Kutadgu Bilig’in Fergana Nüshasındaki Satır Altı Notlar Üzerine

Yıl 2015, Sayı: 37, 263 - 284, 01.06.2016

Gökhan Ölker

https://doi.org/10.21563/sutad.187068

Cited By: 1

Öz

Türk dilinin en önemli kaynaklarından biri olan Kutadgu Bilig üzerine bu güne kadar birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar içinde en önemlisi hiç şüphesiz ki Türk dilinin büyük âlimi Reşit Rahmeti Arat’ın Latin harflerine aktarım ve çeviri çalışmalarıdır. Eserin dizin çalışması ise daha sonra diğer dil bilginleri tarafından Arat adına yayımlamıştır. Bu yayımlardan sonra da eser üzerine çalışmalar durmamıştır. Kutadgu Bilig’in okunuşu, çevirisi ve dizini üzerine yeni yorumlar, düzeltmeler, öneriler hala devam etmektedir.Kutadgu Bilig’in Herat, Fergana ve Mısır nüshaları olmak üzere üç nüshası vardır. Bunlar içerisinde en eski olanın Fergana nüshası olduğu tahmin edilmektedir. Fergana nüshasının diğer bir özelliği de satır altı olarak adlandıracağımız satır altı, satır üstü veya sayfa kenarı notlarını, içerisinde en çok barındıran nüsha olmasıdır. Son zamanlarda yayımlanan tıpkıbasımlar gelişen teknolojinin sayesinde çok daha net ve okunur durumdadır. Bizde buradan hareketle bu metin dışı notların niçin konduğunu araştırmak istedik. Bu notlar rastgele konmuş notlar mıydı yoksa bilinçli kişilerce eklenmiş ve Kutadgu Bilig’in herhangi bir noktasına ışık tutabilecek nitelikteler miydi? Çalışmanın temelini bu sorulara aranan yanıtlar oluşturmaktadır.Çalışmamızda öncelikle bu konuyla ilgili çalışmalardan bahsedilmiş, daha sonra çalışmanın metodu ve çalışmada kullanılan malzeme hakkında bilgi verilmiştir. Belirtilen metot ve malzemeler ışığında konu işlenmiş elde edilen bulgu ve veriler, sonuç bölümünde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, Fergana nüshası, Satır altı not, Yusuf Has Hacib, Metin içi anlam.

On The Notes Of Below The Line In The Fergana Editon Of Kutadgu Bilig

Öz

Until now, a lot of studies have been conducted on Kutadgu Bilig one of the most important sources of the Turkish language. Undoubtedly a great scholar of Turkish Rashid Rahmeti Arat's transfer to the Latin alphabet and translation is the most important of these studies. The index of book was later published on behalf of Arat by other scholars of language. After this publication has not stopped working on the book. New comments, corrections, suggestions are still going on the reading, translation and index of Kutadgu Bilig. There are three editon including Herat, Fergana ve Mısır of Kutadgu Bilig. It was estimated which Fergana editon is the oldest among them. Another feature of Fergana edition is which most including edition to the notes of below the line, over the line, and edge the page that we called below the line. Recently published facsimiles are much clearer and legible due to the developing technology. From this point of view we wanted to investigate whether below the line notes why was put. Are these notes was put randomly or added by conscious people and that might shed light on any point of Kutadgu Bilig? Sought answers to these questions constitutes basic of the study. In our study, primarly mentioned the work on this issue, then were given information about the method of the study and the materials used in the study. The issue treated In the light of the specified methods and materials and findings and data obtained was evaluated in the results section

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, Fergana editon, Note of below the line, Yusuf Has Hacib, Meaning within the text

Kaynakça

• ABİK, Ayşehan Deniz (2005). “Kutadgu Bilig’deki çergüçi ve çergüle- Üzerine”, ÇÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14/2, s. 1-12
• ARAT, Reşit Rahmmeti (1991). Kutadgu Bilig I, Metin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 3. Baskı
• ____ (1998). Kutadgu Bilig II, Çeviri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 7. Baskı.
• ____ (1979). Kutadgu Bilig III, İndeks, İstanbul: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, (Hazırlayanlar: Kemal Eraslan, Osman Fikri Sertkaya, Nuri Yüce).
• ATA, Aysu (1993). “Kutadgu Bilig Üzerine Bir Düzenleme Denemesi: Kör mü Kür mü?”, Türkoloji Dergisi X/I, s. 301-308.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican- AKKOYUNLU, Ziyat (2014). Kaşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t- Türk, Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERSOYLU, Halil (1987). “Kutadgu Bilig’de İki Ayrı Biçimde Transkripsiyonlanmış Arapça ve Farsça Kökenli Kelimelerin Birleştirilmesi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 165-172.
• KARAHAN, Leyla (2011). “Kutadgu Bilig’in Fergana Nüshasındaki Satır Altı Notlara Dair”, Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s 287-296.
• Lİ, Yong-Song (1997). “Kutadgu Bilig’de Gözden Kaçan İki Sontakı: Körü ve Sayu Üzerine”, Türk Dilleri Araştırmaları 7, s. 233-260.
• ÖNLER, Zafer (1993). “Kutadgu Bilig’de Ekçek Kelimesi Üzerine”, Türk Dili 497, 342-344.
• TABAKLAR, Özcan (2011). “Kutadgu Bilig İndeksinde Bazı Düzeltme Önerileri” Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s 485-492.
• TAŞ, İbrahim (2009). Kutadgu Bilig’de Söz Yapımı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ____ (2011). “Kutadgu Bilig’de İndeks’te Yer Almayan İki Sözcük Üzerine”, Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 493-504.
• TEZCAN, Semih (1981). “Kutadgu Bilig Dizini Üzerine”, Türk Tarih Kurumu Belleten 45, s. 23-78
• ____ (2011). “Kutadgu Biligide Yeni Düzeltmeler”, Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 523-534.
• ÜŞENMEZ, Emek (2013). İslâmî Dönem Türk Edebiyatının İlk Eseri, Kutadgu Bilig (Nemengan/Fergana Özbekistan Nüshası) Tıpkıbasım, İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınları.