2009 VE 2014 YEREL SEÇİMLERİNİN ULUSAL BASINDAKİ SUNUMUNUN SÖYLEMSEL KARŞILAŞTIRMASI

Yıl 2015, Sayı: 38, 281 - 324, 31.05.2016

Fatma Nisan

https://doi.org/10.21563/sutad.187034

Öz

Yerel yöneticilerin seçildiği yerel seçimlere siyasi partiler en az genel seçimler kadar önem atfetmekte ve siyasi parti liderleri yurdun genelinde mitingler düzenleyerek propaganda yapmaktadır. Yerel ve ulusal basın bu dönemlerde seçimleri sık sık gündemlerine taşıyarak bir söylem üretmektedir. Böylelikle siyasi partilerin söylemlerini her defasında yeni baştan üretmektedir. Basın tarafından yapılan haberlerde her ne kadar tarafsızlık kriterine uyulması gerekirse de haberlere her defasında ideolojiler yansıyarak ona göre belirli söylemler üretilmektedir. Bu çalışmanın amacı; Türkiye’de yapılan 2009 yerel seçimleriyle 2014 yerel seçimlerinin ulusal basında nasıl yer aldığını belirleyerek iki dönem arasında ulusal basında nasıl bir söylem farkı oluştuğunu ortaya çıkarmaktır. Karşılaştırma yapılırken her iki dönemdeki yerel seçimlerin ulusal basının birinci sayfalarında yer alış sıklığına da bakılmıştır. 2009 ve 2014 yerel seçimlerinin ulusal basında söylemsel açıdan nasıl ve hangi farklılıklarla yansıtıldığı çalışmanın temel sorusunu oluşturmaktadır. Her seçim döneminin bir aylık süreçlerinin incelendiği çalışmada van Dijk’in eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma, her iki dönemde yapılan yerel seçimlerin ulusal basında nasıl yer aldığını belirlemek ve iki dönemin söylemsel karşılaştırmasını yapmak açısından önemli bir çalışmadır. Her ideolojiye sahip gazetelerin analize tabi tutulmasına önem gösterilmiş olan çalışmada; Akşam, Birgün, Bugün, Cumhuriyet, Evrensel, Güneş, Hürriyet, Milli Gazete, Milliyet, Sabah, Star, Taraf, Türkiye, Vatan, Yeni Asya, Yeni Şafak ve Zaman gazeteleri incelenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, ulusal basın hem 2009 hem de 2014 seçimlerine genel anlamda ilgi göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: 2009 yerel seçimleri, 2014 yerel seçimleri, ideoloji, söylem, eleştirel söylem analizi

A DISCURSIVE COMPARISON OF 2009 AND 2014 LOCAL ELECTIONS COVERAGE IN THE NATIONAL PRESS

Öz

Political parties give at least the same importance to the local elections held for local governors as general elections and political party leaders have been conducting propaganda by holding public meetings throughout the country. Local and national presses during this period develop a discourse by often bringing the news about elections to the agenda. Thus, the press reproduces discourses of political parties in every time. Even though news agencies are expected to follow policy of neutrality on the news about the local elections, certain discourses are again developed through the ideology that has been reflected on the news. The aim of this paper is to point out differences between the discourses developed by national press on the news in two periods of time; local elections in 2009 and 2014. While comparing and contrasting the news on the elections in these two periods, the frequency of appearance of the news about the local elections on the front page of the papers has been observed. The central question of this study is how the news about local elections in 2009 and 2014 have been reflected in the national press with the point of discursive terms and what kinds of differences there have been found on the news. The Method of Critical Discourse Analysis by van Dijk has been used in this study in which a one-month period of each election was observed. The study carries a great importance on the point of that how the news about the local elections period in 2009 and 2014 appeared on the national press and discourses over these two election period are compared. In the study which particularly the newspapers from each political ideology were observed and these newspapers are; Akşam, Birgün, Bugün, Cumhuriyet, Evrensel, Güneş, Hürriyet, Milli Gazete, Milliyet, Sabah, Star, Taraf, Türkiye, Vatan, Yeni Asya, Yeni Şafak ve Zaman. According to the findings of the study, the national press has paid great attention to the local elections in both 2009 and 2014.

Anahtar Kelimeler

local elections of 2009, local elections of 2014, ideology, discourse, critical discourse analysis

Kaynakça

• ALEMDAR, Korkmaz (1999). Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar, İstanbul: Afa Yayıncılık.
• ALTHUSSER, Louis (2006), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları: Yeniden Üretim Üzerine, (Çev: A. Işık Ergüden ve Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları, 2. Baskı.
• ANIK, Cengiz (1994), “Kamuoyunu Oluşturan Araçlar”, İletişim Dergisi, Ankara, Sayı:1-2, ss: 83-110.
• ARABACI, Caner (2004), “Basın ve Siyaset Üzerine”, Medyada Yeni Yaklaşımlar (Ed: Metin Işık), Konya: Eğitim Yayınları, ss:105-128.
• ARSLAN, Ali (2006), “Medya- Politika İlişkisi Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, ISSN: 1303-5134, ss. 1-8.
• ASLAN, Kemal (2004), Haber Nasıl Okunur?, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• ATABEK, Ümit- vd. (2014), “Televizyon Sağlık Programlarında İdeolojik Söylemler”, Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, ss: 11- 29.
• BANNETT, Tony (1988), “Media, Reality, Signification”, Culture, Society and the Media, London: Routledge, pp. 287-307.
• BURTON, Graeme (1995), Görünenden Fazlası, (Çev. Nefin Dinç), İstanbul: Alan Yayınları.
• CHARON, Jean-Marie (1993), “İletişim Araçlarında Devlet Müdahalesi”, Medya Dünyası, (Editör: Jean-Marie Charon), (Çev. Oya Tatlıpınar), İstanbul: İletişim Yayınları, ss: 243-245.
• CHOMSKY, Noam. ve HERMAN, Edward S. vd. (2004), Medyanın Kamuoyu İmalatı, İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
• ÇAKMAK KILIÇASLAN, D. Emine (2008), Siyasal İletişim İdeoloji ve Medya İlişkisi, İstanbul: Kriter Yayınevi.
• ÇEBİ, M. Sadullah (2002), “Günümüzde Siyasetin Medyada İnşası ve Sunumu Üzerine Bazı Dikkatler”, İletişim, s. 14, Güz, ss. 1-33.
• DURSUN, Çiler (2001), TV Haberlerinde İdeoloji, Ankara: İmge Kitabevi.
• EAGLETON, Terry (2005), İdeoloji, (Çev: Muttalip Özcan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. Baskı.
• ERDOĞAN, İrfan (1997), İletişim Egemenlik Mücadeleye Giriş, Ankara: İmge Kitabevi.
• ERDOĞAN, İrfan (1998), Araştırma Dizaynı ve İstatistik Yöntemleri, Ankara: Emel Yayınları.
• FISKE, John (1996), İletişim Çalışmalarına Giriş, (Çev. Süleyman İrvan), Ankara: Ark Yayınları.
• GEZGİN, Suat (t.y.), Medya ve Demokrasi, ss: 165- 176, (Erişim Tarihi: 15-12-2014). (http://www.konrad.org.tr/Medya%20Mercek/19gezgin.pdf)
• GÖKER, Göksel ve DOĞAN, Adem (2011), “2010 Referandumunda Türk Basınının Siyasal Gündemi: Hürriyet, Haber Türk, Zaman ve Yeni Şafak Örneğiyle”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-GİFDER), s: 2, Eylül 2011, ss: 45-69.
• HACKETT, R.A. (1997), “Bir Paradigmanın Önemini Yitirişi Haber Medyası Çalışmalarında Yanlılık ve Nesnellik”, A.Ü.İLEF Yıllık, 1997/1998, ss: 31-69.
• HALL, Stuart (1981), The Structured Communication of Events, Oxford: U.P..
• HALL, Stuart (1999), “İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü”, Medya, İktidar, İdeoloji, (Der: Mehmet Küçük), Ankara: Ark Yayınları, 2. Baskı, ss: 77-126.
• İÇEL, Kayıhan (1986), “Günümüzde Basının Kamusal Görevleri”, Genç Gazeteciler Eğitim Semineri, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• İNAL, Ayşe (1996), Haberi Okunmak, İstanbul: Temuçin Yayınları.
• İNAL, Ayşe (1997), “Haber Metinlerine Eleştirel Bir Bakış: Temel Sorunlar ve Örnek Çalışmalar”, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yıllık, ss.135-164.
• İNAL, Ayşe (1999/3), “Medya Dil ve İktidar Sorunu”, Gazi Üniversitesi İletişim Dergisi, Ankara.
• KARAKOÇ, Enderhan ve MERT, Abdullah (2013), “Sinemada Siyasal İktidar, İdeoloji ve Medya Üçgeni: Wag The Dog Filminin İncelenmesi”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, s: 34, ss: 279- 297.
• KAZANCI, Metin (t.y.). Althusser, İdeoloji ve İletişimin Dayanılmaz Ağırlığı, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57-1, ss: 55-87.
• KOÇAK, Süleyman Y. ve EKŞİ, Ali (2010), “Katılımcılık ve Demokrasi Perspektifinden Türkiye’de Yerel Yönetimler”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2010, Sayı:21, ss. 295-307.
• KÖSECİK, Muhammet (2005), “Türkiye’de Yerel Seçimler”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-I, Ankara: Nobel Yayınevi.
• LAUGHEY, Dan (2010), Medya Çalışmaları Teoriler ve Yaklaşımlar, (Çev. Ali Toprak), İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• MARCUSE, Herbert (1997), Tek Boyutlu İnsan, İstanbul: İdea Yayınevi.
• MORA, Necla (2006), “Teun A.Van Dijk, Ansiklopedi Maddesi”, Felsefe Ansiklopedisi, (Editör: Ahmet Cevizci), Cilt: 4.
• MUTLU, Erol (2008), İletişim Sözlüğü, 5. Basım, Ankara: Ayraç Kitapevi.
• NİSAN, Fatma (2012), “Siyasal Söylemin ve İdeolojilerin Gazete Karikatürlerinde Yeniden Üretimi (Örnek Olay 1982 ve 2010 Anayasa Referandum Süreci)”, Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• ÖZER, Ömer (1999), "Haber Söylemi: Türk-Yunan ilişkilerine Yönelik Haberlerin Türk Basınında Sunumu", Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, Ankara:İletişim Fakültesi Basımevi, 99/1, ss: 121-155.
• ÖZER, Ömer (2011), Haber Söylem İdeoloji: Eleştirel Haber Çözümlemeleri, Konya: Literatürk Yayınları.
• RİGEL, Nurdoğan (2005), “Lacan’ın Çekiciyle Put Kırmak: Slavoj Zizek”, (Haz: Nurdoğan Rigel, Gül Batuş vd.), 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar: Kadife Karanlık, İstanbul: Su Yayınevi, 2. Baskı.
• SAİD, Edward (1994), Haberlerin Ağında İslam, İstanbul: Pınar Yayınları.
• SÖZEN, Edibe (1999), Söylem, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• TOKGÖZ, Oya (2000), Temel Gazetecilik, Ankara: İmge Kitabevi.
• UZTUĞ, Ferruh (2004), “Siyasal İletişim Yönetimi”, İstanbul: MediaCat Yayınları.
• ÜLKÜ, Güler (2004), “Söylem Çözümlemesinde Yöntem Sorunu ve Van Dijk Yöntemi”. (Der: Çiler Dursun), Haber Hakikat ve İktidar İlişkisi, Ankara: Elips Kitap, s: 371- 391.
• VAN DIJK, Teun A. ( 1983), "Discourse Analisis: Its Development and Application to the Structure of News", Journal of Communication, Vol.33, No.2, pp.20-43.
• VAN DIJK, Teun A. (1988), New Analysis: Case Studies of International and National News in the Press, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• VAN DIJK Teun A. (1995), “Discourse Analysis as Ideological Analysis”, Language and Peace, (Ed: C. Schäffner ve A. Wenden, Aldershot), Dartmouth Publishing.
• VAN DIJK, Teun A. (1999), “Söylemin Yapıları ve İktidarın Yapıları”, (Der: Mehmet Küçük), Medya İktidar İdeoloji, Ankara: Ark Yayınları, ss: 331-395.
• VAN DIJK Teun A. (2000), “Ideology and Discourse: A Multidisciplinary Introduction”, http://www.discourses.org/OldBooks/Teun%20A%20van%20Dijk%20-%20Ideology%20and%20Discourse.pdf, 10.11.2014.
• VAN DIJK, Teun A. (2003), “Söylem ve İdeoloji Çokalanlı Bir Yaklaşım”, Söylem ve İdeoloji, İstanbul: Su Yayınları, ss: 13-112.
• YÜKSEL, Erkan (2001), Medyanın Gündem Belirleme Gücü, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Akşam 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Birgün 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Bugün 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Cumhuriyet 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Evrensel 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Güneş 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Hürriyet 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Milli Gazete 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Milliyet 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Sabah 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Star01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Taraf 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Türkiye 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Vatan 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Yeni Asya 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Yeni Şafak 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları
• Zaman 01-31 Mart 2009 ile 01-31 Mart 2014 arası tarihli sayıları