: 1; Dosya No: 160, Gömlek No: 48; Dosya No: 162, Gömlek No: 35; Dosya No: 162, Gömlek No: 79; Dosya No: 164, Gömlek No: 50; Dosya No: 165, Gömlek No: 1; Dosya No: 165, Gömlek No: 4; Dosya No: 166, Vesika No: 79. Mebânî-i Emîriye ve Hapishaneler Müdüriyeti (BOA. DH. MB. HPS. M) Dosya No: 37, Vesika No: 69; Dosya No: 51, Vesika No: 42. Meclis-i Vükelâ Mazbataları (BOA, MV) Dosya No: 214, Vesika No: 28. Sicil-i Nüfus Tahrirat Kalemi (BOA. DH. SN. THR) Dosya No: 79, Gömlek No: 37. BOA. Memalik-i Osmaniye’nin 1330 Senesi Nüfus İstatistiği, Dersaadet Hilal Matbaası, Bab-ı Ali Karşısında 1336. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA.) 272.65.6.3.5.
• ATAR, Zafer, (2011), “20. Yüzyıl Başlarında Turgutlu Hapishanesinin Genel Durumu”, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 1: 87-102.
• BARDAKOĞLU Ali, (1998),“Hırsızlık”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 17: 384-396.
• BİLGİ, Necdet,(2010), “Osmanlı Devleti’nin 1917 Yılı Yabancı Nüfusu”, Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt 25, Sayı 1: 101-146.
• BOZKURT, Nurgül, (2012), “XX. Yüzyıl Başlarında Kütahya Hapishanesinin Genel Durumu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 5, Sayı: 21: 261-277.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, (1999), Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 16. Baskı, Ankara: Aydın Kitabevi.
• GÜMÜŞSOY, Emine, (2014 Aralık), “Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinde Eskişehir Hapishanesi (1890-1920)”, Tarih Okulu Dergisi, Sayı XX: 215-249.
• İPEK, Nedim, (2006), İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler, Trabzon: Serander Yayınları.
• Komisyon, (1991), Türk Hukuk Lûgati, 3. Baskı, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• KONAR, Mehmet, (2009), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Cilt 1, İstanbul: Soy Yayınları.
• ÖZÇELİK, (2011 Güz), “Mücahit, Mütareke Döneminde Osmanlı Hapishanelerinin Durumu,” Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı 14, Hacettepe Ünv. AİİT Enstitüsü: 16-39.
• PAKALIN, Mehmet Zeki, (1993), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt II, İstanbul: MEB yayınları.
• SOBERNHEIM, M., (1997), “Hısnül’ekrâd”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 5/1, Eskişehir: MEB yayınları: 455- 457.
• ŞEN, Ömer, (2007), Osmanlı’da Mahkûm Olmak, Avrupalılaşma Sürecinde Hapishaneler, İstanbul: Kapı Yayınları.
• ŞEŞEN, Ramazan, (1994), “Dâviyye ve İsbitâriyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 9: 19- 21.
• TEKİN, Saadet; ÖZKEŞ, Sevilay, (2008), “Cumhuriyet Öncesinde Türkiye’de Hapishane Sorunu”, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, VII/16-17: 187-201.
• YILMAZ, Metin; (2001), “İslam Tarihinin İlk Üç Asrında Hapishanelere ve Mahkumların Durumlarına İnsan Hakları Bağlamında Genel Bir Bakış”, OMÜİFD, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12.13. Sayı, Samsun,:539-581.
• ZAHİR, Abdûlvehhap Mustafa, (2014), “İslam’da Hapishane Mimarisi”, İslami Araştırmalar, Beyrut: 7- 20.